جاده ابریشم روی ریل دیپلماسی

ایران زمین - ظرفیت‌های پنهان و دست نخورده مرز اینچه برون برای تبدیل به دروازه شاهراه ریلی حمل کالا و توسعه تجارت در گستره‌ای که از شرق‌دور تا همسایه‌های غربی و شمالی ایران را در بر می‌گیرد اکنون در حال آشکار شدن و در آستانه بهره‌برداری است. امنیت در شرق خزر، وجود کشورهای آسیای میانه و از جمله انبار غلات در قزاقستان، اتصال به چین و تمایل روسیه به استفاده از ظرفیت ترانزیت کالا از شرق و استان گلستان از جمله مهم‌ترین مزایای خط ریلی اینچه برون بوده و سرمایه‌گذاری را برای تقویت زیرساخت و توسعه ترانزیت کالا دوچندان می‌کند. علاوه‌ بر این، اکنون بنگلادش نیز گرایش به استفاده از ظرفیت خط ریلی اینچه‌برون دارد تا نیاز کالا بویژه موادغذایی مورد نیاز خود را تا ۲۰ میلیون تُن در سال از روسیه و قزاقستان تأمین کند. گمرک و پایانه مرزی اینچه‌ برون، وجود منطقه ویژه اقتصادی اترک، خط ریلی بین‌المللی ایران - ترکمنستان - قزاقستان که از اینچه برون می‌گذرد، برخورداری از راه‌های ارتباطی مناسب، نزدیکی به فرودگاه بین‌المللی گرگان و بندر و اسکله چند شهر ساحلی استان از مهم‌ترین زیرساخت‌های موجود توسعه در این منطقه است. اگرچه هنوز آنگونه که شایسته است از زیرساخت‌های موجود منطقه اینچه برون بویژه خط ریلی بین‌المللی آن که در آذر ۹۳ با حضور رؤسای جمهوری سه کشور همسایه یعنی «ایران، ترکمنستان و قزاقستان» افتتاح شد، استفاده نشده اما با تصویب هر چند با تأخیر هفت ساله منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون در اردیبهشت امسال، نگاه‌ها و انتظارات برای توسعه هرچه بیشتر این منطقه را فراهم کرده است.
گذر قطار دالیان چین از مرز اینچه برون
ورود قطار ترانزیتی چین به مقصد جلفا که با عبور از اینچه‌برون وارد خاک ایران شد، زاویه دیگری از ظرفیت فراوان این منطقه مرزی گلستان در تبدیل شدن به دروازه ارتباط آسیای میانه به اروپا و آب‌های آزاد را به نمایش گذاشت و تکمیل زیرساخت‌های این منطقه را به یک ضرورت مهم تبدیل کرد. این قطار ترانزیتی با ۵۰ کانتینر حامل قطعات خودرو ۲۱ شهریورماه به گمرک ریلی اینچه‌برون گنبدکاووس رسید و با پیمودن مسیر حدود ۷هزار کیلومتری، خاطره راه بزرگ و تاریخی ابریشم به‌عنوان قدیمی‌ترین و بزرگترین شبکه بازرگانی دنیا را در ذهن زنده کرد.
فعالیت ترانزیت کالا از طریق خط ریلی در اینچه برون، برآیند اقدام دولت سیزدهم در حوزه گسترش دیپلماسی اقتصادی برای استفاده از این ظرفیت بکر است که بهره‌گیری از این فرصت برای تولید ثروت، به پیشرفت و توسعه بیشتر گلستان و کشور خواهد انجامید.
خط ریلی اینچه‌برون گنبدکاووس متصل به ترکمنستان و آسیای میانه، سال ۱۳۹۴ مورد بهره‌برداری قرار گرفت اما تعریض ریلی آن در نقطه صفر مرزی بین دو کشور ترکمنستان و ایران با هدف تقویت ترانزیت ریلی به علت مشکلاتی از جمله نبود پل برای گذر قطار و عریض بودن راه‌آهن ترکمنستان در مبادله کالا و جابه‌جایی واگن‌ها، باقی مانده بود و شتاب در حل این موانع از خواسته‌های فعالان اقتصادی در نشست های مختلف استانی برای پیگیری در سطح ملی به شمار می‌رفت.
طول راه‌آهن گرگان - اینچه برون - اترک - برکت در سه کشور ایران، ترکمنستان و قزاقستان حدود ۹۰۸ کیلومتر است که ۸۸ کیلومتر در ایران، ۷۰۰ کیلومتر در ترکمنستان و ۱۲۰ کیلومتر آن در قزاقستان قرار دارد و این خط ریلی، کشورهای مستقل همسو را به خلیج فارس و کشورهای جنوب شرق آسیا متصل می‌کند که استفاده از این ظرفیت در نخستین سال فعالیت دولت سیزدهم عملیاتی شد.
ترانزیت کالا در اینچه‌برون استان گلستان سبب شده تا نگاه کشورهای منطقه به استفاده از این ظرفیت در جابه‌جایی کالای موردنیاز خود دوچندان شود به طوری که در چند روز گذشته رایزن بازرگانی بنگلادش را برای بازدید از خط ریلی اینچه برون و دیدار با مسئولان مرتبط و استفاده از این ظرفیت برای تأمین کالای موردنیاز کشورش از جمله غلات، به منطقه کشاند.
محسن اعتماد مدیرکل راه‌آهن شمال شرق ۲ به ایرنا گفت: سفر چندی قبل رئیس جمهور به ترکمنستان سبب شد تا موانع تقویت ریلی از اینچه‌برون حل شده و خط عریض در نقطه صفر این منطقه متصل شود. وی افزود: این موفقیت به خاطر ایده راه‌اندازی دیپلماسی اقتصادی در حوزه روابط خارجی توسط آیت‌الله رئیسی رئیس جمهور بود که ثمره آن در حوزه ریلی بویژه ترانزیت کالا از اینچه‌برون استان گلستان به ثمر نشسته است.
به گفته اعتماد، با این اقدام دولت سیزدهم، ترانزیت کالا از خط ریلی اینچه‌برون تقویت خواهد شد و درآمد اقتصادی برای استان گلستان و کشور به‌وجود خواهد آورد.
ضرورت گشودن خط ریلی اینچه برون - آزادشهر- شاهرود
یکی از مهم‌ترین کمبودهای زیرساختی منطقه آزاد تجاری - صنعتی اینچه برون ایجاد یک خط ریلی جدید از مسیر اینچه برون به گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود است تا از آنجا به کریدور ریلی شمال - جنوب متصل شود اگرچه در وضعیت فعلی اینچه برون از طریق خط ریلی به گرگان - ساری - گدوگ و گرمسار با کریدور شمال - جنوب ارتباط دارد اما این خط ریلی مشکلاتی خاص خود دارد. به گفته کارشناسان، اجرای خط‌آهن اینچه برون - گنبدکاووس - آزادشهر - شاهرود دارای مزایای بسیاری از جمله کوتاه‌تر شدن مسیر رسیدن به راه‌آهن شمال - جنوب، کاهش هزینه‌های ترانزیت و حمل بار و عبور آسان واگن‌های کشورهای آسیای میانه و چین از خطوط ریلی ایران است.
حمیدرضا دنکوب مشاور راهبردی استاندار گلستان با اشاره به اقدام جهادی دولت سیزدهم در تحقق ترانزیت کالا از اینچه‌برون، گفت: این اقدام، پیگیری و عملیاتی شدن اتصال کریدور ریلی شمال - جنوب را از طریق اینچه‌برون استان گلستان شتاب خواهد داد.
دنکوب تأکید کرد: اکنون اتصال کریدور شمال به جنوب (راه‌آهن اینچه برون به شاهرود و جنوب کشور) از نیازهای مهم سرمایه‌گذاری برای گلستان است و این استان می‌تواند با حدود یک میلیارد یورو سرمایه گذاری، این کریدور شمال به جنوب را وصل کند و منطقه را به سمت جذب سرمایه‌گذاری شتاب دهد.

نیم نگاه

ترانزیت کالا در اینچه‌برون استان گلستان سبب شده تا نگاه کشورهای منطقه به استفاده از این ظرفیت در جابه جایی کالای موردنیاز خود دوچندان شود به طوری که در چند روز گذشته رایزن بازرگانی بنگلادش را برای بازدید از خط ریلی اینچه‌برون و استفاده از این ظرفیت برای تأمین کالای موردنیاز کشورش از جمله غلات، به منطقه کشاند