جبران کاهش حجم تجارت ایران با عراق

در نیمه اول سال‌جاری صادرات ایران به عراق کاهش داشته است. به‌گونه‌ای که در 5 ماه نخست سال 1401 صادرات ایران به عراق 8 میلیون و 655 هزار تن کالا به ارزش 2 میلیارد و 961 میلیون دلار بوده که نسبت به 5 ماه نخست سال قبل کاهش 6،3 درصدی در ارزش و 28،7 درصدی در وزن داشته است. گفته می‌شود محدودیت و ممنوعیت‌های فصلی از دلایل اصلی کاهش تجارت ایران با عراق بوده است. حال روز گذشته رئیس اتاق مشترک ایران و عراق از جبران کاهش حجم تجارت ایران با عراق صحبت کرد.
کارشناسان می‌گویند عراقی‌ها با رشد درآمدهای نفتی مواجه شدند و همچنین تجربه 20 ساله عراق نشان داده رشد درآمد نفتی برابر با رشد واردات است که رشد واردات هم منجر به رونق بودجه‌های عمرانی و توسعه زیرساخت‌ها و ساخت‌وسازها می‌شود. در همین رابطه انتظار است که سهم ایران در بازار این کشور به تناسب افزایش درآمد نفتی عراق افزایش پیدا کند.
در این میان یحیی آل‌اسحاق روابط تجاری ایران و عراق را یک رابطه استراتژیک عنوان کرد و افزود: تحولات سیاسی در عراق برای فعالان اقتصادی حائز اهمیت است و آنها حدس می‌زنند که با ترکیب جدید کابینه دولت در عراق روابط تجاری مساعدتر شود؛ اما در هر صورت باید منتظر بمانیم و ببینیم در عمل چه اتفاق‌های جدیدی بین دو کشور رخ خواهد داد.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه مذاکره ایران و عراق مطابق روال عادی پیش می‌رود، گفت: یک هیأت تجاری به سرپرستی معاون اقتصادی وزارت امور خارجه ایران به اقلیم عراق رفته و طی این سفر به نتایج قابل‌توجهی دست یافته‌اند و در ماه‌ آینده نمایشگاه ایرانیان در اقلیم برگزار خواهد شد.
به گفته این فعال اقتصادی، امیدواریم که کاهش حجم تجارت با عراق در روزهای آتی جبران شود.
آل‌اسحاق عراق را دومین کشور طرف تجاری ما معرفی کرد و افزود: فضای عمومی و منطقه‌ای در روند تجارت ایران و عراق تأثیر می‌گذارد؛ اما همچنان از ایران به عراق رقم‌های قابل توجهی کالا صادر می‌شود.
او در پاسخ به این پرسش که عراقی‌ها خواهان تجارت دو سویه بین ایران و عراق هستند و بر این باورند که شرایط به‌گونه‌ای است که ایران بیشتر کالا به عراق صادر می‌کند و می‌خواهند این توازن را بر هم بزنند و آیا شرایط برای تجارت دو سویه ایجاد شده است، گفت: درخواست فعالان اقتصادی عراقی در این زمینه درست است.صادرات مجدد از عراق به ایران تابع کالاهای عراقی می‌شود به این معنا که تعرفه به آن بسته شود.
این فعال اقتصادی ادامه داد: امکان ترانزیت در این شرایط دشوار است. از این‌رو در 3 سال گذشته این موضوع را مطرح کردیم و عراقی‌ها بحث ترانزیت را در مجلس کشورشان بررسی و در نهایت تصویب و آیین‌نامه‌ آن در حال ابلاغ است که در صورت اجرا تأمین بخش قابل توجهی از نیازهای اساسی ما نه از تولیدات این کشور بلکه از مسیر عراق افزایش پیدا می‌کند؛ اگر روابط ترانزیتی و مقدمات افتتاح راه‌آهن شلمچه به بصره و حمل‌ونقل یکسره فراهم شود بدون تردید روابط تجاری ایران و عراق به تعادل خواهد رسید.
او در پاسخ به این پرسش که روابط خوب سیاسی ما منتج به اوج‌گیری رابطه اقتصادی در کشورهای منطقه خواهد شد، گفت: در دولت سیزدهم استراتژی توسعه روابط اقتصادی در منطقه دنبال می‌شود. از این‌رو شاهد افزایش حجم صادرات در منطقه هستیم. پیمان‌ شانگهای و افزایش تجارت با کشورهای اوراسیا را می‌توانیم نقطه‌ قوت تجارتی در این سال‌ها عنوان کنیم؛ رشد اقتصادی ما در 2021 صفر درصد بود اما پیش‌بینی‌ها حاکی از این مهم است که با افزایش صادرات نفتی و غیرنفتی رشد اقتصادی ما به 4 درصد برسد و این رشد اقتصادی نتیجه تعاملات تجاری است.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق ادامه داد: بخش قابل‌توجهی از صادرات گاز به عراق به‌دلیل نحوه پرداخت عراقی‌ها با چالش مواجه شد که هم اکنون بخش اعظمی از این پرداخت‌ها جبران شده است؛ اما برخی ممنوعیت‌های فصلی و اختلافاتی که در اطراف این دو کشور ایجاد شد در کاهش حجم مبادلات تجاری بین این دو کشور تأثیر گذاشت.
براساس بررسی‌های صورت گرفته، صادرات ایران به عراق در پایان سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۹، ۲۰ درصد رشد داشته است و به حدود ۹ میلیارد دلار رسیده است. عراق دومین مقصد صادراتی محصولات ایرانی در سال گذشته بوده است. بر این اساس در سال گذشته حدود 18،3 درصد کل صادرات ایران به مقصد کشور عراق بوده است. براساس بررسی‌های صورت گرفته روی آمار صادرات 11 ماهه ایران به عراق در سال گذشته، 25 درصد وزن و 19 درصد ارزش کل صادرات ایران با 112 میلیون و 658 هزار تن به ارزش 43 میلیارد و 517 میلیون دلار را شامل می‌شود. واردات 11 ماهه کشور از عراق به 2 میلیون و 200 هزار تن و به ارزش بیش از یک میلیارد دلار رسیده که این میزان از لحاظ حجم، بیشتر از واردات ایران از عراق در 20 سال گذشته بوده است که سرجمع واردات ایران در 2 دهه 80 و 90، یک میلیون و 312 هزار و 894 تن کالا به ارزش یک میلیارد و 333 میلیون و 394 هزار و 861 دلار بوده است.
صادرات 12 میلیارد دلاری ایران به عراق
در این میان سیدحمید حسینی، عضو هیأت‌رئیسه اتاق بازرگانی ایران و عراق گفت: امیدواریم امسال به رقم صادرات 12 میلیارد دلاری به عراق دست یابیم، از همین رو ضرورت دارد صادرات ما با توجه به توسعه پروژه‌های مهندسی و ساخت‌وساز در عراق، به این کشور افزایش پیدا کند.
او تصریح کرد: عراق در سال گذشته 149 میلیارد دلار درآمد نفتی داشته که رقم بی‌سابقه‌ای بوده و هیچ‌گاه در تاریخ عراق این میزان درآمد نفتی وجود نداشته است. بنابراین پیش‌بینی می‌شود افزایش درآمد موجب افزایش ساخت و ساز در عراق شود و بسیاری از پروژه‌ها آغاز شود. با این شرایط ورود کالا تسهیل می‌شود و دسترسی به صادرات 12 میلیارد دلاری نیز امکان‌پذیر می‌شود.