کشتی احمق‌ها به روایت اوستلوند

منیره مرادبیگی
منتقد


​​​​​​​مثلث غم (Triangle of Sadness) تازه‌ترین فیلم اثر روبن اوستلوند است که چندی پیش برنده نخل طلای جشنواره کن 2022 شد و امسال هم جزو راه‌یافتگان نهایی به اسکار 2023 است. اوستلوند سوئدی در واقع بعد از موفقیت فیلم قبلی خود «مربع» (2017) با مثلثی آمده که توجه بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرده و او در این فیلم، باز هم مثل فیلم‌های اخیر دیگرش به نقد جامعه سرمایه‌داری پرداخته و این‌بار صریح‌تر و رک‌تر از گذشته. بد نیست این را بدانیم که افلاطون در کتاب «جمهور» خود تمثیلی به کاربرده و در آن کشتی را توصیف می‌کند که خدمه نادانی دارد و همین نادان‌ها کشتی را به نابودی می‌کشانند.  اوستلوند در فیلم خود، به جای خدمه احمق، مسافران احمق را جایگزین کرده و یکی از نمونه‌هایش زنی‌ است که روی بادبان‌های خیالی کثیف گیر کرده و به همه می‌گوید آنها را تمیز کنید و در چنین بزنگاه‌هایی‌ است که اوستلوند صریح‌ترین انتقاد خود را از سرمایه‌داری و سرمایه‌دارها بیان  می‌کند. کسانی که با روش‌های عجیب و غریب ثروتمند شده‌اند و حالا این ثروت آنها را متوهم کرده است. اوستلوند افراد مختلفی را دور این میز جمع کرده و ثروتمندان مسن توانسته‌اند با جنگ‌افروزی و ساخت ابزار جنگی و یا انحصار در بازارهای ناسالم به پول و منزلت دست پیدا کنند و جدیدترها (مثل یایا و کارل) با استفاده از امکانات فضای مجازی به چنین جایگاهی دست یافته‌اند. در این مرحله کارگردان نه فقط دنیای واقعی که جهان مجازی و گوشی‌های هوشمند را به باد تندترین انتقادهای دراماتیک می‌گیرد و آن توهمی را که ایجاد می‌کنند به چالش می‌کشد. اوستلوند البته در آثار قبلی‌اش مثل «بازی» (2011)، «فورس ماژور» (2014) و «میدان»، تلفن‌های همراه را وارد بازی خود می‌کند و این گوشی‌ها در پیشبرد داستان نقشی اساسی دارند و حتی می‌شود گفت بخشی مهم از ماجراها و عمل داستانی هستند. فیلم اما منتقدان سرسختی هم دارد که این فیلم را نسبت به آثار قبلی این کارگردان، چند قدم عقب‌تر می‌دانند. مثلاً پیتر بردشاو یکی از منتقدان مطرح سینما در گاردین می‌نویسد: «فیلم جدید روبن اوستلوند اثری اغراق‌آمیز، غیراصیل و به طرز وحشتناکی فاقد لحظات طنز واقعی است. این فیلم یک طنز اروپایی خام‌دستانه است که ظرافت و بینش فیلم تحسین‌شده او «فورس ماژور» را ندارد و از قدرت فیلم برنده نخل طلای او «مربع» که درباره جهان هنر بود هم بی‌بهره است. از سوی دیگر این فیلم با صدای بلند و کرکننده‌ای به خود تبریک می‌گوید که در برابر ظلم ابرثروتمندان جهانی، علیه فرهنگ پیش پاافتاده مد، در برابر پوچی تأثیرگذاران رسانه‌های اجتماعی ایستاده است؛ کاری که بی‌نهایت ساده است.»  در نهایت براساس نظرسنجی سایت «راتن تومیتوز» جدیدترین ساخته روبن اوستلوند از مجموع ۱۷ نقد منتشر شده توانسته رضایت ۶۵ درصد از منتقدان وبسایت‌ها و نشریات انگلیسی‎‌زبان را به دست آورد. از مجموع ۱۱ نقد جمع‌آوری شده در وبسایت متاکریتیک هم می‌توان به ۶ نقد مثبت و ۵ نقد میانه اشاره کرد که نمره متای ۶۱ از ۱۰۰ را برای این فیلم سینمایی رقم زده است. نگاه منتقدان مجله اسکرین هم تا حد زیادی همین دیدگاه را بازتاب می‌دهد. منتقدان منتخب این مجله که ترکیبی از نشریات اروپایی، امریکایی و یک نشریه چینی است متوسط امتیاز ۲.۵ از ۴ را برای این اثر در نظر گرفته‌اند و همه اینها نشان می‌دهد که «مثلث غم» فیلمی‌ است که به دیدنش می‌ارزد و حتماً نکته‌هایی برای مخاطبان سینمای روز جهان دارد. 
مثلث غم /  کارگردان: روبن اوستلوند
بازیگران: هریس دیکینسون، شارلبی دین، وودی هرلسون و...
محصول: ۲۰۲۲