چگونه امریکا، آفریقارا گرسنه تر کرد

سیه‌را ورسیلو ، فوق دکترای مطالعات زیستی
مترجم: وصال روحانی

تغییر موازنه‌های آب و هوایی در سطح جهان، سپس «کووید 19» و پس از آن جنگ اوکراین سبب شده‌اند گرسنگی و قحطی در سطح دنیا افزایش یابد و کانون این فرآیندها در قاره آفریقا است. آنجا که سیاستگذاری‌های نابخردانه کاخ سفید سبب شده نه تنها قحطی کاهش نیابد بلکه سوء تغذیه در سطح وسیع‌تری از این قاره همیشه محروم جریان یابد. جو بایدن ابتدا مدعی شد، اگر گرسنگی در آفریقا در بازه زمانی 2016 تا 2022 بیشتر شده به این سبب بوده که امریکا کوشیده مشکل کمبود غذا را در تمامی گستره جهان حل کند و فقط روی قاره سیاه متمرکز نشود. در نتیجه وقتی رئیس جمهور کم حواس امریکا هفته پیش در ادعایی تازه گفت در راه انجام یک مأموریت جبرانی هر چه دارد، روی قاره آفریقا متمرکز خواهد کرد، اهالی رنجور این قاره حرف او را چندان جدی نگرفتند.
 خطای آشکار دولت‌های بزرگ
در سال‌های 2019 تا 2022 که جولان کرونا صنایع غذایی را هم مخدوش و محدود کرد، این بهانه وجود داشت که امریکا و سایر قدرت‌های غربی فاقد ملزومات کمک‌رسانی درخور به گرسنه‌های آفریقا هستند اما در طلیعه سال 2023 که تأثیرگذاری کرونا به کمترین حد خود رسیده، دیگر نمی‌توان به این بهانه‌ها چنگ زد و بایدن باید به عنوان رهبر کشوری سرشار از اندوخته‌های کلان (که البته محصول تاراج ملت‌ها است) بخشی از آن را هر چه سریع‌تر در اختیار خیل مردمی بگذارد که بشدت محتاج آن هستند. در شرایطی که کل جهان و حتی کشورهای ثروتمند غربی تحت فشار شدید مشکلات متعدد قرار دارند و به لحاظ امنیتی و اجتماعی احساس مصونیت نمی‌کنند، «جهانی کردن» موج کمک‌ها، سیاستی اشتباه و با تأثیرگذاری ناکافی است و بهتر است، کشورهای یاری‌رسان اگر در ادعا و عزم خود جدی هستند، در هر مقطع زمانی به گوشه‌ای از گیتی کمک‌های غذایی برسانند و سپس به سراغ منطقه و کشور محتاج دیگری بروند. درست است که 80 درصد مردم جهان، کم یا زیاد محتاج دریافت کمک‌های غذایی و دولت‌های آنها چشم انتظار واردات انواع خوراکی‌ها به سطح کشور خود هستند اما عمومیت بخشیدن به پروسه کمک‌رسانی و به انجام رسانی آن به طور همزمان خطایی آشکار از سوی دولت‌هایی خواهد بود که ذخایر لازم را برای تحقق یافتن این کمک‌رسانی‌ها دارند.
 اما و اگرهای سیاستگذاری بایدن
 بررسی‌ها نشان می‌دهد 95 درصد از نیازهای مردم مکزیک و جاماییکا در امریکای مرکزی و بوتسوانا در آفریقا در زمینه دریافت برنج، گندم و ذرت از طریق کشورهایی تأمین می‌شده که بیشترین ضربات را از پاندمی کرونا در سه سال اخیر متحمل شده و محصولات کشاورزی‌شان حتی به اندازه نیمی از گذشته نیست. با این حال امریکا که همیشه ادعای کمک به آفریقایی‌ها را برای بارور ساختن محصولات اندک کشاورزی آنها داشته، باید نه فقط به آنان کمک‌هایی بزرگ را ارزانی دارد بلکه به کشورهای لطمه دیده از تبعات بیماری «کووید 19» هم کمک‌هایی اضطراری برساند. در همین ارتباط اواخر ماه اکتبر (اوایل آبان)، آژانس توسعه بین‌الملل امریکا (USAID) برنامه‌ها و نقشه جدید راه خود در راه تغذیه آفریقایی‌های محروم را اعلام کرد. در این برنامه‌ها تأکید شده، علاوه بر ارسال سریع محموله‌های خوراک به ملل محتاج یک پروسه سالم سازی صنایع و راهبردهای غذایی هم درسطح قاره آفریقا به اجرا درخواهد آمد که هزینه آن 75 میلیارد دلار خواهد بود. ادعای متخصصان کشاورزی امریکا و دولت جو بایدن است که سالم سازی روند کاشت و برداشت مواد غذایی در آفریقا و بخصوص گندم و ذرت و افزایش سطح تولید آن درصورت تلطیف نسبی اوضاع آب و هوایی این قاره دریک بازه زمانی 2 تا 3 ساله امکانپذیر است. درآن صورت قاره سیاه از سال 2026 به بعد حدود نیمی از خوراک‌های پایه‌ای مورد نیازش را از دشت‌های خودی برخواهد چید و نیازش به واردات این موادبیش از50 درصد نخواهد شد .
 نیاز آفریقایی‌ها به راهبردهایی تازه
این بیان‌ها را البته کشاورزان آفریقایی چندان قبول ندارند. آنها از یک سو سال‌ها حقیقت‌گریزی سیاستمداران چند وجهی امریکا و جعل حقایق را توسط آنها به چشم دیده‌اند و از جانب دیگر چون سازکارهای کشت و زرع در سطح آفریقا همچنان پیرو روش‌های سنتی است، پروسه مدرن سازی آن توسط دولت امریکا را هم اگر واقعی و جدی بینگارند، مستلزم زمانی طولانی می‌دانند و عامل زمان ناقض هرگونه کمک عاجلی خواهد بود که مردم قحطی زده آفریقا به آن محتاج‌اند و اگر ازآن بی بهره شوند، اوقات تیره‌ای را طی سال 2023 تجربه خواهند کرد. با توجه به تغییرات جوی اگر سران امریکا می‌خواهند به روند کشت و زرع در آفریقای فعلی کمک شایان توجهی کنند، ابتدا باید مدل‌های کاری سابق را نقض و سپس با مطالعه دقیق شرایط کنونی راهبردهای جدیدی را در این خصوص ترسیم و اجرایی کنند و این چیزی است که بسیار بعید می‌نماید امریکا در راه تشخیص و اجرای آن دقیق و جدی باشد .
 «فردا» فدای «امروز»
علاوه براین زارعان آفریقایی هم به برنامه‌های کوتاه مدت برای سروسامان دادن به اوضاع مغشوش کشاورزی کشورشان اکتفا کرده و از هر برنامه زمانبر و پروژه‌ای که پروسه‌ای 2 تا 3 ساله را ایجاب کند، غفلت ورزیده‌اند تا نیازهای عاجل مردم را برآورده کنند وآنها را هرچه سریع‌تر از گرسنگی رهایی بخشند. «امروز» را دیدن به قیمت فدا کردن «فردا» البته یک ایراد بزرگ است که ریشه‌ای قدیمی در آفریقا دارد و یک نگرش بومی و برخاسته از اجبار است اما بدتر از آن عوامفریبی امریکایی‌ها است که می‌گویند احیای روند کشاورزی در کشورهای کم آب و خشک آفریقا از اولویت‌های نخست آنها است اما این قاره محروم هرگز از این کمک‌های ادعایی و صوری به گونه‌ای بهره‌مند نشده که واقعاً روی پای خود بایستد و تا این حد محتاج واردات انواع فرآورده‌های کشاورزی از اقصی نقاط جهان نباشد.
منبع: AL Jazeera