یاریگر برادر در امر امامت

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
​​​​​​​حضرت‌فاطمه معصومه(س) یکی از زنان جهان اسلام است که از شأنی والا و قدسی برخوردار است. بانویی از تبار پاکان و صالحان و دارای آنچنان رتبه‌ای از ملکات معنوی که او را در جوار عصمت نشانده و تالی معصوم کرده است. آن حضرت(س) در اوج تقوای الهی و آگاهی‌های دینی، یکی از زبدگان عالم اسلام است که به قله کمال راه یافته و الگوی مسلمانی قلمداد می‌شود. او به لحاظ علم و دانش، همچنین ابهت و صلابت ایمانی از برتری ویژه‌ای برخوردار و زبانزد بود. این ویژگی‌ها سبب بود تا آن حضرت(س) چند حدیث کلیدی در موضوع امامت را با سلسله راویان آن به نقل از حضرت فاطمه(س) روایت کند. احادیثی که مکتب امامیه را در مقطعی خاص نشاطی تازه بخشید و بر استمرار رسالت محمدی(ص) از طریق خاندان رسول گرامی اسلام تأکید و توثیق داشت. در دوران هارون‌الرشید بر اثر دشمنی با میراث‌داران شریعت خاتم، استمرار حضور امامان پاک از خاندان رسول خدا با مشکل مواجه شد و با به وجود آمدن خلأهایی جدی، آموزه‌های دین با خطر تحریف مواجه ‌شد. در این مقطع امام رضا(ع) که پس از پدرش امام موسی کاظم(ع) هدایت شیعیان را برعهده داشت به اقتضای شرایط و به ناچار به‌شیوه غیبت ظاهری در مجامع عمومی روی آورده و از حضور در اجتماع، ایراد خطبه، دیدار با شیعیان و... اجتناب داشت. در چنین شرایطی حضرت معصومه(س) پاسخگوی مراجعان و عالمان دین بود؛ پاسخگویی که ضمن خرسندی و اقناع خاطر مراجعان، تعجب آنان را نیز برمی‌انگیخت. حضرت معصومه(س) در بستر مقابله دین حق و انحرافات دینی با غلبه کامل بر علوم قرآنی موجب روشنی چشم پیروان مکتب اسلام بود. از این‌رو بایستی برای حضرت معصومه(س) ساحتی فراتر از یک زن معمولی درنظر آورده و از دوران و شخصیت وی سرسری عبور نکرد.
حضرت معصومه(س) شاخه‌ای روئیده از درخت برومند اسلام با نقش‌آفرینی در یکی از بزنگاه‌های خطرخیز، سرنوشت مکتب را به گونه‌ای رقم زد که اصالت‌های دین خاتم در طول تاریخ استمرار یابد و یکسره دستخوش قلب و تحریف نشود. آن حضرت(س) با روایت احادیثی در وصایت امامت علی بن ابی‌طالب(ع) پس از رسول گرامی اسلام(ص)، تثبیت جایگاه غدیر در فرهنگ اسلامی، هشدارهایی به شیعیان جهت فراموش نکردن واقعه غدیر، تبیین جایگاه علی بن ابی‌طالب(ع) در اسلام و نسبت وی با رسول اسلام(ص) و بیان اهمیت دوستی اهل بیت رسول اکرم(ص) جامه‌ای نو بر تن دین کرد و به اقتضای زمانه کاربست‌های جدیدی پیش روی مفاهیم دینی گشود.
حضرت معصومه(س) در دورانی که برخی از مورخان از آن با عنوان دوران سکوت امامان یاد می‌کنند به تبیین حدود فرایض دینی پرداخت و رگه‌های اصیل شریعت محمدی(ص) را زنده و تازه نگه داشت، از این‌رو عالمه و محدثه لقب یافت.
مأمون عباسی در سال 200 هجری قمری، با اجبار، حضرت رضا(ع) را به خراسان برد. یک سال بعد (سال 201) حضرت معصومه(س) به‌ شوق دیدار برادرش حضرت رضا(ع) عازم خراسان شد. اما وقتی به ساوه رسیدند، حضرت معصومه(س) بیمار شد، لذا از ادامه مسیر بازمانده و با همراهان به جانب قم رهسپارگردید. در این شهر و درمنزل موسی‌بن خزرج یکی از پیروان مکتب تشیع، پس از 16 یا 17 روز رخت از جهان بربست و شیعیان را در سوگ خود نشاند.