تولید 500 هزار تن ماهی در قفس تا سه سال دیگر

امین محمودی
خبرنگار

طی سالیان اخیر به دلیل اهمیت تغذیه و سلامت غذایی و مهمتر از آن تأمین امنیت غذایی مردم، توجه ویژه‌ای به توسعه آبزی‌پروری شده است به طوری که هم‌اکنون تولید انواع آبزی و محصولات شیلات در جهان با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شده است.
در ایران نیز طی دو دهه اخیر تولید محصولات شیلات با رشد خیره‌کننده‌ای روبه‌رو بوده است به طوری که آمارها نشان می‌دهد کل تولیدات شیلاتی در سال گذشته یک میلیون و 257 هزار تن بوده است که 56 درصد آن (702 هزار تن) از طریق صید و 44 درصد آن (555 هزار تن) از طریق پرورش آبزیان به دست آمده است.
با این حال سازمان شیلات برای افق 1404 به دنبال تولید 2 میلیون و 600 هزار تن آبزی است تا علاوه بر تأمین بازار داخل بتواند صادرات محصولات شیلاتی را نیز با افزایش قابل توجهی روبه‌رو سازد.
ساخت 5 شهر مولد کشاورزی برای افزایش تولیدات شیلات
برای این مهم دولت سیزدهم به دنبال ساخت 5 شهر مولد کشاورزی و شیلاتی در نزدیکی سواحل جنوبی کشور شامل استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. از طرف دیگر از ابتدای سال تاکنون تسهیلات یک میلیارد تومانی را به آبزی‌پروران اعطا کرده و از سویی استفاده از ظرفیت منابع آبی در شمال تا جنوب کشور برای توسعه پرورش ماهی در قفس نیز در دستور کار مسئولین قرار گرفته شده است. ایران در زمینه پرورش ماهی در قفس به دلیل وجود مناطق مستعد خلیج‌ها و جزایر با عمق مناسب پتانسیل بالایی دارد.
در همین راستا، برنامه‌ریزی تکثیر ماهیان بومی خلیج فارس و دریای عمان، شناسایی مناطق مستعد و تدوین طرح‌های توجیهی سرمایه‌گذاری با هدف تولید 470 هزار تن ماهی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته، این در حالی است که در دولت‌های گذشته برنامه و طرح مدونی در این خصوص وجود نداشته است به طوری که تنها کمتر از 15 هزار تن ماهی در قفس تولید و روانه بازارها شد.
در این طرح صیادان با رهاسازی بچه ماهی در قفس‌ها در یک دوره خاص 6 تا 8 ماهه پس از بالغ شدن ماهیان یکجا آنها را برداشت خواهند کرد.
تولید 500 هزار تن ماهی در قفس در افق 1404
در همین‌ خصوص رجبعلی قربان‌زاده، مدیرکل برنامه‌ریزی و بودجه سازمان شیلات ایران در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران اظهار کرد: سازمان برنامه و بودجه سالانه 10 میلیارد تومان برای توسعه طرح ماهی در قفس (مطالعات، جانمایی، شناخت، پشتیبانی و اجرا) اختصاص داده، با این حال طی سال گذشته تنها 50 تا 70 میلیارد تومان به این طرح اختصاص یافته است.
وی افزود: این صنعت نوپا بوده و ظرفیت تولید بسیار زیادی دارد به طوری که 5 هزار و 800 کیلومتر نوار ساحلی کشور می‌تواند به توسعه ماهی در قفس اختصاص یابد با این حال این صنعت بسیار هزینه‌بر است.
مدیرکل برنامه‌ریزی و بودجه سازمان شیلات ایران خاطر نشان کرد: در فاز اول این طرح قرار بود 500 هزار تن ماهی در قفس تولید شود ولی به دلیل محدودیت منابع این امر محقق نشد. قربان‌زاده گفت: براساس برنامه‌ای که ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی به مجلس ارائه کرده قرار است تا افق 1404 حدود 500 هزار تن ماهی در قفس تولید شود، با این حال مطالعات سازمان شیلات و مشاوران خارجی نشان می‌دهد در دریاهای شمالی و جنوبی کشور می‌توان 4 میلیون تن ماهی در قفس تولید کرد.
وی افزود: براساس برنامه تحولی وزارت جهاد کشاورزی باید 2 میلیون و 600 هزار تن محصول شیلاتی در افق 1404 تولید شود.
مدیر کل برنامه‌ریزی و بودجه  سازمان شیلات ایران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: سازمان شیلات به دنبال توسعه بندرشهرهاست از این رو از سواحل مکران تا بندرگواتر برای این امر اختصاص یافته، از طرف دیگر دولت نیز به دنبال ایجاد 5 شهر مولد کشاورزی در نوار ساحلی است که به این منظور استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان انتخاب شده‌اند.
قربان‌زاده افزود: قرار است دو گونه سی بس و سیبریم در جنوب کشور و ماهیان خاویاری و آزاد در شمال کشور در طرح ماهی در قفس تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی شوند.
رشد خیره‌کننده صادرات محصولات شیلاتی در دولت سیزدهم
صادرات محصولات شیلاتی نیز جایگاه مهمی در ارزآوری کشورمان در سال‌های گذشته داشته که ایران با اوج تحریم‌های پولی و بانکی روبه‌رو بوده و برگشت ارز صادرکنندگان را به کشور با مشکل روبه‌رو کرده بود.
در وضعیت فعلی نیز محصولات مختلف شیلاتی بازارهای زیادی را فتح کرده‌اند به‌طوری که هم‌اکنون شاهد توسعه صادرات میگو به روسیه و چین هستیم که این مهم البته با وجود توجه ویژه دولت سیزدهم به افزایش تجارت با این دو کشور صورت گرفته است. طبق آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته، صادرات محصولات شیلاتی با ۱۹ درصد رشد به ۱۶۶ هزار تن صادرات معادل ۵۵۴ میلیون دلار رسید، همچنین وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات کشور در افق ۱۴۰۴ به دنبال صادرات ۶۶۰ هزار تنی هستند که برآورد می‌شود با این میزان صادرات 2،4 میلیارد دلار درآمد ارزی نصیب کشورمان شود.
از طرف دیگر افزایش 40 درصدی وزن صادرات شیلاتی و رسیدن به 51 هزار و 327 تن و همچنین افزایش 70 درصدی صادرات آبزیان کشورمان به لحاظ ارزشی و رسیدن به 85 میلیون و 200 هزار دلار در تیرماه سال‌جاری نسبت به تیرماه سال گذشته خود گواهی بر این مدعاست.
ارزآوری ۱۶۷ میلیون دلاری صادرات میگو، صادرات سالانه ۲۹۱ میلیون قطعه ماهیان زینتی کشور و صادرات 5 تن و 661 کیلوگرم خاویار در سال گذشته بخشی از آمارهای خیره‌کننده در حوزه تقویت صنعت صادرات محصولات شیلاتی محسوب می‌شوند.