اینجا هر گردی ،‌گردو است

زهره افشار
خبرنگار

تویسرکان را همه با گردو‌هایش می‌شناسند، در این شهر و روستاهای اطراف آن هر شغلی که داشته باشی در نهایت کار و زندگی‌ات با گردو گره می‌خورد. امسال با اینکه بحران آب، سایه سنگینی بر استان سردسیر همدان انداخت اما درختان تنومند گردویی که شانه بر شانه هم در باغ‌های گردوی آن نشسته‌اند باز هم سخاوتمند بودند و به گفته باغداران باز هم کیفی‌ترین محصول را به کشاورزان دادند. این محصول نه تنها چرخ زندگی باغداران، فروشندگان و فعالان بازار گردو را می‌چرخاند بلکه در فاصله هفته‌های پایانی تابستان تا نیمه ماه دوم پاییز به‌وجود آورنده کسب و کاری پر درآمد برای گردوتکانانی است که این روزها درآمدشان حتی به نزدیک 2میلیون تومان در روز نیز می‌رسد. «علیرضا فتحی» رئیس اتحادیه باغداران تویسرکان به «ایران» گفت: هر چند بحران آب خاص استان همدان نیست ولی امسال تنش آبی مشکلات بزرگی برای باغداران رقم زد و در کنار آن، افزایش نامتعارف قیمت کودهایی مانند پتاس و کمبود آن، باغداران را نگران کرد. به گفته وی در مقاطعی قیمت هر گونی کود پتاس 50 کیلوگرمی حتی به قیمت 700 هزار تومان نیز رسید؛ با وجود این اما باغداران حتی با این قیمت گران هم آن را پیدا نمی‌کردند که خریداری کنند، این در حالی است که ریزمغذی‌هایی مانند پتاس برای تکمیل رشد گردو ضروری است. وی با اشاره به اشتغالزایی بالای این محصول برای تویسرکان تصریح کرد: در حال حاضر هر کیلو گردو با پوست سبز از باغداران کیلویی 20 تا 25 هزار تومان و بدون پوست از 70 هزار تا 180 هزار تومان خریداری می‌شود که با توجه به قیمت بالای دیگر محصولات، قیمت متعادلی به شمار می‌آید.  فتحی با اشاره به اینکه در حال حاضر هیچ چشم‌اندازی برای ورود گردوی ایران به بازارهای جهانی وجود ندارد، گفت: این محصول تقاضای بالایی در بازار داخلی دارد و همین باغداران را راضی می‌کند برای همین نبود مشتری خارجی برای گردوی تویسرکان به حال خود رها شده و کسی آن را دنبال نمی‌کند.
 دستمزد‌های بالا برای یک شغل پرخطر
این روزها در باغ‌های تویسرکان صدای چلیک چلیک چوب گردوتکانان که به آن شیک می‌گویند و گاه طول آن به 8 متر می‌رسد، بیش از هر صدایی شنیده می‌شود. گردوتکانی کاری فصلی، با درآمد بالا و البته خطرهای زیاد است.
به گفته رئیس اتحادیه باغداران تویسرکان در روزهایی که بیشتر باغداران مشغول برداشت محصول هستند، یافتن گردوتکان ماهر چالش بزرگی به شمار می‌رود، کمبود نیروی کار ماهر باعث شده امسال گردوتکانانی از کردستان و اصفهان هم به تویسرکان بیایند. فتحی دستمزد روزانه این کارگران را از 1.5 تا 1.8 میلیون تومان بسته به مهارت‌شان اعلام کرد و افزود: باغداران علاوه بر آن باید روزانه 150عدد گردو، همراه با صبحانه و ناهار و عصرانه را هم برای این کارگران مهیا کنند و چون تعدادشان هم زیاد نیست دستمزد بالایی طلب می‌کنند. به گفته وی در حال حاضر برخی گردوتکان‌ها به جای دستمزدهای میلیونی،  بخشی از محصول و گاه تا 50 درصد گردو‌های برداشت شده را طلب می‌کنند. فتحی در خصوص اینکه چرا باغدارها تمایل زیادی برای استفاده از نهال‌های درختان پایه کوتاه پیوندی ندارند، توضیح داد: منطقه ما سردسیر و بادگیر است و این نهال‌ها شاید برای 3 تا 4 سال اول پیوند، خوب محصول بدهند ولی پس از آن تولیدشان افت می‌کند و در درازمدت صرفه اقتصادی ندارد.
صادرات گردوی همدان در حد صفر
در همین حال «حجت‌الله شهبازی» معاون باغبانی جهاد کشاورزی همدان به «ایران» گفت: استان ما بزرگ‌ترین استان تولیدکننده گردو است که 19 هزار و 600 هکتار باغ گردو دارد. وی با اشاره به اینکه در حال حاضر 13 درصد باغ های گردوی کشور در استان همدان قرار دارند، افزود: توسعه باغ‌های اقتصادی گردوی استان به 20 درصد از برنامه‌های جهاد کشاورزی است. به گفته شهبازی، باغداران در چهار سال گذشته از نوسازی باغ‌ها با استفاده از نهال‌های پیوندی استقبال کرده‌اند که این روش نه تنها موجب افزایش تولید در واحد سطح و کاهش ریسک سرمازدگی درختان می‌شود بلکه عملاً با عوض شدن کامل تاج درخت در یک دوره 3 ساله تولید گردو در باغ را کاملاً اقتصادی می‌کند.
 پیوند نهال گردو در همدان از 8هزار پیوند در سال 96 به 120 هزار پیوند در سال گذشته زراعی رسیده است. به گفته وی در حال حاضر همچنین بیش از یکصد هزار نهال پیوندی گردو آماده توزیع است. در همین حال توسعه باغ‌های گردو با استفاده از نهال‌های پایه‌کوتاه می‌تواند یکی از مشکلات همیشگی باغداران گردو را که یافتن گردوتکانان در ایام برداشت گردو است مرتفع کند.  همچنین در قالب ایجاد باغ‌های جدید گردو به‌دلیل کاهش ارتفاع درخت، امکان برداشت مکانیزه گردو هم وجود دارد؛ به این ترتیب هزینه تمام‌شده گردو هم کاهش می‌یابد. وی تولید گردوی همدان را در سال‌جاری 66 هزار تن اعلام کرد و افزود: گردوی همدان با وجود کیفیت بالا و تقاضای فراوان سهم ناچیزی در صادرات دارد و در حد صفر است. در همین حال هزینه‌های بالای تولید، زمینه قاچاق این محصول کشاورزی را فراهم کرده که برای جلوگیری از این مسأله باید ضمن اجرای سیاست‌هایی برای پایین آوردن قیمت تمام شده سعی کنیم برای توسعه صنایع تبدیلی هم گام برداریم. وی با اشاره به تنش آبی حامل بر استان افزود: در حال حاضر برای محصولات زراعی الگوی کشت تعریف شده است اما هنوز تعریف مشخصی برای باغ‌ها نداریم.