شگفتا راه عشق است این که مرد جاده می خواهد

دکتر عبدالحسین طالعی
استاد دانشگاه قم








(1)
شگفتا راه عشق است این، که مرد جاده می‌خواهد
حریفی پاکباز  و امتحان پس‌داده می‌خواهد
 
مسافر را پیاده، داغ‌دیده، صاحب دردی
ورای دردهای پیش پا افتاده می‌خواهد
 
دلی آرام و پرغوغا، سری شوریده و شیدا
دلی سرمست جان دادن، سری دلداده می‌خواهد
 
مسلمان و مسیحی را به حریت فراخوانده
جدا از دین و ایمان، آدمی آزاده می‌خواهد
 
ندارد هیچ آدابی و ترتیبی اگر عشق است
نه محرابی و نه تسبیح، نه سجاده می‌خواهد
 
هلا جامانده از این راه! آخر تو چه کم داری؟
مگر این جاده غیر از شوق فوق‌العاده می‌خواهد؟
 
حسین بن علی تنهاست ای یاران به پا خیزید
که اینک وارث او لشکری آماده می‌خواهد

کاروان دل‌های سوخته و جان‌های گداخته در مسیر نور در حرکت است. آنها قدم‌زنان به سوی بهشت زمین پیش می‌روند و ما قلم‌زنان در پی آنان روانه‌ایم.
و این چند سطر بهانه‌ای است برای همراهی و همگامی با سفر کرده‌هایی که صد قافله دل همراه دارند. بادا که امام نور از ما بپذیرد.
(2)
ششمین امام معصوم فرمود:
«وقتی فرد از خانه به قصد زیارت امام حسین علیه‌السلام خارج می‌شود، نخستین قدم را که برمی‌دارد همه گناهانش آمرزیده می‌شود و با هر قدمی قداست او بیشتر می‌گردد تا وقتی که به حرم می‌رسد، خداوند می‌فرماید: بنده من درخواست کن تا به تو بدهم، دعا کن تا اجابت نمایم».
امامان معصوم در آداب دینی که برای دعا به ما آموخته‌اند، تأکید کرده‌اند که همیشه و در تمام حالات، بویژه زمان‌هایی که استجابت دعا بیشتر احتمال می‌رود، برای دیگران دعا کنید نه تنها خودتان. این آموزه در ایام اربعین – چه برای رهروان طریق الحسین و چه برای آنها که دل در آن جاده محبت دارند – بسیار درس‌آموز و عبرت‌انگیز است.
و ما بسیار امید داریم که وقتی برای دیگران دعا کنیم، خدای مهربان خواسته ما را پاسخ مثبت می‌دهد. و دعا برای امامی که ظهورش حیات عدالت را در زمین ظلمت‌زده به ارمغان می‌آورد، دعا برای همگان است.
(3)
راویان راست‌گفتار چنین آورده‌اند:
«کنیزی چند شاخه گل به امام حسین علیه‌السلام هدیه داد، حضرت فرمودند: تو به خاطر خدا آزاد هستی و آزادش نمودند؛ راوی می‌گوید: با چند شاخه گل که ارزش زیادی نداشت او را آزاد فرمودید؟ امام علیه‌السلام فرمودند: این‌گونه خداوند ما را ادب فرموده که هنگامی ‌که به شما سلام می‌کنند بهتر جواب دهید و جواب بهتر چند شاخه گل آزادی او بود».
اینک زائری است که به سوی مقصد راستین دل به راه افتاده است. اگر از همان آغاز به این بیندیشد که برای امامش هدیه‌ای ببرد، چه لطف و احسان بی‌مانندی از حضرتش را می‌تواند امید داشته باشد؟
و چه هدیه‌ای به سرور شهیدان، بهتر از دعا برای ظهور آخرین امام از سلسله هدایت، که تبیین حقیقت عاشورا و ضلالت شب‌پرستان حاضر در آن رویداد جاودانه به ظهور آن امام همام وابسته است؟
(4)
زائری که عطر زیارت عاشورا را یک عمر بر لب داشته و دارد، و این را هدیه‌ای ویژه از جانب خدایش می‌داند، در ایام اربعین به یاد می‌آورد که بارها در این زیارت‌نامه از خداوند چنین خواسته است:
«من از خدا می‌خواهم که خونخواهی تو را همراه امام منصور که امام زمان علیه‌السلام هستند به من روزی نمایند.»
آنگاه به عقل خود رجوع می‌کند و می‌گوید:
عقل به ما می‌آموزد که هرگاه به یکی از نزدیکان ما ظلمی شد، فقط ابراز تأسف نمی‌کنیم بلکه هم بسیار ناراحت می‌شویم و هم بلافاصله در صدد رفع ظلم برمی‌آییم و هم او را دعا می‌کنیم که بتواند حقش را بگیرد.
اگر در این حوادث در صدد رفع ظلم از کسی برنیامدیم و یا دعای کاملی برایش نکردیم؛ نشان می‌دهد که علاقه زیادی به او نداریم که از ناراحتی‌اش خیلی ناراحت نشده‌ایم. لذا هرگاه که درعزای امام حسین علیه‌السلام سوختیم، باید بلافاصله برای احقاق حق ایشان توسط فرزندشان، دعا کنیم یعنی ظهور منتقمشان را از خدا بخواهیم.
(5)
این چند بیت، واگویه دل مسافران اربعین است، چه آنها که به سوی کربلا قدم بر می‌دارند و چه آنها که دل‌های مشتاق را به این مسیر آسمانی فرستاده‌اند:
تنهاترین غریب کجایی ظهور کن   
  ای بهترین حبیب کجایی ظهور کن

آقا بیا دوباره حوالی قتلگاه
 پیچیده بوی سیب کجایی ظهور کن

بر سینه حسین نشسته هنوزهم   
 این شمر نانجیب کجایی ظهور کن

داری شبیه فاطمه‌ها گریه می‌کنی  
  بر گونه تریب کجایی ظهور کن

بر روی دست باد، سوار است روی نی   
  زلفی که شد خضیب کجایی ظهور کن

با جامه‌های پاره به بازار می‌رود  
  این عترت غریب کجایی ظهور کن

این خاک کربلاست و هر روز جاری است
  این قصه عجیب کجایی ظهور کن 
(6)
در حدیث آمده است:
«هرکس به فرد غمگینی تسلیت گوید خداوند لباس تقوی بر او می‌پوشاند و بر روح او درود می‌فرستد».
نیز پیامبر رحمت فرمود: «هر کس برادر مؤمنش را در مصیبتش تسلیت دهد خداوند در قیامت جامه‏‌اى سبز بر او مى‏‌پوشاند که مردم نسبت به آن لباس غبطه مى‏‌برند».
اینک ما ایستاده‌ایم، در برابر مصیبتی که به تعبیر زیارت عاشورا «در آسمان و زمین بزرگ و سترگ است» و درباره آن روز جان‌سوز به حق می‌گوییم که: «آمد آن روزی که مانندش نبود».
و اربعین فرصتی است برای حضور در مجلسی به گستردگی زمین، که رو به سوی آسمان دارد. آیا سزا است که در چنین مجلسی حضور یابیم ولی به صاحب‌عزا تعزیت نگوییم؟ آن هم صاحب‌عزایی که سررشته انواع نعمت‌های دینی و دنیایی ما را در دست دارد. انصاف این است که بی‌توجهی یا حتی کم‌توجهی به امام مهدی در چنین زمان حساسی، عین بی‌انصافی است.
(7)
صحنه‌های دیدنی و به یادماندنی از تعاون و محبت خالصانه در میان مردم در ایام اربعین، آن‌چنان فراوان و متنوع است که نه تنها دیدن، بلکه حتی شنیدنش اشک شوق از دیدگان جاری می‌سازد. بسیار اتفاق می‌افتد که زائری غذا میل کرده و در موکب‌های بعدی با اصرار، غذا تعارف می‌کنند ولی کسی نمی‌گیرد.
چه خوب است که با دیدن این صحنه‌های بهشتی – که فقط در چند روز معدود در طول سال، آن هم فقط در یک گوشه از زمین - پیش می‌آید، یاد کنیم بی‌نیازی زمان ظهور را که امام صادق علیه‌السلام در وصف دوره آسمانی ظهور می‌فرمایند: «مردم به دنبال کسی می‌گردند که از آنان زکات و صدقه بپذیرد ولی کسی را نمی‌یابند».
(8)
نکته مهم این است که در طریق اربعین گاهی پیش می‌آید که امکاناتی کم باشد، مثلاً جای خواب کافی نباشد، اما تحملش برای افراد بسیار راحت است؛ چون برای هدف معنوی دیگری آمده‌اند، لذا به کمی یا زیادی امکانات نمی‌نگرند، بلکه به احسان خالصانه میزبان و قناعتی که در دل دارند، یعنی موهبتی الهی که خدای بزرگ در دل میزبان و میهمان می‌نهد.
 با دیدن این حال، یاد کنیم که درباره دوره آسمانی ظهور به ما خبر داده‌اند: «خداوند بی‌نیازی را در دل این امت قرار می‌دهد»؛ یعنی در زمان ظهور، از یک طرف امکانات بسیار زیاد است و از سوی دیگر قناعت و احساس بی‌نیازی، باعث راحتی آنان شده است. لذا مال به آنان عرضه می‌شود ولی بعضی به خاطر عدم نیاز و بعضی به خاطر قناعت تمایل به دریافت ندارند. 
روشن است که گنجینه پایان‌ناپذیر قناعت بسیار فراتر از تمام امکانات است، بلکه با آن اساساً قابل قیاس نیست.
 (9)
زیارت اربعین فرصتی مغتنم است که در پی عمل زمینی نه چندان دشوار به دستاوردی آسمانی و بی‌مانند دست یابیم:
«با هر قدمی، گناهی از ما آمرزیده شده و حسنه‌ای برایمان ثبت شده و درجه‌ای، مقام‌مان بالا رفته است». آنگاه به ما گفته‌اند: «استانف العمل، یعنی زشتی‌ها و گناهان گذشته‌ات آمرزیده شده، اینک دوباره پرونده اعمالت را از سر بگیر». به این ترتیب با زیارت امام حسین علیه‌السلام درون ما پاک می‌شود و سنخیت بیشتری با امام زمان علیه‌السلام پیدا می‌کنیم و آمادگی بیشتری برای خدمتگزاری به آستان مقدس حضرتش برای ما فراهم می‌شود.
کیست که نداند خواسته‌ای به عظمت خدمت به آستان مقدس آن امام منتظَر، جان و درونی می‌خواهد که با آن تقدس والا سنخیتی داشته باشد. و کیست که نداند شکر چنین تقدیسی که خدای حکیم در پی چنان زیارتی نصیب می‌کند، درخواست نصرت امام موعود است نه دعایی کمتر از آن.
(10)
امامان هدایت به ما آموخته‌اند که در بارگاه الهی خواسته‌های بزرگ از خداوند متعال بخواهیم. امیر مؤمنان علیه‌السلام فرمودند: «خداوند به اندازه نیت افراد، آنها را کمک می‌فرماید». لذا اگر همت و نیت انسان کم باشد، کم به او اعطا خواهد فرمود، ولی اگر همتش بلند باشد، زیاد کمکش می‌فرماید؛ پس برای رسیدن به این آرزوی بزرگ همت را بلند بدانیم و در هر فرصت و موقعیتی، برای خود و دیگران، این آرزوی بزرگ (لیاقت یاری حضرت مهدی برای یاری امام حسین) را بخواهیم، بدان امید که خداوند به ما این توفیق را عطا کند.
برای دستیابی به چنین خواسته‌ای بزرگ، تمهید مقدمات اخلاقی در صحنه اخلاق فردی و اجتماعی ضرورت دارد، یعنی بهسازی روابط میان خود و دیگران، بدان‌گونه که نمونه آن را حضرت سید الساجدین علیه‌السلام در رساله حقوق بیان می‌فرماید.

​​​​​​​