نوجوان و وقت گذرانی با والدین

شهرزاد عبدیه
روانشناس

​​​​​​​آیا فرزند نوجوانی دارید که علاقه‌ای ندارد با شما وقت بگذراند و هربار که به بهانه‌ای به اتاقش می‌روید تا سر صحبت را باز کنید، بی‌نتیجه است؟ آیا گاهی احساس می‌کنید؛ بین شما و فرزندتان یک دنیا فاصله وجود دارد؟ آیا مدام خودتان را سرزنش می‌کنید که چرا نمی‌توانید به دنیای نوجوانتان راه پیدا کرده و درکش کنید؟
اگر جوابتان به این پرسش‌ها مثبت است؛ باید بدانید شما تنها نیستید و والدین زیادی روی کره زمین هر روز احساساتی مشابه شما را تجربه می‌کنند. اما مهم است که بدانید چطور با این چالش در مسیر فرزندپروری روبه‌رو شده و چه راهکاری را انتخاب می‌کنید.
سرحال و مشتاق باشید
یک لحظه خودتان را به جای نوجوانتان بگذارید و به این سؤال جواب بدهید، آیا اگر احساس کنید فردی از مصاحبت با شما لذت نمی‌برد، تمایلی به وقت گذراندن با او خواهید داشت؟ بعید است پاسخ‌تان مثبت باشد.
آیا شما در زمان وقت مشترک با فرزند نوجوان‌تان، سرحال و پرنشاط و مشتاق هستید یا برعکس خسته، بی‌حوصله و بی‌انگیزه‌اید؟ آیا تا به حال پیش آمده که در وقت مشترکتان جسمتان در کنار فرزندتان حضور داشته باشد اما ذهنتان درگیر ده‌ها مشکل و دغدغه کاری و خانوادگی؟  نوجوان‌ها و حتی کودکان همه این موارد را به خوبی درک می‌کنند و طبیعی است که اگر احساس کنند شما از گذراندن وقت مشترک با آنها لذت نمی‌برید، آنها هم تمایلی از خود نشان نمی‌دهند و ترجیح خواهند داد، زمان خودشان را به شیوه لذت بخش‌تری پر کنند.
فعالیت مشترک را درست انتخاب کنید
وقت مشترک با فرزند نوجوانتان را به چه فعالیتی اختصاص می‌دهید؟ والدی را تصور کنید که عاشق گلکاری است و تلاش می‌کند در وقت مشترک، به نوجوانش انواع گیاهان و شیوه قلمه زنی و تکثیر آنها را آموزش بدهد اما نوجوان اصلاً علاقه‌ای به گلکاری ندارد و به نظرش این کار کسالت بار است. دور از ذهن نیست که تلاش این والد برای داشتن وقت مشترک مؤثر و مفید خیلی زود به سنگ خواهد خورد و فرزندش علاقه‌ای به ادامه داشتن وقت مشترک با وی نخواهد داشت. بنابراین همیشه فعالیتی را انتخاب کنید که مورد علاقه هر دو شما و بویژه فرزندتان باشد.
سرزنش و مقایسه ممنوع
اگر می‌خواهید به معنای واقعی کلمه، وقت مشترک با نوجوانتان داشته باشید، اصلاً و هرگز در وقت مشترک، فرزندتان را با دیگران مقایسه نکنید و از تحقیر و سرزنش کردن او بپرهیزید. پند و نصیحت را کنار بگذارید. در یک کلام این زمان را فقط به لذت بردن مشترک با فرزندتان اختصاص دهید و هر چیزی که کام شما دو نفر را تلخ می‌کند، کنار بگذارید.
زنگ خطرها را بشناسید
اگر موارد بالا را چک کردید و ریشه بی‌علاقگی نوجوانتان را در آنها پیدا نکردید، نوبت به بررسی برخی دیگر از عوامل زمینه ساز جدی و مهم می‌رسد. طلاق والدین، بیماری پدر یا مادر (بویژه اگر به تازگی اتفاق افتاده باشد)، جا به جایی مدرسه و از دست دادن دوستان از جمله این عوامل هستند که می‌توانند علت بی‌حوصلگی استرس و اضطراب یا کاهش خلق فرزندتان باشند و در نتیجه او حال و حوصله‌ای برای داشتن وقت مشترک با شما را نخواهد داشت.
احتمال افسرده خویی را بررسی کنید
آیا حدود یک سال گذشته فرزند نوجوانتان با احساس ناامیدی و کاهش انرژی و خستگی دست و پنجه نرم می‌کند؟ آیا پر خواب‌تر یا کم خواب‌تر شده؟ تغییر محسوسی در اشتهایش به وجود آمده؟ تمرکز و قدرت تصمیم گیریش کاهش پیدا کرده؟  اگر پاسختان به این پرسش‌ها مثبت است و احساس می‌کنید نوجوانتان مدتهاست که دل و دماغ درست و حسابی ندارد؛ حتماً با یک روانشناس در حوزه کودک و نوجوان مشورت کنید. با این حال حواستان باشد که فقط با مشاهده موارد بالا، نمی‌شود برچسب افسردگی به کسی زد و برای تشخیص درست یک اختلال یا بیماری نیاز به بررسی دقیق‌تر یک متخصص هست. اگر هم بعد از مراجعه به روانشناس متوجه وجود افسردگی در فرزندتان شدید، مضطرب نشوید چون این مشکل هم مثل هر بیماری دیگری درمان دارد.