باید صدای همه اقشار جامعه را شنید

احسان کمرخانی
کارگردان مستند «پسر کوهستان»
این روزها صحبت‌هایی مطرح می‌شود مبنی بر اینکه با شرکت نکردن در جشنواره سینماحقیقت اعتراض کنیم اما ذات مستند مطالبه‌گری بوده و مستندساز می‌تواند با اثر خود اعتراض خود را بیان کند. این برداشت اشتباهی است که مستندساز با تحریم جشنواره برای اینکه بگوید دولتی نیست اعتراض کند.
شخصاً مخالف تحریم جشنواره هستم و می‌گویم باید صدای همه اقشار جامعه را شنید، چراکه همه ما ایرانی هستیم و با سلایق مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کنیم. اگر نقد و نظری داریم، چرا آن را در شکل درست مطرح نکنیم؟ به عنوان مثال مستندسازهایی که اعتراض دارند می‌توانند با تولید مستندی مطالبه‌گر در جشنواره شرکت و حرف خود را بیان کنند.
به‌زعم بنده با تحریم کردن و سیاه‌نمایی چیزی درست نمی‌شود. اینکه مستندساز مخالف، با ساخت اثر اعتراضی خود، در جشنواره شرکت کند، به‌مراتب بهتر از بیرون آمدن در خیابان است که می‌تواند منجر به ناآرامی و عدم امنیت شود.
شخصاً در این دوره از جشنواره «سینماحقیقت» با مستند «پسر کوهستان» شرکت کرده‌ام که اثری اجتماعی است. البته این اثر که توسط من کارگردانی شده، مستندی امیدوارانه درباره یک فرد است و ارتباطی با مسائل سیاسی از این شکل ندارد.
این به آن معنا نیست که من مشکلات جامعه را نادیده می‌گیرم. در واقع در مستند «پسر کوهستان» نیز ما روایتی از شکست‌ها و موفقیت‌های کاراکتر اصلی را می‌بینیم و سعی کردیم تصویر واقعی از روند یک زندگی را به نمایش بگذاریم. بنابراین باید بگویم ما مشکلات جامعه را نفی نمی‌کنیم، چراکه مانند بسیاری در معرض آنها هستم. فقط نکته این است که موافق سیاه‌نمایی نیستم.
مستند «پسر کوهستان» روایتی از زندگی پسری است که از بدو تولد با معلولیت از ناحیه مچ هر دوپا و انگشتان دست به دنیا می‌آید و بعد از چند عمل جراحی تنها یک پای او بهبود پیدا می‌کند. او پس از آشنا شدن با فردی مسیر کوهنوردی را در پیش گرفته و اکنون یکی از بهترین کوهنوردهای شهر خود است، ضمن اینکه کسب و کاری راه انداخته و چندین نفر را هم مشغول به کار کرده است.
رمز موفقیت شخصیت داستان ما استمرار، تلاش و ناامید نشدن است. او تلاش بسیاری کرده تا از منفی ده خود را به صفر برساند و انسانی عادی شود. گاهی انسانی عادی بودن، آرزوی بزرگ برخی آدم‌هاست.
وقتی ما زندگی را نشان می‌دهیم که در آن انسانی با ویژگی‌هایی که پیشتر گفتم، می‌تواند به چنین جایگاهی برسد، برای هر مخاطبی این سؤال پیش می‌آید که من به عنوان یک انسان عادی باید چقدر تلاش کنم تا به جایگاه مناسبی که می‌خواهم برسم؟
تأثیر جشنواره‌های سینمایی در سینمای مستند و داستانی ما مشهود است. در واقع توجه این رویدادها به موضوعات سیاه سبب شده تا اکثر آثار تولیدی سال‌های اخیر به سمت موضوعاتی بروند که بیشتر از اینکه انعکاس دهنده واقعیت یک جامعه باشند، مخاطبان را به سمت سیاه دیدن سوق ‌دهند، در صورتی که سینمای مستند باید بازتاب واقعیت یک جامعه باشد و خوبی و بدی آن را مانند همان چیزی که وجود دارد، تصویر کند.
به هر ترتیب هر کسی به عنوان یک کارگردان علاقه‌مند است که اثرش مورد توجه جشنواره‌ها قرار گیرد. همین موضوع نیز موجب شده تا بسیاری از مستندسازان به سمت موضوعات ناامیدکننده بروند که از نظر من اتفاق خوبی نیست و باید برای آن فکری کرد.