افزایش 73 درصدی ارسال گاز به نیروگاه‌ها

گروه اقتصادی/ پس از عبور از تابستان بدون خاموشی، حالا نوبت به زمستان بدون قطع برق و جیره‌بندی انرژی رسیده است. در این راستا، وزارتخانه‌های نفت و نیرو روی تأمین پایدار سوخت زمستانی متمرکز شده‌اند و مدتی است جلسات مشترک به منظور افزایش هماهنگی‌ها را تقویت کرده‌اند. گفته می‌شود که در نتیجه این هماهنگی‌ها، قرار است نیمه دوم امسال تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها به‌گونه‌ای باشد که دیگر بحران خاموشی‌های زمستانی مانند سال 1399 تکرار نشود؛ خاموشی‌هایی که علت آن ناترازی تولید و مصرف گاز و کمبود ذخایر و ارسال سوخت جایگزین به نیروگاه‌ها بود.
بررسی‌های «ایران» نشان می‌دهد که نیروگاه‌های کشور برای تأمین برق در زمستان روزانه به حدود 235 تا 240 میلیون مترمکعب سوخت معادل نیاز دارند که وزارت نفت باید این سوخت را از محل گاز طبیعی، نفت گاز (گازوئیل) و نفت کوره (مازوت) تأمین کند. به این ترتیب که حدود 100 میلیون مترمکعب از محل گاز طبیعی تعهد شده و بقیه باید از سوخت مایع تأمین شود. البته میزان ارسال گاز به نیروگاه‌ها در روزهای سرد کمتر از میزان تعهد شده، می‌شود. در مجموع این 240 میلیون مترمکعب سوخت معادل برای تأمین پیک (اوج‌بار) برق در زمستان است که پیک زمستان رقمی در حدود 43 تا 45 هزار مگاوات پیش‌بینی می‌شود.
وضعیت ذخایر سوخت نیروگاه‌ها
آمارهای به دست آمده از شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی نشان می‌دهد که امسال ارسال گاز و همین‌طور سوخت مایع به نیروگاه‌ها افزایش داشته، به‌طوری که سهم گاز در سبد سوختی نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته 73 درصد افزایش یافته است. در همین حال، پرشدگی مخازن نیروگاه‌ها نیز به رقم قابل توجهی رسیده است. بر اساس این گزارش، در حال حاضر از نظر سوخت مازوت 75 درصد پرشدگی مخازن نیروگاه‌ها رقم خورده و در حوزه سوخت گازوئیل نیز ۶۰ درصد پرشدگی مخازن صورت گرفته است.
سخنگوی صنعت برق درباره برنامه جلوگیری از وقوع خاموشی‌ها در زمستان امسال می‌گوید: «یکی از الزامات آن، تکمیل ذخایر سوخت نیروگاه‌ها تا پیش از زمستان است. در این راستا، مذاکرات خوبی با وزارت نفت صورت گرفته است و مخازن سوخت نیروگاه‌ها تا قبل از شروع سردترین روزهای سال پر خواهد شد.»
مصطفی رجبی مشهدی با اشاره به راندمان بالاتر نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ادامه می‌دهد: «نیروگاه‌های سیکل ترکیبی در اولویت تکمیل مخازن سوخت ما هستند. در نیمه دوم سال که نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و راندمان بالا در مدار هستند، بهره‌وری نیروگاه‌ها همتراز نیروگاه‌های اروپایی و رقمی در حدود 55 درصد برای نیروگاه‌های جدید است.»
سهم نیروگاه‌ها در آلودگی زمستانی
بر اساس گزارش‌های قابل استناد، 82.9 درصد آلاینده‌های گازی در هوا ناشی از عملکرد سیستم حمل و نقل خودرویی است و نیروگاه‌ها در آلودگی هوا کمتر از 5.3 درصد سهم دارند. با این حال، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران می‌گوید، امسال نیز تأکید بر این است که تا جای ممکن از سوخت گاز طبیعی در نیروگاه‌های کشور استفاده شود تا هم توان تولید بیشتر باشد و هم با رعایت ملاحظات زیست محیطی از سوخت مایع در نیروگاه‌ها استفاده شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم مصرف مازوت از مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌ها طی سال کمتر از ۱۰‌ درصد است. مازوت سوخت دوم نیروگاه‌های بخاری و سوخت دوم نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی نفت گاز است. البته در کلانشهرهایی مانند تهران، ورودی سوخت مازوت نیروگاه‌های بخاری پلمب است و به این ترتیب، امکان استفاده از این سوخت جایگزین وجود ندارد تا آلودگی زمستانی کمتر شود. از این رو در نیروگاه‌های تهران و اطراف آن بیش از 7 سال است که حتی یک لیتر مازوت مصرف نشده و امسال نیز مصرف نخواهد شد.
در حال حاضر، ۱۲۹ نیروگاه تولید برق در کشور فعال است که سوخت جایگزین ۱۱۳ نیروگاه گازوئیل و تنها سوخت جایگزین ۱۶ نیروگاه دیگر مازوت است. وزارت نفت نیز در تلاش است تا سهم سوخت مایع ارسالی به این نیروگاه‌ها را به حداقل برساند و ارسال گاز را در حالت حداکثری انجام دهد. به طوری که اخیراً وزیر نفت عنوان کرد: «سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها در نیمه دوم امسال چنین بوده که روزانه ۲۵ میلیون مترمکعب گاز بیشتر از سال قبل به نیروگاه‌ها ارسال شده است. یعنی ۱۳ درصد بیشتر از سال قبل سوخت‌رسانی با گاز را داشته‌ایم. در پاییز امسال روزانه تقریباً ۲۸ درصد مصرف سوخت نفت کوره را نسبت به پارسال برای نیروگاه‌ها کاهش داده‌ایم. در همین راستا، روزانه ۱۵ میلیون مترمکعب گاز بیشتر به صنایع داده‌ایم و در صنعت فولاد نیز ۳۰ درصد رشد مصرف گاز را داشته‌ایم که خبر خوبی است.»
100 روز پرمصرف و پردغدغه
با توجه به افزایش مصرف زمستانی گاز در بخش خانگی، وزارت نفت چند سالی است که در روزهای سرد، ملزم به کاهش ارسال گاز طبیعی به نیروگاه‌ها و صنایع می‌شود تا خانه‌ای سرد نشود؛ چراکه اولویت تأمین گاز در ایران، بخش خانگی و تجاری است.
در مقابل برای جبران این کسری که امسال حدود 250 میلیون مترمکعب در برخی از روزهای سرد برآورد می‌شود، مجبور است که سوخت مایع در اختیار نیروگاه‌ها و صنایع قرار دهد. حدود 100 روز در زمستان این ارسال سوخت مایع به نیروگاه‌ها ادامه خواهد داشت و دومین شرط پایداری تأمین برق کشور، همین موضوع پیوستگی در سوخت‌رسانی است. به عبارتی، در کنار پرشدگی ذخایر، ارسال مداوم و بموقع سوخت به نیروگاه‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد.
به نظر می‌رسد که امسال تأمین سوخت نفت گاز (گازوئیل) با محدودیت نسبی مواجه باشد. یک علت آن حجم گسترده قاچاق و عرضه خارج از شبکه این سوخت است که حدود 7 تا 11 میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود.
کاهش صادرات برق در زمستان
با توجه به گران بودن سوخت مایع و استفاده از این سوخت برای بخشی از تولید برق در زمستان، برخی عنوان می‌کنند که صادرات برق در زمستان از نظر فنی و اقتصادی توجیه‌پذیر نیست. اما در این رابطه سخنگوی صنعت برق می‌گوید: «همان‌طور که طی نیمه دوم سال در کشور ما مصرف برق کاهش پیدا می‌کند، در بازارهای هدف نیز تقاضا کم می‌شود. لذا صادرات برق محدود است. به‌طوری که هم‌اکنون ۶۰۰ تا ۷۰۰ مگاوات برق صادر می‌کنیم.»
در همین حال، کارشناسان عنوان می‌کنند که تأمین پایدار انرژی در مقاصد صادراتی، فراتر از بحث صرفه اقتصادی در کوتاه‌مدت است و در نگاه بلندمدت، این پایداری تأمین انرژی، دستاوردهایی فراتر از ارزآوری و درآمدزایی برای کشور خواهد داشت. بر اساس آنچه اکنون گفته می‌شود، زمستان امسال تأمین گاز نیروگاه‌ها با وجود ناترازی میان تولید و مصرف حداکثری خواهد بود و در مورد سوخت مایع نیز هم ذخیره‌سازی و هم ارسال روزانه به نیروگاه‌ها انجام خواهد شد. علاوه بر تأمین تقاضای برق داخلی، صادرات نیز تداوم خواهد داشت.