نگاهی به افزایش سرمایه‌گذاری چین در عراق

فائزه سادات یوسفی/ چین با سرمایه‌گذاری‌های گسترده در مراکز کلیدی اقتصادی از جمله مالی، حمل‌ونقل، ساخت‌وساز و ارتباطات در غرب آسیا به یکی از شرکای اقتصادی مهم در منطقه و در عراق تبدیل شده است و به نظر می‌‌رسد با روند خروج امریکا از منطقه، چین با جدیت بیشتری این سرمایه‌گذاری را تعقیب می‌‌کند.
این در حالی است که واشنگتن‌پست در یکی از مقالات چند روز گذشته خود ضمن ابراز ناخرسندی و نگرانی از افزایش سرمایه‌گذاری چین در عراق، به مقامات این کشور هشدار داد و لزوم حمایت مالی و توسعه پروژه‌های زیرساختی در عراق را در بازی رقابت استراتژیک با چین خاطرنشان کرد.
عراق برای چین، به‌عنوان شریک تجاری شماره یک در منطقه و سومین تأمین‌کننده بزرگ نفت، درست پس از عربستان‌سعودی و روسیه ظاهر شده است. ذخایر انرژی و موقعیت استراتژیک آن - در نزدیکی خلیج‌فارس و تنگه هرمز - برای پروژه اقتصادی چین با عنوان کمربند و جاده حیاتی است، به طوری که در گزارش فایننشال تایمز آمده است تنها در سال 2021، پکن معاملاتی به ارزش 10.5 میلیارد دلار در بخش ساخت‌وساز عراق که شامل یک‌ششم سرمایه‌گذاری‌های ابتکاری کمربند و جاده است منعقد کرده است.
به گزارش لس‌آنجلس‌تایمز، پکن در حال ساخت نیروگاه‌ها، کارخانه‌ها، تأسیسات تصفیه آب و همچنین مدارس بسیار در سراسر عراق است. همچنین در بخش نفت نیز شرکت‌های چینی بر قراردادهای نفتی و گازی از میدان‌های عملیاتی گرفته تا ارائه خدمات پایین‌دستی برای توسعه میادین و بهره‌وری برای تولید بیشتر فعالیت دارند. 
فعالیت‌های نفتی چین در عراق در حالی آغاز شده که شرکت‌های غربی بویژه امریکایی بعد از حمله امریکا به عراق در سال 2003 وارد این کشور شدند، اما از سال ۲۰۱۰ به بعد با افزایش تولید نفت امریکا، استراتژی واشنگتن تغییر کرد و شرکت‌های امریکایی، عراق را ترک کرده و به کردستان رفتند. این در حالی بود که عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر وقت عراق طی سخنانی در پارلمان فاش کرده بود که چگونه امریکاییان از تکمیل زیرساخت‌ها و پروژه‌های شبکه برق استنکاف می‌‌کنند، مگر آنکه 50 درصد منابع نفت به آنها داده شود؛ چیزی که او از آن خودداری کرد و در مقابل به تجارت با چین روی آورد به طوری که حجم تجارت دوجانبه در دوران عادل عبدالمهدی در سال 2018 به بیش از 30 میلیارد دلار رسید، اما بعد از آن حجم تجارت روبه کاهش رفت به گونه‌ای که در نیمه اول سال 2021 حجم تجارت بین دو کشور از 16 میلیارد دلار گذشت.  
در حالی که امریکا به واسطه  مداخله‌جویی در کشورهای منطقه نابسامانی و درگیری را برای آنها به ارمغان آورد، این کشورها در تلاش هستند به سمت جایگزین متوازن و عاری از تشنج و مداخله در تجارت و سرمایه‌گذاری بروند؛ موضوعی که باعث تقویت جایگاه چین در منطقه شده است.
کارشناسان می‌‌گویند نقش چین در بازسازی عراق و روابط روبه رشد چین و ایران، حضورچینی‌ها را در عراق تسریع می‌‌کند، در نتیجه نگرانی‌های امریکا در قبال گسترش روابط عراق با چین، تنها به این کشور محدود نمی‌شود، بلکه قرابت‌های تجاری که موجب کنار زدن امریکا می‌‌شود، موجب توسعه ائتلاف‌های شرق در مقابل ایالات‌متحده خواهد شد.
از همین رو امریکا سعی می‌‌کند با برچسب زدن گسترش نفوذ و قدرت نرم به سرمایه‌گذاری‌های چین در منطقه، آن را تبدیل به موضوع امنیتی کرده و حساسیت در منطقه و عراق را بالا برده تا از این طریق نگرانی را به دولت مستقر کشانده و به واکنش وادار کند. یک نمونه عینی از مداخله‌های پنهان امریکا در رقابت راهبردی خود با چین، تظاهرات اخیر در نزدیکی مقر یک شرکت نفتی چینی در جنوب‌شرقی عراق بود. علاوه بر آن امریکا سعی می‌‌کند با اتهام‌زنی به چین مبنی بر همکاری با شبه‌نظامیان در عراق، درآمدهای عایدی از سرمایه‌گذاری بویژه در صنعت نفت را از کلیت جامعه عراق مستثنا کرده و آن را مختص نیروهای مردمی نظامی نشان دهد تا مردم را در مقابل آنها قرار دهد. با این حال و با وجود اینکه امریکا می‌‌کوشد در رقابت استراتژیک با چین، جایگاه خود را حفظ کرده و حتی آن را ارتقا دهد اما واشنگتن بنا بر قانون پارلمان عراق، باید خاک این کشور را ترک کند.