جایگاه محیط زیست در سیستم‌های مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست

نورالله مرادی
معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست

 سیستم‌های مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط‌‌زیست (HSE) بر ایجاد اطمینان از کنترل جنبه‌های محیط‌‌زیستی و ریسک‌های ایمنی و سلامت کارکنان در محیط کار تأکید داشته و ظرفیت بالایی در ایجاد فرصت اشتغال و جذب دانش‌آموختگان این حوزه‌ها ایجاد می‌کنند. هم‌پوشانی‌ها و الزامات مشترک میان برنامه‌های محیط‌‌زیست، ایمنی و بهداشت، دلیل اصلی ترکیب این سیستم‌های مدیریتی برای حصول نتایج مؤثرتر ناشی از افزایش کارایی و بهره‌وری در واحدهای تولیدی و خدماتی است. با این روش هدفمند مخاطرات بالقوه و بالفعل بموقع شناسایی شده و مطابق با استانداردهای موجود حذف یا کنترل می‌شوند.
در راستای تحقق اهداف مندرج در قوانین و اسناد بالادستی «سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران»، «15 بند سیاست‌های کلی محیط‌‌زیست ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری»، برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، «قوانین موضوعی سازمان حفاظت محیط‌زیست مانند تبصره یک ماده 16 قانون هوای پاک مصوب سال 1396» و همچنین شعار سال «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» و به منظور نیل به شکوفایی اقتصاد کشور، همه صنایع و واحدهای تولیدی موظفند به موازات بکارگیری دانش تخصصی و توان تکنولوژیکی خود به منظور افزایش ظرفیت و میزان تولید و بهبود کیفیت فرآورده‌ها و محصولات از فناوری‌های روز و سازگار با محیط‌زیست بهره برده و در مسیر دستیابی به اهداف اقتصاد سبز گام بردارند.
عمده تمرکز E(محیط‌زیست) در سیستم‌های مدیریت HSE بر توسعه و مدیریت فضای سبز، کنترل پساب و تصفیه فاضلاب انسانی و صنعتی، مدیریت بهینه پسماند در راستای کاهش زائدات تولیدی، تفکیک از مبدأ و بازیافت، رعایت استانداردهای مربوط به آلاینده‌های آب، خاک، هوا و صوت مطابق با دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، مصرف بهینه سوخت و انرژی، برنامه‌ریزی و مدیریت بحران در شرایط اضطراری مواجهه با حوادث محیط‌‌زیستی و همچنین ارتقای سطح دانش محیط‌‌زیستی کارکنان در قالب برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی تخصصی مستمر در زمینه مسائل مختلف HSE برای پرسنل، مهندسین، تکنیسین‎‌ها و همه اعضای گروه کاری ایمنی، بهداشت و محیط زیست، معطوف می‌شود.  اگرچه استقرار سیستم‌های مدیریت بهداشت و ایمنی و محیط‌‌زیست (HSE)، دستاوردهای چشمگیری در اکثر برنامه‌های توسعه و واحدهای صنعتی و خدماتی و تشکیلات سازمانی داشته، با وجود این قسمت عمده‌ای از وظایف مسئولان HSE در بخش‌های بهداشت کارکنان و ایمنی کار متمرکز شده و دانش محیط‌‌زیست در جریان جذب منابع انسانی و امور تخصصی محول‌شده، مورد غفلت قرار گرفته‌است.
تقویت رویکرد محیط‌زیست در فرایند جذب کارشناسان نظام HSE، منجر به اشتغال دانش‌آموختگان محیط‌زیست و همچنین تولید دانش‌بنیان و فناورانه از مسیر رعایت استانداردها و الزامات محیط‌زیستی، تقلیل آثار محیط‌زیستی در هنگام وقوع حوادث ناشی از کار و راهبری، کنترل و مدیریت یکپارچه و هدفمند موضوعات سه‌گانه بهداشت، ایمنی و محیط‌‌زیست در روند تولید خواهد شد، لذا اتخاذ تدابیر و رویه‌های لازم برای الزام واحدهای بهره‌مند از این سیستم‌های مدیریتی، به ایجاد توازن در توجه به ارکان سه‌گانه HSE، باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.