پیگیری دیپلماسی فعال اقتصادی درحاشیه خزر

گروه اقتصادی/ معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور از حضور معاون اول رئیس جمهور در دومین مجمع اقتصادی خزر در پنجشنبه این هفته ۱۴ مهرماه در شهر مسکو خبر داد.
محمد جمشیدی با بیان اینکه این مجمع به دعوت میخائیل ولادیمیرویچ میشوستین نخست‌وزیر روسیه و با حضور نخست وزیران کشورهای ساحلی دریای خزر برگزار می‌‌شود، گفت: کشورهای ایران، روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان به عنوان پنج همسایه در موضوعات نفت و گاز، انرژی، حمل و نقل، علمی، محیط زیست و کشاورزی به طور دوجانبه و چندجانبه با یکدیگر مذاکره و تعامل خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه ریاست هیأت ایرانی در دومین مجمع اقتصادی خزر بر عهده معاون اول رئیس جمهور است، خاطرنشان کرد: تعدادی از وزرا و مسئولین اجرایی دکتر مخبر را در این سفر همراهی می‌‌کنند و هیأت همراه معاون اول رئیس جمهور در این همایش به دنبال راهکارهایی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی فیمابین و رفع موانع موجود خواهند بود.
جمشیدی با بیان اینکه در این اجلاس ۱۲ میزگرد تخصصی با حضور مقامات و کارشناسان کشورهای عضو برگزار می‌‌شود، افزود: تبادل اطلاعات اقتصادی و تجاری در راستای تأمین نیازمندی‌های متقابل در شرایط تحریم، جذب سرمایه‌گذاری این کشورها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران، توسعه و تکمیل اتصالات کشورهای حاشیه دریای خزر در بخش‌های ریلی و جاده‌ای، توسعه کشتیرانی بین بنادر، تهاتر کالا، راه‌اندازی خطوط انتقال برق و گاز، همکاری‌های تاریخی – فرهنگی، ایجاد بانک مشترک و استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری، تسهیل روادید تجار و لغو روادید رانندگان، صادرات محصولات کشاورزی و کشت فراسرزمینی و پاکسازی محیط زیست دریا و سواحل پیرامون و توسعه گردشگری از جمله موضوعاتی هستند که هیات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی در این همایش بر آن تمرکز خواهد داشت.
 جزئیات دومین مجمع اقتصادی خزر
آنچه ما دریای خزر می‌‌نامیم و در زبان بین‌المللی به آن دریای کاسپین می‌‌گویند، پهنه‌ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به جمهوری‌های ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود.
دریای خزر دارای 4 درصد ذخایر نفت و گاز جهان است و 90 درصد خاویار دنیا از آن تأمین می‌‌شود. علاوه بر این، گونه‌های زیستی منحصر به‌فردی دارد و جزئی از مسیر حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب نیز محسوب می‌‌شود.
ظرفیت‌های کشورهای ساحلی این دریا با توجه به موقعیت سرزمینی خاص آن در دنیا یکی از اهداف اساسی در ارتقای دیپلماسی اقتصادی و رونق روابط همسایگی ایران در دولت سیزدهم است. در سال 1400 حجم تبادلات تجاری ایران با ترکمنستان به 368 میلیون دلار، با قزاقستان به 265 میلیون دلار، با روسیه به 1529 میلیون دلار و با جمهوری‌آذربایجان به 607 میلیون دلار رسید که اگرچه به نسبت گذشته افزایش داشت اما انتظارات با توجه به ظرفیت‌های موجود بسیار فراتر از این اعداد و ارقام است.
حدود 265 میلیون نفر از مردم دنیا در کنار این پهنه آبی زندگی می‌‌کنند و همکاری‌های اقتصادی پیرامون نفت و گاز، انرژی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی و گردشگری می‌‌تواند به بهبود زندگی همه آنها کمک کند. در این میان ایران موقعیتی ویژه دارد. پس از فروپاشی شوروی در دهه 90 میلادی و اکنون پس از جنگ اوکراین، مسیر حمل و نقل بین‌المللی شمال-جنوب اهمیت ویژه‌ای یافته و تنها کشوری که می‌‌تواند خزر و کشورهای پیرامونی آن را به خلیج فارس و دریای عمان وصل کند، ایران است.
امروزه 5 کشور ساحلی این دریا بیش از گذشته مصمم هستند تا ضمن بهره‌برداری عادلانه از این پهنه آبی، همکاری‌های اقتصادی خود را نیز گسترش دهند. از این رو در یک مجمع اقتصادی گرد هم آمده‌اند تا بتوانند از ظرفیت‌های یکدیگر برای پیشرفت بهره ببرند. به همین منظور دومین مجمع اقتصادی کشورهای پیرامون خزر نیمه مهرماه سال جاری با حضور معاون اول رئیس جمهور ایران و نخست وزیران چهار کشور ساحلی دیگر در مسکو برگزار می‌‌شود و امید می‌‌رود در راستای سیاست توسعه روابط همسایگی در دولت سیزدهم، بتوان از آن در مسیر گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای حاشیه بزرگ‌ترین دریاچه جهان بیشترین استفاده را برد.
مختصات مجمع اقتصادی خزر
دومین همایش اقتصادی خزر در تاریخ 13 و 14 مهرماه سال‌جاری در شهر مسکو پایتخت روسیه برگزار می‌‌شود.
کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان و ایران به عنوان پنج همسایه در موضوعات نفت و گاز، انرژی، حمل و نقل، علمی، محیط زیست و کشاورزی به طور دوجانبه و چندجانبه با یکدیگر مذاکره و تعامل خواهند کرد.
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر فدراسیون روسیه -کشور میزبان- در این مجمع حضور خواهد داشت. آقای اسداف نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان، آقای اسماعیل‌اف نخست‌وزیر قزاقستان و آقای مردوف معاون کابینه وزرای ترکمنستان به همراه محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران در این مجمع حضور دارند.
ریاست هیأت ایرانی در دومین همایش اقتصادی خزر برعهده معاون اول رئیس جمهور است و تعدادی از وزرا دکتر مخبر را در این سفر همراهی می‌‌کنند. نخستین مجمع اقتصادی خزر (21 مرداد 1398) در منطقه گردشگری «آوازه» در کشور ترکمنستان در «12 اوت 2019» مصادف با «روز خزر» برگزار شده بود.
میزگردهای تخصصی
در این مجمع 12 میزگرد تخصصی با حضور مقامات و کارشناسان کشورهای عضو برگزار می‌‌شود. موضوعات این میزگردها شامل منطقه خزر به عنوان بخشی از مشارکت بزرگ اوراسیایی: چالش‌های جدید و چشم‌اندازهای توسعه، همکاری در حوزه‌های حمل و نقل و لجستیک، محیط مطلوب برای زندگی و کسب و کار، مشارکت خزری – حفاظت از سلامت و اقتصاد در برابر همه‌گیری، منطقه خزر در دستور کار اقلیم جهانی، چالش‌ها، فرصت‌ها و راهکارها، پروژه‌های پنج کشور دریای خزر در زمینه انرژی، حقوق و دیپلماسی علمی جهت توسعه پایدار منطقه خزر، همکاری کشورهای منطقه خزر در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی، کارفرمایان جوان و توسعه نوآورانه پنج کشور دریای خزر، بیست و چهارمین مجمع عمومی انجمن دانشگاه‌های دولتی و مراکز علمی – تحقیقاتی کشورهای حاشیه دریای خزر، نشست شورای بین‌المللی همکاری‌های تجاری اتاق‌های بازرگانی و صنایع کشورهای منطقه حاشیه دریای خزر «خزر تجاری» و کنفرانس شهرداران شهرها و مناطق شهری کشورهای منطقه دریای خزر می‌شود.
موضوعات مورد بررسی
توسعه و تکمیل اتصالات کشورهای حاشیه دریای خزر در بخش‌های ریلی و جاده‌ای (تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا)، سوآپ نفت خام با کشورهای ساحلی خزر، اتصال شبکه‌های برق و همکاری در زمینه صادرات تجهیزات صنعت برق، توسعه نفت شیلات (تولید ماهیان خاویاری) از جمله محورهای پیشنهادی دومین مجمع اقتصادی خزر است.
هیأت همراه معاون اول رئیس جمهور در این همایش به دنبال راهکارهایی برای ایجاد بانک مشترک و استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری، تسهیل روادید تجار و لغو روادید رانندگان، تبادل اطلاعات اقتصادی و تجاری در راستای تأمین نیازمندی‌های متقابل در شرایط تحریم، جذب سرمایه‌گذاری این کشورها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران، برقراری کشتیرانی رو- رو بین بنادر، راه‌اندازی پروازهای کارگو، تهاتر کالا، راه‌اندازی خطوط انتقال برق و گاز، همکاری‌های تاریخی- فرهنگی، صادرات محصولات کشاورزی و کشت فراسرزمینی، پاکسازی محیط زیست دریا و سواحل پیرامون و توسعه گردشگری آن هستند.