نوازش‌های ضربی «در دام ریتم»

رضا مهدوی
نوازنده سنتور و مدرس موسیقی

​​​​​​​در وهله اول باید گفت نقش ریتم تعیین‌کننده زیرساخت‌های فّن موسیقا و شرح‌دهنده فرازهای گوناگون پهنه موسیقایی است، حتی در موسیقی آوازی که احساس می‌شود فارغ از ریتم و وزن و تمپو است!
ریتم در شاکله اعتباربخشی محتوایی نظم و سیاق، در برگیرنده جریان‌شناسی حس و ادراک تأمین‌کننده شنیدن از ابتدا تا پایان است و ترغیب‌کننده‌ای برای واکاوی هرچه بیشتر کلام و آهنگ.
مجموعه «در دام ریتم» اثر حمید قنبری است؛ هنرمندی توانمند و خلاق در حوزه سازهای کوبه‌ای که در کنار دوستان هنرمند خود؛ ستار خطابی (کوبه‌ای)، حسام عظیمی (کوبه‌ای)، میلاد قریشی (کوبه‌ای)، علیرضا کدخدازاده (سنتور)، سولماز بدری (آوا) و همایون کاظمی (آوا) در پنج بخش مجزا، سعی در ایجاد آرواره‌های ملودیک ریتمیکی دارد که حاکی از تراوشات ذهنی با آموزه‌های مَدرَسی از نظام وزن‌شناسی و ریتم در عالم موسیقی سعی و کوشش می‌کند.
به عبارتی می‌خواهد نه فلسفی و نه تخیلی، بلکه واقع‌گرایانه مسیری را بپیماید که برگرفته از شعور موسیقی ردیف دستگاهی است، با شاخص‌های کاملاً شناخته شده از مایه‌هایی که گوش آشناست ولی این بار، از فرازی دیگر بدان‌ها ریاضی‌وار ساخته و پرداخته. شیار (تراک) اول این آلبوم با نام «آذر» است، برگرفته از گوشه چهارپاره (نصیرخوانی و بغدادی) دستگاه ماهور. در این قطعه سنتور ملودی را می‌نوازد و کوبه‌ای‌هایی چون دف و تنبک با دور 9 ضربی پلی ریتمیک‌وار و سپس به 5 و 2 ضربی رهنمون و همچنین گاه استفاده از افکت و قطع و وصل‌هایی نامرسوم، نونوازی را به گوش هوش وصل می‌کنند.
قطعه دوم «مجنون» برگرفته از بخشی از ملودی گوش آشنای موسیقی محلی فارسی با واریاسیون‌های (شیوه‌ای پایه‌ای بر مبنای تغییرات آهنگ با دو یا چند قطعه براساس زمینه تِم ِمشخص که هر کدام بیان متفاوتی دارند)، ریتمیک که در 2 و 4 و 12 ضربی شکل گرفته‌اند.
«بسته بال» شیار سوم بر اساس نواخته‌های معلم نوگرا و نو اندیش وزن و ریتم بهمن رجبی است با تلفیق یکی از گوشه‌های موسیقی ردیف دستگاهی یعنی «بسته نگار». قطعه چهارم «هفتان» نام دارد که برگرفته از 7 ضربی که در ساختار آن از الگوی ریتمیک  Tikhayموسیقی هند و پاکستان بهره گرفته شده و با طراحی و اجرای ساز بم کمان توسط مصباح قمصری رنگ و جلایی افزون پیدا کرده است. حمید قنبری شیار بسته بال را تقدیم به پدرام خاورزمینی دوست هنرمند کوبه‌ای نوازش کرده و این‌گونه آورده: «تقدیم به دوست که الهام این قطعه از اوست.»
قطعه «طلوع» جزو موسیقی‌های توصیفی قلمداد می‌شود که برای سازهای کوبه‌ای حمید قنبری نوشته و تنظیم شده و به عنوان پایان‌نامه دانشگاهی‌اش در 1379 در دانشگاه سوره ارائه داده است. آلبوم «در دام ریتم» سعی در تغییر عادات شنیداری دارد و می‌خواهد نقش سازهای کوبه‌ای را برجسته‌تر و شنیدنی‌تر کند برای شنوندگانی که بیشتر اهل تفاوت‌ها هستند.
در دام ریتم
اثری از حمید قنبری
ناشر راوی آذرکیمیا
سال 1394