4 میلیون زوج نابارور تحت پوشش 90 درصدی خدمات درمانی

فریبا خان‌احمدی / در روزهای گذشته دولت سیزدهم یک مصوبه کلیدی را برای اجرا به وزارت بهداشت ابلاغ کرد. در این مصوبه علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت رسماً از پوشش ۹۰ درصدی خدمات درمانی ناباروری خبر داد. طبق آمار وزارت بهداشت هم‌اکنون حدود چهار میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارد؛ طبق این مصوبه از بیمه پایه خواسته شده هزینه درمان این افراد را در تمام مراکز درمانی دولتی و خصوصی به عهده بگیرد و در کنار آن، مراکز درمان ناباروری در استان‌های مختلف مکلف هستند در صورتی‌ که زوجین درمان را در مراکز ناباروری دولتی پیگیری کنند تا ۹۰ درصد و در مراکز خصوصی تا ۷۰ درصد هزینه‌ها توسط تعرفه بیمه سلامت پرداخت شود. 
طبق مصوبه اخیر دولت؛ زوج‌های نابارور می‌توانند از خدمات درمان ناباروری، یعنی IVF، میکرواینجکشن، IUI و FET با پوشش بیمه‌ای ۹۰ درصدی در بخش دولتی استفاده کنند. این مصوبه در حالی مطرح شده که نزدیک به 4 میلیون زوج نابارور در تلاش برای درمان ناباروری، از هزینه‌های بالای خدمات درمانی و تشخیصی گلایه می‌کنند. همه اینها در شرایطی است که تعرفه دقیقی از میزان هزینه‌های درمان ناباروری وجود ندارد، اما براساس تعرفه‌های سال گذشته، این هزینه‌ها از ۱.۵ میلیون تا ۳۰ میلیون تومان متغیر است و فقط محدود به انجام عمل نهایی نمی‌شود و هزینه‌های دارو و ویزیت، آزمایش‌ها و رفت‌وآمد از شهرهای مختلف و اقامت را هم باید به آن اضافه کرد که عدد نهایی را بسیار بالا می‌برد. از طرفی دریکی دوسال اخیر مرکز ناباروری ابن سینا آماری منتشر کرد که افزایش تعداد زوجین نابارور ایرانی را نشان داد که بین ۱۵ تا ۲۰ درصد است. یعنی آمار زوج‌های نابارور در ایران از میانگین جهانی هم کمی بالاتر رفته است. در جهان به‌طور میانگین حدود 15 درصد از زوج‌ها نابارور هستند به بیان دقیق‌تر از هر 6 زوجی که در تلاش برای فرزندآوری هستند یک زوج موفق به بچه‌دار شدن نمی‌شود. بر‌اساس برآوردها، 15 درصد زوجینی که در دوره باروری و در سنین 25 تا 40 سال قرار دارند، مشکل ناباروری دارند. بررسی‌های انجام شده در سال های 92 و 94 نشان می‌دهد در برخی استان‌های پرجمعیت کشور آمار ناباروری بیشتر و حدود 20 درصد است. در چنین شرایطی قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و فرزندآوری یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت سیزدهم است. هر چند که مدتی است مشوق‌های دولت برای فرزندآوری خانواده‌ها این روزها سرتیتر خبرها قرار گرفته اما اگر از حمایت‌های مالی دولت برای بچه دار شدن زوجین بگذریم می‌رسیم به آخرین خبر. آنچه بذر امید را در دل این زوجین کاشته مصوبه‌ای است که گرچه زمزمه‌های آن از اسفند سال گذشته مطرح شده بود اما در روزهای گذشته رسماً ابلاغ شد که هزینه‌های درمان بی‌حد و گران خدمات ناباروری برای نخستین بار تحت پوشش بیمه همگانی قرار گرفت آنطور که در جزئیات مصوبه قانونی بیمه ناباروری آمده است؛ همه افراد صاحب صلاحیت شامل فلوشیپ نازایی، متخصص زنان و زایمان دوره‌ دیده مراکز ناباروری (دارندگان گواهی مورد تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) و متخصص اورولوژی مکلفند مطابق استاندارد ارائه خدمات ناباروری نسبت به نشان‌دار کردن زوجین نابارور با رعایت محرمانگی اطلاعات در سامانه نسخه الکترونیک اقدام کنند. سازمان‌های بیمه‌گر پایه هم مکلفند زیرساخت لازم به این منظور را فراهم کنند.
بطور کلی هزینه‌های درمان ناباروری به سه بخش هزینه دارو، هزینه اقدامات تشخیصی درمان ناباروری نظیر هزینه سونوگرافی، ویزیت‌های مکرر، آزمایشگاه و... و همچنین هزینه اتاق عمل تقسیم می‌شود. هزینه درمان ناباروری در کشور از نرخ ۱.۵ میلیون تومان تا ۳۰ میلیون تومان متغیر است. در سال گذشته، قیمت انجام یک‌بار آی‌وی‌اف ۱۰ میلیون تومان، قیمت آی‌یوآی، حدود یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان، میکرواینجکشن ۱۲ میلیون تومان، فریز کردن تخمک یک میلیون تومان و دریافت تخمک اهدایی ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان بود. تعرفه‌های سال 1401 نسبت به 1400 هم افزایش پیدا کرده است؛ به‌طوری‌که مقایسه تعرفه‌های سال 1401 نسبت به سال قبل از آن، حکایت از اختلاف قیمت 5 تا 10 میلیون تومانی تعرفه‌ها دارد. طبق تعرفه اعلامی هزینه‌ آی وی اف در سال 1401 حدود 17 میلیون تومان و هزینه‌ آی یو آی نیز در سال‌جاری حدود 18 میلیون تومان است. این رقم در سال گذشته 10 میلیون تومان بود. بیمه‌ها در مورد برخی از داروهای درمان ناباروری تا سقف ۷۰ درصد از هزینه دارو را متقبل می‌شوند. البته بسیاری از داروهای درمان ناباروری تحت پوشش بیمه نبوده و بیمار باید تمام هزینه دارو را پرداخت کند؛ از طرفی هزینه‌های اتاق عمل برای درمان ناباروری نیز هیچ وقت تحت پوشش بیمه نبوده است.
دیگر هزینه، درمان ناباروری را به ناکامی یا تعویق نمی‌اندازد
دکتر مهناز اشرفی رئیس هیأت مدیره انجمن ناباروری ایران؛ در پاسخ به اینکه با مصوبه اخیر دولت هزینه‌های درمان ناباروری چقدر کاهش می‌یابد؟ به «ایران» می‌گوید: درمان ناباروری طیف دارد. حدود 15 درصد زوج‌ها در سطح کشور نابارور هستند از این 15 درصد بیش از 70 درصدشان در مطب‌ها با هزینه کم درمان می‌شوند ولی برخی‌ها به معضلات خاصی گرفتار هستند برای مثال در مردان تعداد اسپرم‌ها کم است و در زنان نیز به دلایلی لوله‌های تخمدان بسته است در این موارد زوجین نیاز به کار درمانی پیشرفته دارند که استفاده از محیط آزمایشگاهی را می‌طلبد و این هزینه‌ها در همه جای دنیا گران است در نتیجه بسیاری از زوجین نابارور به علت مشکلات مالی درمان را نصفه کاره می‌گذارند و به خاطر هزینه بالا نمی‌توانند ادامه دهند.
رئیس هیأت مدیره انجمن ناباروری ایران در ادامه می‌افزاید: هزینه‌های درمان ناباروری در اغلب نقاط دنیا تحت پوشش بیمه نیست با مصوبه اخیر دولت دو نتیجه حاصل می‌شود، یکی آسودگی فکر و کاهش استرس است بدین معنا که گاهی زوجین هزینه‌های درمان را جور می‌کردند اما به دلیل استرس بالای شان درمان‌شان موفقیت‌آمیز نبود. دوم اقدام برای درمان ناباروری در سنین پایین است. گاهی مریض‌ها با سنین پایین مراجعه می‌کنند اما نمی‌توانند از پس هزینه‌ها بر بیایند بنابراین پوشش بیمه درمان ناباروری موجب می‌شود درمان در سنین پایین اتفاق بیفتد البته در سنین پایین موفقیت باروری هم بیشتر است.
دکتر اشرفی با بیان اینکه قرار است همه خدمات تشخیصی، درمانی و دارو تحت پوشش بیمه سلامت قرار بگیرد، درباره توزیع مراکز درمان ناباروری در شهرستان‌ها نیز می‌گوید: توزیع مراکز درمان ناباروری در استان‌های مختلف ناهمگون است مثل سایر رشته‌ها اما خوشبختانه تقریباً در همه مراکز استان مراکز درمان ناباروری به نسبت جمعیت شان فراهم است.
او عنوان می‌کند: بیشترین میزان شانس باروری به سن مربوط است اگر فرد زیر 30 سال باشد بعد از سه نوبت آی وی اف می‌تواند بچه دار شود به ازای هر نوبت 40 درصد شانس بارداری افزایش می‌یابد اگر تعداد آی وی اف زیاد باشد که ما به آن حاملگی تجمعی می‌گوییم تا 60 درصد بعد از سه نوبت بارور می‌شوند. البته برخی‌ها ممکن است نتیجه نگیرند اما نیمی از زوجین نابارور با آی وی اف مسأله شان حل می‌شود برخی از زوجین که معضلات نقص ژنتیکی دارند یا برخی‌ها هیچ گونه گامتی ندارند از روش اهدا استفاده می‌کنند که از این سیستم خارج می‌شوند.
او با بیان اینکه دولت در مصوبه اخیرش فعلاً تعداد نوبت آی‌وی‌اف را برای زوجین نابارور محدود نکرده است، می‌گوید: برای افراد بالای 40 سال دو یا سه نوبت آی‌وی‌اف ضرورتی ندارد. در کشورهای دیگر نیز بیمه‌ها بیش از سه نوبت آی وی اف را برای سنین پایین بر عهده نمی‌گیرند. به هر حال افزایش پوشش بیمه‌ای بیش از 50 درصد هزینه‌های درمان ناباروری را کاهش داده و بار شدید از دوش زوجین نابارور برمی‌دارد و تقریباً هیچ خانواده‌ای به‌خاطر مشکل مالی کار درمانی‌شان را عقب نمی‌اندازد.