وقتی بچه‌ها مشاور خانواده می‌شوند!

جبارآذین
منتقد سینما

​​​​​​​وقتی در «خانواده» که مهد اصلی تعلیم فرهنگ و تربیت و کانون مهر و امنیت و آرامش است، مشکلی رخ می‌دهد و مناسبات گرم و صمیمی خانواده به خطر می‌افتد، نگاه‌ها، تفکرات، گفتمان‌ها و کردارهای اعضای خانواده تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و چنانچه مسائل و مشکلات، بهنگام و با یاری منطق و محبت و مشاوره و کارشناسی، حل و برطرف نشود، چه‌بسا تبدیل به بحران شده و اساس خانواده را مورد تخریب قرار داده و به فروپاشی آن بینجامد.
ناامیدی، افسردگی و جدایی، می‌تواند از عوارض و نابسامانی‌های فضا و محیط ناآرام خانه و خانواده باشد. در قوام و استحکام خانواده‌ها، والدین در مقام‌های سرپرست، مدیر و پدر و مادر، نقش‌های اصلی را ایفا می‌کنند و اگر این افراد به دلایل مختلف و بروز اختلاف‌ها، عامل پریشانی خانواده شوند، دیگران در قالب «ریش سفید»، «مشاور» و «روانشناس» وارد معرکه شده و می‌کوشند با کمک والدین و یافتن راهکارهای مناسب، مشکلات را به نفع پایداری و بازگرداندن آرامش به خانه و خانواده، ازمیان بردارند. این یک روال تثبیت شده خانوادگی واجتماعی سنتی و عرفی است و مانع بازشدن پای قانون به میان خانواده می‌شود. حال اگر خانواده‌ای دچار مشکل و معضل شد و راه‌های تجربه شده اجرایی نشد، یک پدیده جالب و تأثیرگذار و جذاب و انسانی، جلوه‌گر می‌شود، آن هم از سوی کسانی که دل در گرو مهر و عشق خانواده دارند، اما به دلیل سن کم، معمولاً چندان جدی گرفته نمی‌شوند؛ آری، کودکان و نوجوانان! که دست بر قضا در حل مشکلات خانوادگی از منظر عاطفی و اخلاقی، قادرند تعیین‌کننده عمل کنند و این مضمون اساسی و بنیادین فیلم خانوادگی «بام بالا» ساخته سید جمال سید حاتمی است؛ فیلمی که می‌کوشد، از وظایف و رسالت‌های اعضای خانواده با تکیه بر باورها، اعتقادها و مبانی اخلاقی و آموزه‌های دینی، عرفی و اجتماعی سخن بگوید و حضور و تأثیر ثمربخش فرزندان را در حفظ و ارتقای مناسبات خانوادگی با تمرکز بر نقش کودکان مورد توجه و اعتنا قرار دهد.
فیلم خوب و با محتوای «بام بالا» که در ترکیب داستان از تلخ‌ها و شیرین‌ها بهره برده تا نمایشگر واقع‌نمای زندگی باشد، با آنکه در ساختار، میان فیلم سینمایی و فیلم تلویزیونی در نوسان است، ولی از پردازش خوب هنری، داستانی، بازی‌ها و کارگردانی مقبول برخوردار است.
هر چند فضای عمومی «بام بالا» خانوادگی است، لیکن حضور محوری کودکان و کودکانه‌های آنها، این فیلم را یک اثر کودکانه هم می‌نماید.
«بام بالا» در اوضاع رکود تولید در سینما و بیکاری و افسردگی بسیاری از سینماگران، هنرمندان و مخاطبان که مدت‌هاست، فیلم خوب بر پرده سینما مشاهده نمی‌کنند، به دلیل توجه و اهمیت به کانون خانواده، بویژه کودکان و تولید اثری مفرح و پرنشاط و امیدآفرین، فیلمی شایسته توجه است. این فیلم ممکن است در ردیف آثار درجه یک خانوادگی و کودکانه قرار نگیرد، اما بدون‌شک در میان فیلم‌های خوب، با محتوا و شادمانه کودکانه، خانوادگی و اجتماعی جای دارد.