موشک های سرگردان در لهستان

زهره صفاری/ همزمان با اصابت موشک به لهستان و کشته شدن دو شهروند این کشور در نزدیکی مرزهای اوکراین، گرچه کشورهای زیرمجموعه ناتو ابتدا به سیاق سابق به سمت اتهام‌زنی به روسیه پیش رفتند اما ساعاتی بعد از امریکا گرفته تا لهستان و آلمان و دیگر کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی با این ادعا که موشک‌های اصابت شده به احتمال زیاد از سیستم پدافندی کی‌یف بوده است، موضع خود را تا حدودی تغییر داده و با تشکیل نشستی فوری از صف‌آرایی در برابر مسکو اجتناب کردند.
به گزارش شبکه سی ان بی‌سی نیوز، این حمله موشکی در حالی روز سه‌شنبه خواب آرام غربی‌ها را ناآرام کرد که بایدن و دیگر رهبران جهانی در نشست گروه 20 در بالی گردهم آمده بودند و ولودیمیر زلنسکی در سخنرانی‌اش خطاب به شرکای غربی، 10 درخواست را برای کمک مطرح کرد. اما در این اوضاع انتشار خبری درباره اصابت موشک به انبار گندم در روستایی در شرق لهستان، فضای نشست را به کلی تغییر داد. به گزارش تاس، به رغم آنکه سیاستمدارانی مانند ریشی سوناک، نخست‌وزیر انگلیس بلافاصله پس از این حادثه، روسیه را به باد انتقاد گرفتند اما ساعاتی بعد جو بایدن و دیگر شرکای او در ناتو این حمله را موشک پدافند هوایی اوکراین اعلام کردند. در همین حال وزیر دفاع روسیه نیز با صدور بیانیه‌ای دخالت مسکو در این حمله را رد کرد و گفت: «روسیه هیچ ربطی به این حمله ندارد و تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد که لاشه به‌جامانده از موشک روسی نیست.»
آندژی دودا، رئیس جمهور لهستان نیز که پس از این حمله با استناد به‌بند 4 پیمان آتلانتیک شمالی درخواست برگزاری نشست فوری کرده بود، صبح دیروز پس از گردهمایی نمایندگان ناتو گفت: « بسیار محتمل است که موشک اصابت شده به خاک لهستان از پدافند هوایی اوکراین باشد. بی‌شک این حادثه حمله عمدی نبوده است و می‌تواند ضد موشک باشد.»
در همین حال به نوشته یورونیوز، سرانجام پس از این کشمکش‌ها، سخنرانی ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو پس از برگزاری نشست با اعضا موضع دقیق غرب در قبال این حمله را مشخص کرد. وی ظهر دیروز اعلام کرد: «گرچه برای هر گونه اظهارنظری باید در انتظار نتیجه تحقیقات باشیم اما آنچه شواهد نشان می‌دهد انفجار لهستان عمدی نبوده است. برآوردهای اولیه حاکی از آن است که این حادثه به احتمال فراوان از اصابت موشک‌های پدافند اوکراین در جبهه مقابل روسیه انجام شده باشد.»
هشدار روسیه و رد درخواست اوکراین
سناریوی تکراری غرب برای مسکو ساعاتی پس از اصابت موشک به خاک لهستان، هشدار شدیداللحن دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت ملی روسیه را در پی داشت. به نوشته تاس، پیام توئیتری او که کوتاه اما تهدیدی جدی را در پی داشت، با این مضمون منتشر شد: «اصابت موشک متعلق به اوکراین به انبار گندمی در لهستان تنها یک موضوع را ثابت کرد؛ صف‌آرایی جنگی در برابر روسیه، غرب را به جنگ جهانی سوم نزدیک‌تر می‌کند.» در این شرایط اما اوکراین که می‌خواست از آب گل‌آلود این انفجار در لهستان، امتیازی از هم‌پیمانان غربی بگیرد، از کشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا خواست تا با اعلام منطقه پرواز ممنوع از ورود هواپیماهای روسی جلوگیری کنند؛ موضوعی که صریحاً از سوی آلمان رد شد و سخنگوی دولت برلین اعلام کرد: «ما و هم‌پیمانانمان به اتفاق بر این باوریم که باید از هرگونه تنش‌آفرینی بیشتر در بحران اوکراین امتناع کنیم.»
موضع‌گیری محتاطانه جهانی
در شرایطی که ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، سعی در القای این باور داشت که حمله به لهستان، پیام روسیه به رهبران حاضر در نشست گروه 20 بوده و گفت: «نشست G19 به این معنا است که رهبران قدرت‌های اقتصادی جهان روسیه را از میان خود آن هم به درخواست کی‌یف اخراج کرده‌اند»، اما رهبران غربی موضعگیری محتاطانه‌ای در این باره گرفتند و در حالی که هر اظهارنظری را به بعد از تکمیل تحقیقات موکول کردند، جو بایدن، رئیس جمهور امریکا با استناد به شواهد ارائه شده توسط متحدان واشنگتن، به صراحت اعلام کرد: «منشأ شلیک احتمالاً روسیه نیست. باید تحقیقات در این باره تکمیل شود.»
کرملین پس از این اظهارنظر، با تقدیر از موضع واشنگتن، آن را پاسخی حساب شده خواند. به نوشته الجزیره، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت: «در این مورد، باید به پاسخ حساب شده و حرفه‌ای طرف امریکایی توجه ویژه داشت. ضمن اینکه تأکید می‌کنیم این حمله ربطی به مسکو ندارد.»
اولاف شولتز، صدراعظم آلمان نیز یک روز پس از این اتفاق، در حالی که گریزی به مسئولیت روسیه در قبال بحران اوکراین داشت، گفت: «در این موارد جدی، باید احتیاط داشته باشیم و شتابزده و بدون بررسی‌های دقیق به سمت نتیجه‌گیری پیش نرویم. باعث خرسندی است که امریکا برای تحقیقات در این پرونده با لهستان اعلام آمادگی کرده است.»
در همین حال دفتر ریاست جمهوری فرانسه نیز با یادآوری اینکه خطرات تشدید تنش‌ها در منطقه قابل توجه است تأکید کرد: «در برهه فعلی منطقی است که ما با بیشترین احتیاط به مسأله بپردازیم.» او در عین حال شلیک موشک از سوی طرف اوکراینی را نیز رد نکرد.
به نوشته رویترز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز گفت: «روسیه اعلام کرد که این انفجار ربطی به آنها نداشته و جو بایدن نیز گفته که موشک روسی نبوده است. بنابراین همه شواهد نشان می‌دهد این حمله به روسیه مربوط نیست.» 
در این میان ریشی سوناک، نخست‌وزیر انگلیس با متهم کردن روسیه، خواستار بررسی و راستی آزمایی گزارش‌های مربوط به این حمله شد. در عین حال اتحادیه اروپا، هلند، نروژ، لتونی و لیتوانی نیز نسبت به این حمله واکنش داشته و حتی برخی از آنها خواستار ارسال ضدهوایی بیشتری برای لهستان و اوکراین شدند.