آشوب و سازناکوک موسیقی

 از زمان شیوع کرونا تا به امروز، موسیقی در شهرهای مختلف کشورمان حال و هوای چندان خوبی نداشت؛ بویژه در بخش موسیقی اقوام مناطق مختلف ایران. هنرمندانی که اغلب روزمرگی‌های خود را با همین اجراها تأمین می‌کنند. متأسفانه مدت زمانی است خانه‌نشین شده‌اند و ناآرامی شهرها در این چند وقت اخیر هم بر این تعطیلی‌ها دامن زده است و اوضاع اجراهای موسیقی در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد و هنرمندان این مناطق هم به‌ناچار با ساز ناکوک زندگی، روزگار می‌گذرانند و البته گرد آتش این تعطیلی‌ها برجامه انجمن‌های موسیقی استان هم نشسته است و فعالیتی در این مؤسسات صورت نمی‌گیرد.

​​​​​​​ندا سیجانی
روزنامه‌نگار

شرایط نامساعد هنرمندان موسیقی اقوام به دلیل تعطیلی اجراهای موسیقی
غلامرضا میرزازاده رئیس انجمن موسیقی آذربایجان شرقی در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص فعالیت‌های این انجمن بیان داشت: «اواخر اردیبهشت ماه امسال و با فروکش کردن کرونا، چهارمین جشنواره شب‌های موسیقی را با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار کردیم که شامل موسیقی دستگاهی (سنتی)، موسیقی اقوام (مقامی) آذربایجانی و عاشیقی، موسیقی کلاسیک، موسیقی پاپ و موسیقی تلفیقی و در قالب گروه نوازی و بدون محدودیت سنی برگزار شد. در واقع این جشنواره در راستای حمایت از گروه‌های بومی منطقه بوده چرا که هنرمندان موسیقی اقوام این منطقه، برای اجرای کنسرت ضعیف و ناتوان هستند، به همین سبب در اختیار گذاشتن سالن رایگان و تبلیغات برنامه را انجمن استان بر عهده گرفت و هنرمندان توانستند در جشنواره شب‌های موسیقی اجرای برنامه داشته باشند. البته تصمیم داشتیم این جشنواره به‌صورت فصلی و در شهرهای مختلف استان هم برگزار شود اما متأسفانه به دلیل شرایط فعلی جامعه این اجرا‌ها تعطیل شد. همچنین تصمیم داریم اوایل آذرماه جشنواره عاشیقلار را برگزار کنیم و اگر بودجه آن تأمین شود این جشنواره در 5 شهرستان اجرا خواهد شد. البته قرار است جشنواره دیگری به نام «شمس» هم برگزار شود که به سبب مساعد نبودن شرایط تاریخ آن به دی ماه امسال موکول شد.»
میرزازاده اشاره دارد از بعد ازکرونا هیچ ورک‌شاپی دراین انجمن برگزار نشده است. رئیس انجمن موسیقی آذربایجان شرقی درباره شرایط موسیقی اقوام این استان اظهارکرد: «موسیقی آذربایجان یکی از قطب‌های موسیقی اقوام ایران است که به دو شکل موسیقی مقامی و عاشقی اجرا می‌شود و در اغلب جشنواره‌های کشور بخصوص جشنواره موسیقی نواحی ایران حضور پررنگی داشته است ولی متأسفانه از زمان شیوع کرونا تا به امروز هنرمندان موسیقی اقوام ایران مشکل معیشتی و اجرا دارند و اغلب آنها بیکار شده‌اند. به‌طور مثال مراسمی چون جشن و عروسی منبع درآمد عاشیق‌ها است اما این مراسم‌ هم تعطیل شده و مشکلات مالی همچنان گریبانگیر هنرمندان بوده و است.»
 مظلومیت حوزه موسیقی و انتظارهای نامعقول
 بعد از کرونا هم ناامنی شهرها، موجب تعطیلی همه برنامه‌ها شده، این در حالی است که همه مشاغل برسر کار خود هستند اما برنامه‌های موسیقی و تا حدودی تئاتر تعطیل شده‌اند. متأسفانه باید بگویم حوزه موسیقی تنها حرفه‌ای است که با همه اتفاقات تعطیل می‌شود و آخرین شغلی است که به حالت عادی برمی‌گردد.
او در خصوص حمایت انجمن موسیقی آذربایجان شرقی از هنرمندان گفت: «انجمن ما منابع مالی خاصی ندارد ولی امیدوارم با توجه به این شرایط صندوق اعتباری هنر مانند دوران کرونا مبالغی را برای اعضا واریز کند و مسئولان فرهنگی با همین مبالغ اندک حمایت‌های لازم را داشته باشند.»
به گفته میرزازاده، شهر تبریز به لحاظ تعداد مخاطب، بعد از تهران دومین شهری است که از استقبال خوب کنسرت‌های موسیقی برخوردار بوده است«البته این اقبال بیشتر از موسیقی پاپ بوده و گروه‌های بومی اجراهای کمتری دارند. بنابراین با برگزاری اجرای شب‌های موسیقی تلاش کردیم گروه‌های استانی بیشتر دیده شوند تا قوت قلبی برای آنها باشد.» او درباره ثبت و ضبط آثار هنرمندان موسیقی اقوام این استان نیز بیان داشت: «بیش از60 مؤسسه فرهنگی و هنری در استان آذربایجان شرقی وجود دارد که بخش مهم فعالیت آنها تولید و تکثیر آثار صوتی است و بر این اساس موازی‌کاری با این مؤسسات نداریم و بیشتر بحث حمایتی مطرح است. بدین‌صورت که انجمن در بخش فروش آلبوم و تبلیغات آن یا تک آهنگ‌هایی که با مجوز ارشاد تولید و پخش می‌شوند، حمایت‌های لازم را خواهد داشت. حتی در بحث آموزشی آموزشگاه‌های موسیقی هم کمتر ورود می‌کنیم.»
میرزازاده از دیگر فعاایت‌های این انجمن بعد از کرونا را راه‌اندازی سایت عنوان کرد و گفت: «با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این سایت راه‌اندازی شده است. هدف از این اقدام، ایجاد بانک اطلاعاتی هنرمندان استان بوده و همچنین اطلاع‌رسانی، اخبار انجمن و... مطمئناً منبع خوبی برای هنرمندان خواهد بود، بویژه در شرایط حال حاضر که اینستاگرام و برخی صفحات مجازی فیلتر شده است.»
 کمبود بودجه و تعطیلی چند ساله جشنواره ملی شهناز
مسعود رضایی‌نژاد، رئیس انجمن موسیقی استان اصفهان نیز در این‌باره به «ایران» گفت: «قبل از کرونا اجراهای صحنه‌ای بسیار گسترده بود و بعد از آن هم شرایط خوبی برقرار بود. با فروکش کردن این بیماری هم اجرا‌های صحنه‌ای مانند سابق برگزار شد اما مدت زمانی است با توجه به اقتضای شرایط اجتماع افت و خیزهایی داشته‌ایم. البته بیش از 40 روز تمامی برنامه‌های موسیقی تعطیل شده و هیچ کنسرتی در اصفهان و شهرهای اطراف برگزار نمی‌شود. لازم به ذکر است اغلب کنسرت‌هایی که در این شهر برگزار می‌شود موسیقی دستگاهی و پاپ بوده و دربخش موسیقی اقوام به سبب همجواری با موسیقی‌های بختیاری و قشقایی گه گاهی اجراهایی در بخش موسیقی اقوام نیز برگزار می‌گردد اما در شهر اصفهان به عنوان مرکز، در بخش موسیقی اقوام، موسیقی خاصی اجرا نمی‌شود و همان‌طور که اشاره کردم اغلب موسیقی پاپ و سنتی و کلاسیک بوده است.»
رضایی‌نژاد اشاره دارد در این انجمن کارگاه‌های آموزشی کم و بیش برپا می‌شود و تعداد شرکت‌کنندگان هم انگشت‌شمار است. او در خصوص برگزاری جشنواره‌های موسیقی هم اظهار داشت: «شهر اصفهان تنها میزبان جشنواره ملی شهناز بوده که اولین دوره آن سال 93 برگزار شد و بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت اما به دلیل عدم حمایت‌های مالی دوره‌های بعدی آن تعطیل گردید. درواقع باید بگویم بودجه اندک انجمن موجب شده حمایت خوبی از هنرمندان نداشته باشیم و تنها تلاش ما تسریع روند کارهای اداری هنرمندان با ارشاد استان است.»
 کم‌توجهی مدیران استان به حوزه موسیقی
رئیس انجمن موسیقی استان اصفهان در ادامه گفت: «هدف ما حفظ و اشاعه و اعتلای موسیقی سنتی ایرانی است و از مسئولان فرهنگی انتظار حمایت داریم اما تا زمانی که آنها نخواهند اتفاق خاصی نخواهد افتاد. تصمیم داشتیم با همکاری اساتید موسیقی، برنامه‌هایی در جهت معرفی دستگاهی موسیقی ایرانی و شناخت سازها و دستگاه‌ها و ارتباط با اساتید برگزار کنیم و حتی آموزش‌هایی هم در این زمینه داشته باشیم اما متأسفانه مدیران به حوزه موسیقی توجه جدی نداشته و نگاه کاربردی به آن دارند.موضوع دیگر عدم همکاری رسانه ملی، از حوزه موسیقی است. این در حالی است که رادیو و تلویزیون نقش بسزایی در معرفی و شناخت موسیقی و سازهای موسیقی دستگاهی داشته است. به‌عنوان مثال زمانی که فیلم سنتوری آقای مهرجویی اکران شد مخاطبان بسیاری به آموختن ساز سنتور اقبال نشان دادند و این نشان از تأثیرگذاری معرفی این ساز از رسانه است.»
 شرایط سخت زندگی و اجراهای نامتعارف هنرمندان موسیقی اقوام ایران
احمد انوری رئیس انجمن موسیقی سیستان و بلوچستان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان داشت: «در دوران شیوع کرونا انجمن موسیقی استان تقریباً نیمه‌فعال بود و کلاس‌های آموزشی تا حدودی برپا می‌شد و بهتر است بگویم در این دوران در مبحث آموزشی بسیار ریزش داشتیم و به سختی برگزار می‌شد و در کنار آن هرازگاهی به مناسبت‌های مختلف، اجراهایی هم برقرار بود که علاوه بر موسیقی پاپ و کلاسیک ایرانی، گروه‌های محلی سیستانی و بلوچستانی هم حضور و اجرا داشتند، با فروکش کردن کرونا هم کم و بیش فعالیت‌های خود را داشتیم اما متأسفانه همین اجراهای کم تعداد هم به دلیل شرایط ناآمن استان تعطیل شد.» او اظهار کرد: «انجمن استان به لحاظ مالی بسیار در مضیقه است. تنها درآمد ما برپایی کلاس‌های آموزشی بود که بخشی از این درآمد‌ها دستمزد اساتید بود و بخش دیگر آن هم هزینه خود انجمن می‌شد بنابراین به دلیل درآمد بسیار اندک نمی‌توانیم کمکی به هنرمندان بومی استان داشته باشیم و جای تأسف است که بگویم آنچه به عنوان اجرای موسیقی از هنرمندان سیستان و بلوچستان دیده می‌شود را باید اجراهای مجلسی نامید که آن هم برای گذران زندگی‌شان بوده چرا که شرایط معیشتی بسیار سختی دارند.»
انوری افزود: «با توجه به این شرایط تصمیم داریم اجراهایی در استان برگزار کنیم تا روحیه مردم کمی بهتر شود، البته از گذشته تا به امروز شرایط استان ما نسبت به دیگر استان‌ها متفاوت بوده و در حال حاضر هم که ناامنی‌ها نمی‌گذارد برنامه‌ای داشته باشیم.»
 برگزاری کارگاه‌های آموزشی در دوران اعتراضات
ابوذر اسماعیلی رئیس انجمن موسیقی استان گلستان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: «قبل از ایام محرم و صفر اجراهای موسیقی برقرار بود و جشنواره‌ای با همت میراث فرهنگی استان با حضور هنرمندان موسیقی اقوام هم برگزار شد اما بعد از آن با توجه به شرایط جامعه، هنرمندان اجراهای خود را متوقف کردند و این تعطیلی همچنان ادامه دارد. ناگفته نماند در همین فضای اعتراضات توانستیم کارگاه‌های آموزشی برگزار کنیم که مورد استقبال قرار گرفت.» او اشاره دارد در این استان اجرای کنسرت بیشتر در بخش موسیقی پاپ بوده و اجرای موسیقی‌های دستگاهی و اقوام ایران نیازمند حمایت‌های جدی مسئولان فرهنگی است.