کاهش ۱۱ دلاری قیمت نفت در ۵ روز

 گروه اقتصادی/ بازار نفت هفته گذشته با نوسان‌های شدید روبه‌رو بود. ترس از ورود به رکود باعث شد تا قیمت نفت در بازارها کاهش یابد. به نظر بانک جی پی مورگان چیس به احتمال زیاد اقتصاد امریکا در زمستان پیش‌رو یک رکود را تجربه خواهد کرد. شاخص نفت برنت با حدود 11 دلار کاهش به 78،86 دلار در هر بشکه سقوط کرد. قیمت نفت وست تگزاس اینترمدییت نیز با کاهش 12 دلاری به 80،78 دلار هر بشکه رسید. قیمت گاز طبیعی در بازار امریکای شمالی (هنری ‌هاب) با اندکی کاهش به 295،6 دلار هر یک میلیون واحد حرارتی انگلیسی (بی تی یو) کاهش یافت. در بازار ژاپن قیمت یک میلیون بی تی یو گاز طبیعی به صورت فشرده شده (ال ان جی) به 40،27 رسید. در بازار رتردام همان مقدار گاز طبیعی به قیمت 85،34 دلار معامله شد. دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف درخصوص مهم‌ترین تحولات هفته گذشته بازار‌ها می‌نویسد: مهم‌ترین تحول هفته را می‌توان به تحولات سیاسی- نظامی جنگ روسیه- اوکراین و کشیده شدن دامنه جنگ به خاک لهستان به عنوان یکی از اعضای ناتو، اعمال تحریم‌های جدید ایالات متحده علیه ایران و اظهارنظرهای منفی مذاکره‌کننده‌های غربی پیرامون توافق، عدم توافق نهایی سران گروه 7 در مورد تعیین مکانیزم سقف قیمتی نفت، اعمال حمایت‌های جدید چین از بنگاه‌های اقتصادی با افزایش موارد ابتلا به کووید19، پیش‌بینی مؤسسات بین‌المللی از جمله فیچ مبنی بر کاهش قیمت‌ها در بازار انرژی در بلندمدت و دیپلماسی دوجانبه در حاشیه نشست گروه 20 از جمله دیدار سران امریکا و چین نسبت داد.
این گزارش می‌افزاید: اهمیت انرژی در شکل‌گیری و توسعه جوامع بشری بر هیچ کس پوشیده نیست اما شاید در هیچ برهه‌ای به اندازه یک دهه اخیر اثرات دوجانبه تحولات ساختاری نظام حاکم بر دنیا و مباحث انرژی روی یکدیگر قابل مشاهده نبوده است. در یک بررسی اجمالی می‌توان 6 عامل را به عنوان مهم‌ترین رویدادهای جهانی اثرگذار یا اثرپذیر در بازار انرژی از ابتدای قرن بیست و یکم دانست: 
1- جدی شدن نگرانی‌های تغییر اقلیمی با افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و امضای توافقنامه‌های بین‌المللی همچون توافق پاریس در سال 2015
2- روی کارآمدن دونالد ترامپ در ایالات متحده، خروج امریکا از توافق پاریس و جنگ تجاری با چین
3- ظهور اقتصادهای نوظهور جهانی همچون هند و چین به عنوان مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی، تغییر ژئوپلیتیک و ساختار بازارهای جهانی
4- توسعه اقتصادی چین، افزایش رشد فناوری و افزایش سهم این کشور در بازار انرژی‌های تجدیدپذیر
5- تشکیل سازمان‌های بین‌المللی چون بریکس با هدف تمرکززدایی از نقش ایالات متحده و کشورهای اروپایی از بازارهای جهانی از جمله بازار انرژی
6- همه‌گیری بیماری کووید19 در چین به عنوان نقطه ثقل فعالیت‌های صنعتی جهان و ایجاد شکاف در عرضه و تقاضا با فروکش کردن بزرگ‌ترین دغدغه جهانی در قرن 21
7- آغاز جنگ روسیه- اوکراین در 24 فوریه 2022 و شروع فصلی جدید در روابط روسیه با کشورهای غربی با محوریت قراردادن تحریم‌های چندجانبه در حوزه انرژی
8- در پایان باید به تحولات سیاسی- نظامی اخیر مرتبط با جنگ اوکراین که منجر به طولانی شدن جنگ، افزایش تنش‌ها در سطح سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و البته دخیل کردن سایر کشورهای دورافتاده در جنگ می‌شود، اشاره کرد. 
به گزارش رادیو «زت» از لهستان، دو موشک سرگردان در روز سه‌شنبه در پرژووداو در استان لوبلین لهستان سقوط کرده و اطلاعات اولیه حاکی از کشته شدن دو شهروند لهستانی است. موضوعی که از همان دقایق ابتدایی انتشار این خبر، نگرانی‌ها را نسبت به گسترده شدن تحولات میدانی جنگ روسیه- اوکراین در سطح ناتو افزایش داد. همزمان پابریکس، معاون نخست وزیر لتونی روسیه را مسئول این حادثه خواند. زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین نیز مدعی اصابت موشک روسیه به خاک لهستان شد و خواستار مداخله نظامی ناتو برای مقابله با مسکو شد. این گمانه‌زنی‌ها در حالی روی داد که وزارت دفاع روسیه هرگونه حمله نظامی روسیه به خاک لهستان را مردود دانست. در این میان اظهارنظر مقامات کاخ سفید نیز قابل تأمل بود که انگشت اتهام را از سران روسیه برداشته و به گزارش آسوشیتدپرس به نقل از مقامات امریکایی، طبق یافته‌های اولیه، موشکی که روز سه‌شنبه به لهستان اصابت کرد و دو شهروند این کشور را کشت، توسط پدافند هوایی اوکراین شلیک شده است. این خبر پس از آن منتشر شد که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده گفت که اطلاعات اولیه «اطلاعات متناقض» را نشان می‌دهد و احتمالاً پرتاب از جهت روسیه شلیک نشده است. با وجود این، کشورهای ناتو و گروه 7 روز چهارشنبه پس از دیدار در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در بالی بیانیه مشترکی صادر کردند. رهبران حملات موشکی روسیه علیه اوکراین را محکوم کردند و از تحقیقات لهستان در مورد حمله به بخش شرقی این کشور در نزدیکی مرز با اوکراین حمایت کردند. آندری دودا رئیس جمهور لهستان نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که این کشور روز چهارشنبه ماده 4 پیمان آتلانتیک شمالی را اجرا خواهد کرد که نشان می‌دهد ورشو تهدیدی برای تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت خود می‌بیند. بررسی مجموعه اظهارنظرها در هفته اخیر حاکی از دو پیامد به عنوان خروجی این اتفاق در خاک لهستان خواهد بود: 
الف- جرم‌انگاری روسیه در مسأله اصابت موشک به خاک لهستان: که در این صورت با فعال شدن حمایت نظامی- سیاسی اعضای ناتو از لهستان در برابر متخاصم خارجی طبق پروتکل‌های این سازمان باید منتظر شکل‌گیری جنگ در سطح گسترده جهانی بود. موضوعی که رئیس دفتر زلنسکی نیز به آن اشاره و در مصاحبه خود اعلام کرد که جنگ روسیه به خاک اوکراین محدود نخواهد شد. خروجی این وضعیت به عدم ثبات در تمامی بازارها از جمله بازار انرژی می‌انجامد.
ب- بازگذاشتن مسأله اصابت موشک به خاک لهستان: این حالت مشابه انفجار در خطوط لوله نورداستریم صرفاً دست غربی‌ها را برای اتهام‌زنی علیه روسیه برای اعمال تحریم‌های جدید باز خواهد گذاشت. نکته حائز اهمیت در این رویکرد طولانی شدن جنگ روسیه- اوکراین بدون تحولات جدی در سطح میدانی خواهد بود. موضوعی که به کشورهای اروپایی اجازه خواهد داد همزمان با افزایش کشش قیمتی تقاضا در بلندمدت، الگوی مصرف خود را در بازار انرژی تغییر داده و با تأمین مبادی جدید ورود منابع انرژی در صورت لزوم از ابزار سیاسی و حتی نظامی علیه روسیه استفاده کنند. البته اروپایی‌ها در چندماه اخیر با استفاده از پروپاگاندای رسانه‌ای تحت عناوینی همچون «زمستان سرد» بخشی از این کشش قیمتی تقاضا را مدیریت کرده و مسأله اصابت موشک به خاک لهستان نیز بخشی از سناریوی رسانه‌ای آنها برای آماده‌سازی افکار عمومی در جهت فعال شدن تحریم‌های نهایی علیه روسیه است. دیمیتری مدودف معاون رئیس شورای امنیت روسیه اعلام کرد، حادثه لهستان نشان می‌دهد که جنگ هیبریدی غرب چشم‌انداز یک جنگ جهانی را افزایش می‌دهد.
وزارت دفاع روسیه نیز اظهارات رسانه‌ها و مقامات لهستانی درباره اصابت موشک‌های روسیه به قلمرو این کشور را تحریک عمدی با هدف تشدید وضعیت دانست. همزمان اتهام‌زنی‌های مقامات اوکراینی و غربی برای دخیل کردن ایران در جنگ اوکراین اندک روزنه‌های امید برای حصول توافق برجام و بازگشت ایران به بازار جهانی نفت را کمرنگ کرده است. موضوع به همین نقطه ختم نشده و در هفته اخیر علاوه بر اعمال تحریم‌های جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای طی مصوبه‌ای به ایران توصیه کرد تا پاسخ سؤالات آژانس را تا ماه مارس 2023 بدهد.
2. چهار عامل دیگر را به عنوان عوامل اثرگذار بر روند قیمت‌ها در بازار انرژی ‌می‌دانیم:
الف- اعمال حمایت‌های جدید چین از بنگاه‌های اقتصادی با افزایش موارد مبتلا به کووید19
ب- نهایی نشدن مکانیزم دقیق اعمال سقف قیمتی نفت، سیاستی که علیه روسیه قرار است به اجرا درآید.
ج- افزایش احتمال رکود جهانی و پیش‌بینی مؤسسات بین‌المللی از جمله فیچ مبنی بر کاهش قیمت‌ها در بازار انرژی در بلندمدت
د- دیپلماسی‌های دوجانبه در حاشیه نشست گروه 20 از جمله دیدار سران امریکا و چین.