انرژی و ترانزیت؛ اولویت‌های ایران

گروه سیاسی/ یک سال پس از رأی موافق کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بیست و دومین اجلاس سران این سازمان با حضور رئیس جمهور کشورمان، فرصتی است برای مشخص شدن وضعیت عضویت رسمی کشورمان در شانگهای.
به گزارش ایرنا، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در آستانه سفر امروز آیت‌الله رئیسی به ازبکستان برای حضور در اجلاس سران شانگهای با بیان اینکه عضویت رسمی ایران در شانگهای در نشست سمرقند مشخص خواهد شد، گفت: وزارت امور خارجه در این مدت ۴۰۰ تا ۵۰۰ قرارداد در این زمینه با هماهنگی دیگر ارگان‌ها تنظیم کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز دوشنبه اعلام کرده بود که در نشست آتی سازمان همکاری‌ شانگهای یادداشت تعهدات جمهوری اسلامی ایران برای دریافت جایگاه عضویت در این سازمان امضا خواهد شد. پیش‌تر «ژانگ مینگ» و «ولادیمیر نوروف» دبیران جدید و قدیم سازمان همکاری شانگهای اعلام کرده بودند که ایران می‌تواند از سال ۲۰۲۳ در صورتی که به همه تعهدات خود عمل کند به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای (SCO) تبدیل شود.

تعیین وضعیت عضویت رسمی ایران در شانگهای
روند به نسبت سریع‌تر رسمیت دادن به عضویت ایران در شانگهای در حالی است که بر اساس مقررات رویه پذیرش اعضای جدید در این سازمان کشور کاندیدای عضویت باید در ارتباط با پیوستن به تمام معاهدات چندجانبه تصویب شده توسط سازمان همکاری شانگهای، اقدامات متعددی انجام دهد. دو کشور هند و پاکستان به عنوان جدیدترین اعضای سازمان این روند را در سال 2015 آغاز و در 2018 به پایان رساندند.
سازمان همکاری شانگهای (SCO) سال ۲۰۰۱ توسط قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد و 17 سال بعد با پیوستن هند و پاکستان تعداد اعضا به 8 کشور رسید. افغانستان، بلاروس، جمهوری اسلامی ایران و مغولستان در سازمان همکاری شانگهای دارای وضعیت ناظراند. سال گذشته و در جریان حضور آیت‌الله رئیسی در اجلاس بیست و یکم در دوشنبه پایتخت تاجیکستان اعضا با رأی اجماعی با تغییر وضعیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای موافقت کردند. گفتنی است که شش کشور شامل جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان، پادشاهی کامبوج، جمهوری دموکراتیک فدرال نپال، جمهوری ترکیه و جمهوری دموکراتیک سوسیالیستی سریلانکا شرکای گفت‌و‌گوی سازمان همکاری شانگهای هستند.

شانگهای قابل مقایسه نیست
بیست و دومین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در سمرقند با حضور سران حدود 20 کشور به عنوان کشورهای عضو، ناظر و میهمان یکی از اجلاسیه‌های مهم بین‌المللی تلقی می‌شود. مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه در این رابطه با یادآوری اینکه به لحاظ جمعیت هند و چین، از نظر انرژی ایران و روسیه و به لحاظ ترانزیت چین، روسیه و قزاقستان اعضای این پیمان هستند، گفت: اگر شانگهای را حتی با ناظران مقایسه کنیم از لحاظ وزن، جمعیت و وسعت خاک و سهم اقتصادی قابل مقایسه با جایی نیست.
وی دو موضوع ترانزیت و انرژی را از اولویت‌های جمهوری اسلامی ایران در این اجلاس دانست و گفت: در چند سال گذشته هیچ قطار چینی از ایران به اروپا ترانزیت نداشته است. تغییر این وضعیت می‌تواند یکی از نکات مثبت باشد. بنابراین موضوع ترانزیت بویژه از شمال به جنوب برای ما مهم است. صفری در ادامه افزود: همچنین موضوع انرژی هم برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که مشتریان خاص خود را خواهیم داشت. کشورهای چین، هند و پاکستان مصارف انرژی بالایی دارند و ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان هم از مشتریان انرژی ما هستند.

همکاری‌های دوجانبه با ازبکستان
سفر رئیس جمهور کشورمان به ازبکستان علاوه بر حضور در اجلاس چند جانبه شانگهای از حیث مراودات دوجانبه تهران و تاشکند دارای اهمیت ویژه‌ای است. از آخرین باری که یکی از رؤسای جمهور ایران به ازبکستان سفر کرده‌اند 20 سال می‌گذرد. روابط دو کشور اگر چه در دو دهه گذشته با رفت و آمد در سطح وزرای امور خارجه در سطح نسبتاً مطلوبی جریان داشته است اما بی‌شک در ذیل سیاست همسایگی ایران که دایره گسترده‌ای از کشورهای هم مرز و غیر هم مرز را در غرب آسیا و آسیای میانه شامل می‌شود؛ هدف‌گذاری بالاتری برای این روابط پیش‌بینی شده است.
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز در همین زمینه با بیان اینکه رئیس جمهور علاوه بر حضور در نشست سران سازمان همکاری شانگهای، سفری دوجانبه‌ به ازبکستان خواهد داشت، گفت: روابط با ازبکستان رشد بسیار خوبی داشته است و حدود ۱۸ تا ۲۳ سند در بخش‌های مختلف از جمله انرژی برای امضا آماده شده که البته ممکن است تعداد این اسناد بیشتر هم باشد.
صفری با یادآوری اینکه این سفر می‌تواند بسیار پربار باشد و تجارت ما بعد از این سفر در حوزه ترانزیت جهش بالایی خواهد داشت، تصریح کرد: ازبکستان یکی از کشورهای واسطه ترانزیت ریلی و جاده‌ای است و می‌توانم بگویم بیشترین کامیون‌های ما به مقصد قزاقستان و ازبکستان و قرقیزستان از ازبکستان عبور می‌کنند. 
وی افزود: در زمینه ریلی دو مسیر داریم یکی مسیر قزاقستان- ترکمنستان- ایران و دیگر مسیر قزاقستان- ازبکستان- ترکمنستان و سرخس است. بنابراین ازبکستان هم از لحاظ ترانزیت ریلی برای ما مهم است اما از لحاظ کامیونی(جاده‌ای) اهمیت بیشتری دارد و توافقات بسیار خوبی در این مورد انجام شده و خواهد شد و می‌توانیم محصولات خود را در بخش‌های فولاد و مصالح ساختمانی به آنجا صادر کنیم.