بازارسازی از پکن تا آستانه

گروه سیاسی/ پیشرفت سریع فرایند عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای نوید‌بخش گشایش مسیری قابل اتکا در توسعه مراودات اقتصادی است که بی‌شک تحقق آن تا حدود زیادی به تغییر نگاه سیاست خارجی ایران در دولت سیزدهم و تأثیر آن بر رویکرد کشورهای عضو این سازمان نسبت به عضویت ایران وابسته بوده است. در این تغییر، سیاست خارجی ایران به جای عطف تمام توجه خود به مذاکرات با طرف‌های غربی بر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای استوار شد و این اتفاقی بود که کشورهای عضو شانگهای را نیز به بهره‌گیری از مزیت نسبی عضویت ایران از جمله به عنوان مسیر مقرون به صرفه ترانزیت کالا، دسترسی به دریاهای آزاد و تأمین کننده انرژی ترغیب کرد.
این مهم در پاسخ رئیس جمهور کشورمان به سؤال «الجزیره» که عضویت در شانگهای برای ایران به چه معنا است این‌گونه تشریح شد که «عضویت در شانگهای زمینه ارتباط ایران را با زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای آسیایی بهتر از قبل فراهم می‌کند. دولت سیزدهم به همکاری‌های منطقه‌ای و تقویت و تعمیق ارتباط با همسایگان اهمیت زیادی می‌دهد و سازمان همکاری‌های شانگهای بستری برای استحکام همکاری اعضا در زمینه مسائل منطقه‌ای است.» آیت‌الله رئیسی در این باره افزود: «ارتقای سطح عضویت ایران در سازمان شانگهای به عنوان عضو اصلی، حتماً در ارتقای ارتباطات منطقه‌ای ما تأثیرگذار است و همزمان می‌تواند با تسهیل تبادل ظرفیت‌های متقابل، زمینه رشد و پیشرفت بیشتر را برای کل منطقه فراهم کند.»
هدف ایران انتفاع اقتصادی است
معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نیز در تبیین مزیت‌های متقابل عضویت ایران در شانگهای ترانزیت، انرژی و حوزه دفاعی را سه مزیت ایران برای دیگر کشورهای عضو دانست و با تأکید بر اینکه هدف ما از عضویت در این سازمان انتفاع اقتصادی است، گفت: عضویت در شانگهای بازارهای جدیدی را برای ایران در حوزه انرژی ایجاد می‌کند. وی با بیان اینکه بازار منطقه شانگهای فرصت صادرات بیش از ۹ میلیارد دلاری را پیش روی ایران می‌گشاید برآورد کرد که میزان صادرات ایران به چین تا حدود 
۵ میلیارد دلار، تجارتمان با هند در حدود ۲ میلیارد دلار و با روسیه به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است. به گزارش ایرنا، مهدی صفری انرژی، صدور کالا و خدمات مهندسی و انتقال تکنولوژی را از جمله زمینه‌های گسترش این مراودات اقتصادی دانست و با بیان اینکه در اغلب ملاقات‌های رئیس جمهور رهبران شانگهای درخواست جابه‌جایی کالا از مسیر بندر عباس و چابهار را داشتند، تصریح کرد: با عضویت ایران در سازمان شانگهای، تمام کشورهای آسیای مرکزی به واسطه کشورمان به دریاهای آزاد راه پیدا می‌کنند.
تشریح روند نهایی شدن عضویت ایران
معاون وزیر امور خارجه در تشریح فرایند نهایی شدن عضویت ایران در شانگهای با بیان اینکه با ورود اعضای جدید این سازمان در حال تبدیل شدن از یک سازمان منطقه‌ای به یک نهاد بین‌المللی است و حتی کشورهای عربی همچون امارات، قطر و عمان نیز برای عضویت تقاضا کرده‌اند، گفت: ۴۹ سند مربوط به عضویت ایران که لایحه آن تقدیم مجلس شده است، باید در مجالس هشت کشور عضو نیز تصویب شود؛ پس از آن در جلسه سال آینده که در هند برگزار می‌شود، رؤسای جمهور موافقتنامه‌ها را امضا خواهند کرد و رسمی شدن پذیرش ما در پیمان شانگهای تکمیل می‌شود.
تقویت همگرایی در اوراسیا
وزیر امور خارجه کشورمان نیز در مقاله‌ای که همزمان با رسمیت یافتن عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، در شبکه ملی «سی‌جی‌تی‌ان» به عنوان یکی از رسانه‌های مطرح چین منتشر شد با یادآوری اینکه «در دنیای امروز که غرب و شرق مفهوم سنتی خود را از دست داده‌اند و به طریقی این مضامین با منطقه‌گرایی و یا حتی قاره‌گرایی جایگزین شده است، تسلط برتری‌جویی و یکجانبه‌گرایی رو به زوال می‌رود و حرکت جامعه جهانی به سوی جهانی چندقطبی و توزیع دوباره قدرت به لطف کشورهای مستقلی است که به روندهایی اجتناب‌ناپذیر بدل می‌شوند»، نوشت: «از سازمان همکاری شانگهای (SCO) می‌توان به عنوان یکی از موفق‌ترین مثال‌های همکاری منطقه‌ای یاد کرد.این سازمان توسط گروهی از کشورهای همفکر که به دنبال حفظ نظم و هویتی جدید برای آسیا بدون دخالت قدرت‌های منطقه‌ای دیگر هستند شکل گرفته است.»
صادرات 20 میلیارد دلاری به کشورهای عضو شانگهای
حسین امیرعبداللهیان سپس با بیان اینکه ارزش کلی تراکنش اقتصادی میان کشورهای عضو این سازمان حدود ۲۰ تریلیون دلار است که در مقایسه با زمان تأسیس آن ۱۳ برابر افزایش یافته است، پذیرش عضویت ایران در شانگهای را نتیجه پیگیری دولت ایران و اثبات‌کننده رویکرد سیاست خارجی متوازن، هوشمندانه، فعال و پویا و مبتنی بر تفکر آسیای چندجانبه‌گرا دانست و تأکید کرد: اکنون برای کشورهای عضو این سازمان زمان آن رسیده تا با استفاده از ظرفیت بزرگ و فرصت‌های همکاری چندجانبه آینده‌ای امیدبخش برای منطقه بسازند. فرصت‌هایی که می‌تواند به تقویت و استحکام سازمان و اعضایش در برابر چالش‌های فرهنگی، تجاری، اقتصادی، امنیتی و سیاسی بینجامد. وی با یادآوری اینکه مزیت‌های ارتباط جغرافیایی ایران به اعضای این سازمان امکان می‌دهد تا از این طریق خاک جمهوری اسلامی ایران به زنجیره تأمین جهانی و نقل و انتقال کالا و انرژی و سوخت به دیگر بخش‌های دنیا بپیوندند به حضور کشورهای عضو شانگهای در فهرست ۱۰ شریک صادراتی نخست ایران اشاره کرد و افزود: در سال ۲۰۲۱ تجارت ایران با اعضای سازمان همکاری شانگهای از ۳۷ میلیارد دلار گذشت که حدود ۳۰ درصد کل تجارت خارجی ایران محسوب می‌شود. در زمان مشابه صادرات و واردات ایران با کشورهای عضو سازمان به ترتیب ۲۰،۵ و ۱۶،۵ میلیارد دلار بوده است.
نگاه ویژه چین به عضویت ایران
همزمان «چانگ هوآ» سفیر چین در تهران نیز در یادداشتی نگاه چین به مناسباتش با ایران را نگاهی راهبردی و بلندمدت دانست و با ابراز امیدواری نسبت به اینکه این رویداد ضمن تقویت ارتباطات و هماهنگی‌های راهبردی با ایران، مناسبات دو کشور را به پیشرفت‌هایی جدید سوق دهد، تصریح کرد: چین مایل است همراه با تمام کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از جمله ایران، ضمن ترویج قدرتمند «روح شانگهای» توسعه پایدار و بلندمدت سازمان همکاری شانگهای را به پیش رانده و با ساخت مشترک صلح، ثبات، شکوفایی و کشوری زیبا و آباد، در راستای ایجاد پیکره مشترک سرنوشت بشری به ایفای نقشی بزرگ‌تر بپردازد.