چرخه معیوب اسارت در تکنولوژی

دکتر مهدی 
نیک ‌عهد
پژوهشگر حوزه کودک و رسانه

​​​​​​​استاپ موشن کوتاه چرخه (Cycle) اثری به کارگردانی راکوئل سانسینیتی (Raquel Sancinetti)، محصول سال 2013 کشور کانادا، با مدت زمان 5 دقیقه است. این انیمیشن، محتوایی انتقادی، اجتماعی و تربیتی با محوریت رابطه و مواجهه انسان با تکنولوژی دارد و نقش و تأثیر تکنولوژی را در روابط و تعاملات احساسی و عاطفی انسان، بویژه در بستر روابط خانوادگی و بین زوجین به تصویر می‌کشد. ماجرا، رابطه یک زوج است که اسیر و تحت تأثیر دست رسانه‌ها و فضای مجازی و دنیای تکنولوژی‌های بصری و مصرف‌گرایی شده‌اند. در این چرخه‌ مصرف‌گرایی که بیشتر شخصیت مرد در آن غرق است، آنچه که گم می‌شود محبت، عشق‌ورزی و انسانیت است. حضور بی‌رویه در فضای مجازی باعث سردی روابط عاطفی بین زوجین شده و مخاطب شاهد نوعی از روزمرگی، لجبازی و جدایی عاطفی بین آنها است. در این زندگی شاهد نوعی بی‌تفاوتی به روابط چهره به چهره هستیم که بخشی از آن ناشی از ارتباط افراطی با رسانه‌ها است. به گونه‌ای که این زوج تنها در مواقع بحرانی به فکر هم می‌‌افتند و برای همدیگر کارکرد پیدا می‌کنند و اصطلاحاً به داد هم می‌رسند. انیمیشن این طور تمام می‌شود که گویی بعد از عبور از بحران‌ها دوباره همان چرخه و رویه قبلی تکرار می‌شود.
این اثر کوتاه، بخوبی وابستگی شدید و عمیق انسان به تکنولوژی‌ها و اسیر شدن انسان در چنگال رسانه‌ها و فضای مجازی را نمایش می‌دهد و جلوه‌ای از انسان مدرن و امروزی را که موجودی بازاری است و  بازار تعیین‌کننده حتی نیازهای فردی اوست، عرضه می‌‌دارد. در اینجا می‌بینیم که حتی نیازها و احساسات افراد را هم تکنولوژی‌ها تسخیر کرده‌اند و حتی حیات و حرکت آنها نیز وابسته به تکنولوژی است. این انیمیشن به‌طور نمادین نشان می‌دهد که تکنولوژی به درون انسان نفوذ کرده و از انسان تفردی بیش نمایش نمی‌دهد. تفردی منفعت‌طلبانه که شاید اسمش انسان اجتماعی نیست. این حد از دور شدن از خود را می‌توان نوعی ازخودبیگانگی انسان نامید که با پناه بردن به دنیای رسانه و تکنولوژی‌ قصد دارد این سرخوردگی و ازخودبیگانگی را جبران کند. در واقع دنیای امروزی رسانه‌ و تکنولوژی‌ به انسان‌ها تشخص و هویت خاص خودش را می‌بخشد. در واقع انسانی که غرق در زندگی مدرن و پست مدرن امروزی می‌شود، چیزی جز بازتولیدی از سلایق و نیازهای متناسب با بازار و عرضه و تقاضای تکنولوژی‌ها نخواهد بود. نکته‌ای که «ژان بودریار» در کتاب «جامعه مصرفی» آن را در قالب تأثیر رسانه‌ها بر مصرف، نیاز، علایق، سلایق و ذائقه انسان‌ها توضیح و تبیین می‌کند. پرسشی که با دیدن این استاپ موشن به ذهن متبادر می‌شود، این است که چقدر ممکن است در زندگی شخصی‌مان به تکنولوژی وابسته باشیم یا  تکنولوژی چقدر  ممکن است بر زندگی ما تأثیر بگذارد؟ متأسفانه آنجایی این پدیده مسأله‌ساز می‌شود که این استفاده و وابستگی باعث شود که از صمیمانه‌ترین و عاطفی‌ترین روابط فردی و اجتماعی‌مان دور و محروم شویم یا روزی فرا رسد که شبیه ماجرای فیلم «her» عاشق دلباخته سیستم‌عامل‌ها شویم و هر روز از انسان‌های واقعی دورتر گردیم.