قانون و مصوبه فراوان، اجرا سلیقه‌ای

سمیه افشین‌فر
خبرنگار

بخشی از افراد هر جامعه‌ای را افراد دارای معلولیت تشکیل می‌دهند. آنها بخشی از اعضای جامعه هستند که شناسایی نیازها و توانمندی‌هایشان وظیفه تک تک افراد جامعه است و به وجود آوردن بستری مناسب برای بروز این استعدادها و توانمندی‌ها به عهده دولت‌هاست. برای همین است که در روز جهانی معلولان رئیس دولت نیز با نخبه‌های معلول دیداری داشت و سخنان دلگرم کننده‌ای به آنها گفت. شعار امسال روز جهانی افراد دارای معلولیت که «راه حل‌های تحول آفرین برای توسعه فراگیر؛ نقش نوآوری در ایجاد جهانی دسترس‌پذیر و برابر» نامیده شده  به موضوع دسترس پذیری تأکید ویژه‌ای شده است. رئیس جمهور نیز در مراسم گرامیداشت روز جهانی معلولان بر ضرورت ایجاد فرصت‌های اجتماعی برابر برای افراد دارای معلولیت تأکید کرد و گفت: «همه سازمان‌ها مسئولند نهایت تلاش خود را برای ایجاد فرصت‌های شغلی و زمینه رشد و شکوفایی استعدادهای معلولان به‌کار گیرند و این کار را وظیفه بدانند؛ نه لطف.»
در همین راستا مراسم امضای تفاهمنامه همکاری مشترک سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور و سازمان بهزیستی نیز صبح روز شنبه برگزار شد. در این نشست علی محمد قادری، رئیس سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سؤال «ایران» که با وجود گذشت حدود 5 سال از تصویب قانون حمایت از حقوق معلولان هنوز جامعه افراد دارای معلولیت معتقدند که این قانون در اجرا کُند عمل می‌کند و در بسیاری از حوزه‌ها جوابگوی خواسته‌های افراد دارای معلولیت نیست آیا سازمان بهزیستی به وظایف خود برای اجرای بهتر این قانون عمل می‌کند، گفت: قانون در عالی‌ترین سطح به رشته تحریر درآمده است و در پاسخ به نیاز به اعمال نظارت مؤثر بر اجرای مفاد قانون حمایت از حقوق معلولان کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای این قانون به ریاست معاون اول رئیس جمهور و عضویت کلیه وزرا و مسئولان دستگاه‌های اجرایی دارای تکلیف در قانون پیش‌‌بینی شده است که در سال‌های اخیر اقدام به برگزاری جلسات متعدد در راستای هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون کرده است.
خداوند  را شاکریم با اینکه زمان زیادی از عمر دولت سیزدهم نگذشته تاکنون دو بار جلسات این کمیته با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور، وزرا، نمایندگان محترم کمیسیون‌های اجتماعی و بهداشت مجلس و افرادی که به هر نحو در این قانون مسئولیت دارند برگزار شده است. در این جلسات نکاتی مطرح  شد که منتج به تحریر 22 بند در صورتجلسات کمیته بود که به همه افراد و دستگاه‌های مسئول ارسال شده است. از بعد از برگزاری این دو جلسه تاکنون حداقل 6 جلسه با حضور دکتر سرشار معاون آقای دکتر مخبر برگزار شده است و همه دستگاه‌ها هم آمده‌اند.
پیگیری مشکلات جامعه معلولان در حال انجام است
رئیس سازمان بهزیستی کشور در ادامه با اشاره به اهمیت پاسخگویی دستگاه‌ها در اجرای قانون تأکید کرد: در  بحث الزام دستگاه‌ها به پاسخگویی حتی پا را فراتر از قانون گذاشته‌ایم و گفت وگوهایی با دستگاه‌ها و مسئولان مربوطه داشته‌ایم و پیگیری را در آن جلسات برای دوستان تبیین کرده‌ایم. البته مقرر شده تا  یک سری از این نتایج اعلام شود. در موضوعات فرهنگی، مسائل مربوط به وزارت راه و شهرسازی و  سازمان میراث فرهنگی و گردشگری که همه مجموعه‌هایی بودند که در حوزه قانون با آنها به لحاظ عدم پاسخگویی درگیر بودیم که  آمدند و تکالیف خودشان را پیگیری کردند برخی از پاسخ‌ها قانع کننده بود در برخی اوقات هم اقداماتی انجام داده بودند اما هیچ پاسخی به ما نداده بودند و در بخشی هم  مشکلاتی داشتند مثل ماده 5 تبصره دو که در مورد حمل و نقل افراد معلول است.  گفتند خصوصی شده‌اند و مشکلاتی دارند و نمی‌توانند خدمات بدهند که  موضوعاتی از این دست را  ما در کمیسیون اصل 90 مجلس مطرح کردیم و تاکنون سه جلسه در کمیسیون اصل 90 برگزار شده است. خصوصاً در حوزه حمل و نقل ریلی مذاکرات مفصلی بوده است.
وی ادامه داد: ما در عالی‌ترین سطوح در حال پیگیری مطالبات جامعه هدف هستیم و نتیجه آن جلسه فاخر گرامیداشت روز جهانی افراد دارای معلولیت  با حضور رئیس جمهور محترم و  انبوهی ازنخبگان دارای معلولیت بود. همه این موارد به ما نوید امیدآفرینی می‌دهد و  سازمان بهزیستی به عنوان یک سازمان متولی و پیشرو در حال پیگیری وظایف کاری خود است و ما لحظه به لحظه خبرهای مربوط به اجرایی شدن این قانون را اعلام می‌کنیم. رئیس سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به سؤال دیگر «ایران» درخصوص چگونگی نظارت سازمان بهزیستی بر عملکرد شبکه‌های ملی معلولان که توسط خود سازمان بهزیستی ایجاد شده‌اند، گفت:  قانون، سازمان بهزیستی را مکلف به ایجاد شبکه‌های ملی کرده بود و شبکه‌های ملی منبعث از روح قانون هستند. امروز ارتباط بسیار خوبی از عالی‌ترین سطوح تا سطح مدیران استانی  بین سازمان و شبکه‌های ملی برقرار است اما زمان زیادی از اجرایی شدن این قانون نمی‌گذرد. باید زیرساخت‌هایی ایجاد شده باشد تا شبکه‌های ملی بتوانند پیگیری‌هایی داشته باشند.  به هر حال این  یک کار صنفی  است و عزیران در شبکه‌ها هم پیگیر هستند که مشکلات خودشان را بگویند و تبیین کنند و ما هم تحلیل می‌کنیم و ان‌شاءالله وقتی  که نیاز به مطالبه‌گری و پرسشگری بود  ما پیگیری می‌کنیم. بنابراین  شبکه‌های ملی معلولان  بازوی سازمان بهزیستی در اجرای صحیح و هر چه بهتر قانون هستند. حتماً این روند همکاری ادامه پیدا می‌کند و ان‌شاءالله سال به سال شاهد بهره‌وری و خروجی بهتر قوانین برای زندگی مطلوب این افراد  باشیم.
 دسترس‌پذیری از حرف تا عمل
کامران عاروان، مدیرعامل جامعه معلولین ایران و رئیس هیأت مدیره شبکه ملی تشکل‌های مردم نهاد معلولان جسمی و حرکتی در گفت‌وگو با «ایران» بحث دسترس‌پذیری و مناسب‌سازی را بستر اصلی حضور و مشارکت معلولان در جامعه می‌داند و می‌گوید: وقتی از دسترس پذیری حرف می‌زنیم  یعنی در همه جنبه‌های زندگی، افراد دارای معلولیت همانند سایر شهروندان در جامعه دیده شوند و بتوانند همانند همه از حقوق شهروندی خود استفاده کنند. متأسفانه یکی از معضلات ما مسائل فرهنگی در جامعه است. هنوز بسیاری از افراد در جامعه، معلولان را نمی‌بینند. متأسفانه عدم توجه به مقوله دسترس پذیری باعث افزایش چالش‌هایمان در زندگی می‌شود. تصور کنیم زوج دارای معلولیتی به دنبال خانه باشند طبعاً باید به دنبال ساختمانی باشند که آسانسور داشته باشد یا واحدهایی که در طبقه اول ساختمان است و گرنه به مشکل می‌خورند یا در داخل ساختمان اگر کلید و پریزها از حد استاندارد بالاتر باشند باز هم مشکل‌زاست. بسیاری از افراد دارای معلولیت متأسفانه امکان استفاده از مراکز تفریحی یا ورزشی را به دلیل عدم مناسب‌سازی‌های مناسب ندارند. مبنای معماری ما پله محوری است در حالی که در دنیا این پله محوری منسوخ شده و در معماری جدید می‌گویند باید بنایی بسازیم که همه افراد بتوانند از همه فضاها استفاده کنند. رفت و آمد در سطح شهر هم مشکلات زیادی برای افراد معلول دارد سامانه حمل و نقل معلولان نمی‌تواند به همه افراد معلول خدمات ارائه دهد. معلولی که نمی‌تواند از پیاده‌روی پر از چاله، کوچه و خیابان محل زندگی‌اش براحتی عبور کند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کند، چگونه قادر خواهد بود به تحصیل یا اشتغال بپردازد؟!
مدیر عامل جامعه معلولین ایران در ادامه با تأکید بر ضرورت فرهنگسازی برای حل مشکلات معلولان در کشور می‌گوید: مشکلات بسیار زیادی فرهنگی است و باید برای حل آنها حرکت‌های جهادی و فرهنگی انجام شود؛ مثلاً وزارت راه و شهرسازی کتاب استانداردهای دسترس‌پذیری را تهیه کرده یا در قوانین شهرداری‌ها ضوابط و مقرراتی تدوین شده است اما تا زمانی که این ضوابط از طریق رسانه‌ها به اطلاع مردم نرسد و همه به این باور نرسیم که افراد معلول هم مانند ما شهروندان این جامعه هستند قادر به حل مشکلات نیستیم.
عاروان با اشاره به اینکه با وجود قوانین و مقررات و مصوبه‌های مختلف در زمینه معلولان متأسفانه در بحث نظارت و اجرا دچار ضعف‌های جدی هستیم می‌گوید: با وجود این همه قوانین و مقررات متأسفانه برخی از مسئولان بر اساس سلایق شخصی خودشان عمل می‌کنند و همین باعث می‌شود تا کار درست و استاندارد انجام نشود. متأسفانه برنامه‌های طولانی مدت و چندین ساله ارائه می‌کنند در حالی که نیازمند کار جهادی و سریع‌السیر هستیم تا هر چه سریع‌تر گلوگاه‌های حیاتی در زندگی افراد دارای معلولیت را برای دسترسی راحت‌تر آنها به زندگی شهروندی هموار کنیم.