البرز بدون نقشه رشد بزرگ می‌شود

ایران واشقانی فراهانی
خبرنگار

چهره خاکستری و بی‌جان شهرهای البرز در میان آلودگی‌های دود و غبار، رمق را از این شهر ها و بخصوص کرج گرفته است. جای خالی المان‌های شهری که پیام آور هویت یک شهر و معرف آداب مردمش باشد، نه تنها در شهرهای حاشیه و اقماری این استان که در مرکز آن نیز حس می‌شود. مبلمان شهری فرسوده و کسالت آور بدون هیچ نوآوری، یادآور شهری خاموش و از یاد رفته شده که مدت‌ها از شور و نشاط زندگی دور مانده است. تصویری از شلوغی و همهمه و گم شدن در ساختار‌های ناموزون تنها چیزی است که از باغشهر کرج به‌جا مانده است.
«البرز» نامی است که هیچ تقارن و تناسبی با نمای شهرهای این استان ندارد و به‌نظر می‌رسد زیباسازی شهری، حلقه مفقوده‌ای است که مدیریت شهری در عبور از پروژه‌هایی که به مناقصه و اجرا می‌گذارد، توجهی به آن ندارد. به گفته کارشناسان آنچه باعث شده شهرهای البرز بدون تناسب و ناموزون رشد کنند، نبودن و نداشتن نقشه رشد و توسعه این استان‌ است. استان البرز 18 شهر دارد که با گذر از خیابان‌ها و معابرشان، با نمایی نازیبا و گاه آزاردهنده از منظر شهری و تبلیغات محیطی روبه‌رو می‌شویم که بهترین چشم اندازها را از افق نگاه عابران می‌گیرد. گاه رنگ‌آمیزی‌های بی‌روح و دیوارهای سیمانی، خاکستر و ویرانه‌های به‌جا مانده از یک حریق را یادآور می‌شود که ریشه‌های زندگی را سوزانده و روح را به انزوا برده است. ابتکار و نوآوری در محیط شهری به بهانه بر هم نزدن تعادل از چهره شهرها، راهی برای گریز از ابتکار و خلاقیت شده است.
فراوانی نخاله‌ها
با وجود تلاش نیروهای خدمات شهری در پاکیزه نگه داشتن سطح شهر، متأسفانه شاهد ریختن نخاله‌های ساختمانی در سطح شهر هستیم که موجب زشتی و آلودگی سیمای شهری شده است. این موضوع همکاری و تعامل همشهریان را می‌طلبد تا با رعایت چنین مسائلی هم زحمات کارگران خدمات شهری به هدر نرود و هم به محیط زندگی خود آسیب وارد نکنند.
یکی از شهروندان کرجی با گلایه از چهره زشتی که بالکن‌های شلوغ به شهر داده‌اند، می‌گوید: متأسفانه وضعیت بالکن‌های واحدهای مسکونی در اغلب مناطق شهر آنقدر آشفته است که انسان از نگاه کردن به آنها مکدر می‌شود. گویا وظیفه‌ای جز آشفته‌تر کردن چهره آشفته شهرمان ندارند. هر کجا که نگاه می‌کنی، نه از آبی آسمان خبری هست و نه آراستگی ساختمان‌ها. بالکن‌ها از خرت و پرت و وسایل اضافه پر است و حس تشویش و آشفتگی را به انسان منتقل می‌کند.
دیگری می‌گوید: شهرداری به پایان سال که نزدیک می‌شود، بدون ایده با هدف خرج کردن اعتباری که داشته، شروع به کنده‌کاری نرده‌های خیابان‌ها و جایگزینی آنها با بلوک‌های سیمانی می‌کند و هیچ ابتکاری ندارد. چند ماه بعد همان پروژه به شکل قبلی خود برمی‌گردد. در حالی که در استان البرز، دانشگاه هنر را داریم و تعداد زیادی از دانشجویان با طرح و ایده‌های نو مشتاقانه حاضر به همکاری هستند.
گستردگی سد معبر
پدیده سد معبر و دستفروشی، سبب شده عابران پیاده برای تردد، از عرض خیابان عبور کنند که خطرات زیادی به‌دنبال داشته و حوادث ناگوار و جبران‌ناپذیری به‌دنبال دارد. سد معبر در پیاده‌رو‌ها از سوی کاسبان و دستفروشان، نه تنها حقوق شهروندی را ضایع می‌کند بلکه نشان‌دهنده نقص در اعمال برخی قوانین بازدارنده است.
یکی دیگر از شهروندان با گلایه از وضعیت بسیاری از پیاده‌رو‌های شهر بیان کرد: سد معبر بی‌توجهی به قانون و پایمال کردن حق شهروندان است. برخی کسبه تابلو‌های تبلیغاتی را در حاشیه خیابان می‌گذارند که باعث بروز تصادف می‌شود. کودکان، افراد توانخواه و سالمندان بیشترین آسیب را از شرایط فعلی می‌بینند. این معضل نیازمند بررسی لایه‌های پنهان قانون است.
از سوی دیگر به‌دلیل صنعتی بودن استان البرز و همچنین وجود ده‌ها معدن شن و ماسه، تردد خودروهای سنگین به موضوعی عادی در خیابان‌های اصلی و حتی فرعی شهرهای البرز و مرکز استان تبدیل شده است. عضو شورای شهر کرج می‌گوید: تردد ماشین‌های سنگین موجب خسارت به جداول شده و چهره شهر را زشت می‌کند. آلودگی صوتی، مشکلات ترافیکی، به هم ریختگی مبلمان شهری، تخریب زیرساخت‌های معابر و بعضاً احتمال بروز حوادث از پیامدهای حضور خودروهای سنگین در سطح شهر است.
سیدمرتضی اعتصامی افزود: در خصوص پارک ماشین‌های سنگین در معابر شهری که باعث آسیب زدن و تخریب جداول و آسفالت معابر می‌شود، ترتیبی اتخاذ شود تا با هماهنگی پلیس راهور نسبت به ساماندهی پارک خودروهای سنگین در محل‌های تعیین شده توسط مناطق شهرداری صورت پذیرد.
کرج شهری با اغتشاشات بصری تمام نشدنی
ناهماهنگی و در هم پیچیدگی تابلوهای تبلیغاتی موضوعی است که به نظر می‌رسد مدیریت شهری کرج باید در خصوص نحوه مدیریت آن به گونه‌ای جدی بازاندیشی کند.
ایستگاه‌های سرپایی مسافران کرجی، صندلی‌های سرد و بی‌روح شهر، پله برقی‌های خاموش، انبوه بیلبوردهای تبلیغاتی نابسامان، بساط‌های گسترده دستفروشان، درختان خشکیده سطح شهر و کوچه‌های بی‌نام و پر فراز و فرود محله‌ها، چهره شهر را کریه ساخته‌اند.
بنا به اظهارات شهردار محمدشهر، تأثیر سیما و منظر شهری بر رفتار، ذهن، روحیه و فضای روانی مردم است و نشان می‌دهد چهره شهری که در آن زندگی می‌کنیم بر عملکرد جسمی و روانی مردم تأثیر بسزایی دارد. نقاشی‌های دیواری در فضاهای مرده و بی‌روح سطح شهر باعث تقویت روحیه مردم و نشاط اجتماعی شده و امید مردم را بالا می‌برد.
مهرداد حسن‌زاده می‌گوید: شهرها غالباً فاقد نشانه‌اند. ورودی و خروجی شهر باید نشانه‌ای ماندگار داشته باشد تا حس تعلق در شهروندان ایجاد کند. المان‌های ورودی شهر که هویت شهر را معرفی کند، باید متناسب با نام و فرهنگ غالب مردم شهر باشد. محمدشهر نیز برگرفته از نامش باید نماد مهربانی باشد و این هویت در همه سطح شهر به چشم دیده شود.
شهردار محمدشهر با اشاره به ترویج زندگی در شب می‌گوید: شب‌های محمدشهر خاموش و دلگیر است و شاید زندگی در شب در اینجا معنایی نداشته است. اما با نورپردازی و کار گذاشتن نیمکت‌های زیبا در پیاده‌روهای شهر، قصد داریم محیطی برای انبساط خاطر شهروندان فراهم کنیم تا شهر به سمت آرامش نسبی و نشاط برود.
وی افزود: همچنین هنرمندان نقاش با شناسایی و معرفی به حوزه زیباسازی، طرح‌های پیشنهادی برای دیوارنگاره‌های سطح شهر را مطرح کردند. از میان طرح‌های پیشنهادی، دیوارنگاره‌هایی از تابلوهای پرنقش و نگار استاد فرشچیان بر دیوارهای بی‌روح شهر نقش بست. همچنین دیوارهایی با معرفی کتاب‌های با ارزش ادبی و تاریخی از شعرا و نویسندگان نامدار که به زیبایی جانمایی شده است.
مهرداد حسن‌زاده با اشاره به طراحی و ساخت ایستگاه‌های اتوبوس برگرفته از معماری سنتی ایرانی ادامه داد: با ایجاد تغییراتی در ساختار بیش از 20 ایستگاه که عموماً فلزی با نیمکت‌های نامناسب بودند که معتادان آنها را بریده و به سرقت می‌بردند، شکل زیبایی از سنگ و آجر کار شده است که هم در برابر باد، باران و گرما از شهروندان محافظت می‌کند و هم واجد نمای زیبایی از یک استراحتگاه تا رسیدن اتوبوس‌ها است.