داستان جنگی بی پایان

حسین فاطمی/ اگرچه با توافق صلح روسیه، جنگ ۴۴ روزه پاییز سال ۲۰۲۰ بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان به پایان رسید، اما به نظر می‌رسد در این دو سال یک جنگ پنهانی بین باکو و ایروان در حال وقوع بوده است. به همین دلیل هر از گاهی شاهد تنش‌ها و درگیری‌های مقطعی در مرز دو کشور هستیم که آخرین مورد آن به روز دوشنبه باز می‌گردد. 
دوباره روایت‌های متضاد
هر زمان که درگیری‌ها و تنش‌های مرزی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان به وقوع پیوسته تضاد روایت‌های دو طرف برای مقصر جلوه دادن همدیگر، امری ثابت بوده است کما اینکه ایروان اعتقاد دارد که اواخر روز دوشنبه ارتش‌ جمهوری آذربایجان به قلمروی ارمنستان شلیک و از پهپادها و توپخانه استفاده کرده است. وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد که در این حمله چندین نفر در این کشور کشته و زخمی شدند و گفت، زیرساخت‌های نظامی و مدنی این کشور در «سوتک»، «واردنیس»، «گوریس»، «کاپان»، «آرتانیش» و «ایشخاناسار» هدف این حملات قرار گرفته‌اند. ایروان همچنین ادعای دولت باکو را مبنی براینکه تیراندازی‌ها ابتدا از سوی ارمنستان آغاز شد، رد کرد و آنها را نادرست دانست.
در مقابل دولت باکو نیز اعلام کرد که ارتش ارمنستان به سمت مواضع سربازان جمهوری آذربایجان در مرز شلیک کرده و این درگیری مسلحانه تلفاتی در پی داشته است. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز در بیانیه‌ای «خرابکاران» ارمنی را متهم کرد که در روز دوشنبه جاده‌ها و زیرساخت‌ها را در سمت مرز جمهوری آذربایجان مین‌گذاری کرده‌اند که باعث تلفات نظامی نامشخصی شد. دولت باکو همچنین گزارش‌های مربوط به «تهاجم تمام‌عیار» این کشور به ارمنستان را «نادرست» خواند.
دیپلماسی همه‌جانبه
به نظر می‌رسد ارمنستان در درگیری‌های اخیر مرزی با جمهوری آذربایجان رفتاری کاملاً متفاوت از ادوار قبلی در پیش گرفته و سعی کرده است دیپلماسی همه‌جانبه با هدف استفاده از ظرفیت تمام کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را برای حمایت از ایروان در دستور کار قرار دهد.
در همین راستا دولت ارمنستان طی بیانیه‌ای اعلام کرد، نخست‌وزیر این کشور در تماسی تلفنی با وزیر خارجه امریکا درباره تنش در مرز با جمهوری آذربایجان صحبت کرد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، در این بیانیه آمده است: «نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان جزئیات مربوط به درگیری صورت گرفته از سوی جمهوری آذربایجان علیه قلمروی مستقل ارمنستان را با واشنگتن مطرح کرد.»
به گفته کابینه دولت ارمنستان، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا نیز نگرانی عمیق خود را بابت اوضاع پیش آمده اعلام کرد و آن را غیرقابل قبول دانست و تأکید کرد، امریکا آماده انجام اقداماتی با هدف با ثبات‌سازی اوضاع است. بلینکن در بیانیه‌ای اعلام کرد: «امریکا بشدت نگران گزارش‌هایی درباره وقوع حملاتی در مرز دو کشور است و می‌خواهد هر چه سریع‌تر این درگیری پایان گیرد. ما مدت‌هاست که به صورت واضح گفته‌ایم درگیری نظامی نمی‌تواند راه حلی برای این درگیری باشد. ما به طرف‌های درگیر تأکید داریم تا هر چه سریع‌تر این خصومت نظامی را پایان بخشند.» دولت ارمنستان پس از نشست شورای امنیت اعلام کرد که به دلیل وخامت اوضاع در مرز با جمهوری آذربایجان از روسیه هم کمک می‌گیرد. پاشینیان در تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه درباره اوضاع مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان اطلاعاتی را ارائه کرد. نخست‌وزیر ارمنستان همچنین در ساعات اولیه سه‌شنبه با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز تماس تلفنی داشت و درباره حملات توپخانه‌ای و سلاح سنگین جمهوری آذربایجان علیه مواضع ارمنستان به وی اطلاعاتی داد.
آتش‌بسی شکننده
پایگاه خبری حققین جمهوری آذربایجان دیروز سه‌شنبه به نقل از منابع گزارش داد که ایروان و باکو بر سر آتش‌بس از صبح دیروز به توافق رسیده‌اند. البته پیش‌تر رسانه‌های ارمنستان گزارش کردند که روسیه آتش‌بسی را که در ساعت ۲:۳۰ سه‌شنبه به وقت محلی آغاز می‌شد، میانجی‌گری کرده اما دولت باکو آن را رد کرد و درگیری‌ها همچنان ادامه دارد. نهایتاً آذربایجان هم از صبح سه‌شنبه این توافق آتش‌بس مدنظر روسیه را پذیرفت؛ آتش‌بسی که بسان توافقات پیشین می‌تواند شکننده باشد و مؤیدش هم به تنش‌های گاه و بیگاه دو طرف بازمی‌گردد.