چالش بزرگ در سرزمین های اشغالی

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر، ماه گذشته افراطی‌ترین دولتی را که اسرائیل تا به حال دیده، تشکیل داد. این دولت شامل دو ملی‌گرای افراطی به نام‌های ایتامار بن‌گویر از حزب قدرت یهود و اسموتریچ از حزب صهیونیسم مذهبی است که هر دو از شاگردان خاخام مایر کاهانه به حساب می‌آیند؛ خاخامی که حزبش در دهه 1980 از کنست منع شد و به عنوان تروریست شناخته شد. ایالات متحده ادعا می‌‌کند که بن‌گویر بی‌مسئولیت ترین مرد خاورمیانه است. اسموتریچ همچنین به خاطر داشتن ایدئولوژی فاشیستی مورد انتقاد قرار گرفته و متهم به توطئه برای حمله به یک بزرگراه در خلال خروج از غزه در سال 2005 شده است؛ اتهاماتی که البته خودش زیر بارشان نمی‌رود! دولت جدید اسرائیل در حوزه اجتماعی- فرهنگی با دو مؤلفه بسیار مهم روبه‌رو شده است که می‌‌توانند بحرانی بزرگ را برای رژیم صهیونیستی در حال و آینده رقم بزنند:
1. بحران جمعیت رو به رشد فلسطینیان
2. بحران  سکولارها و مخالفین دولت راست افراطی
بن گویر و اسموتریچ به عنوان دو قطب و نماد افراط‌گری در دولت جدید اسرائیل شناخته شده‌اند و به نظر می‌‌رسد که برنامه‌ها و رویه‌های این دو فرد افراطی باعث شکل‌گیری بزرگترین بحران داخلی در اسرائیل خواهد شد. با این حال، افراطی‌ترین جنبه ایدئولوژی آنها، فشار وارد کردن به فلسطینیان برای ترک وطن‌شان است. در سال 2021 اسموتریچ به کنست گفت که دیوید بن گوریون، اولین نخست وزیر اسرائیل باید کار را تمام می‌‌کرد و همه اعراب را در سال 1948 از کشور بیرون می‌‌کرد. او همچنین گفت که سیاستمداران برجسته عرب و سایر مسلمانانی که حکومت اسرائیل (دولت یهود) را به رسمیت نمی‌شناسند، نباید در سرزمین‌های اشغالی باقی بمانند. در همین حال، بن‌گویر در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که اسرائیل باید فلسطینی‌هایی را که «از اسرائیل متنفرند یا به اسرائیل اعتقاد ندارند» تشویق کند تا سرزمین خود را ترک کنند. طبق آمار اداره مرکزی آمار اسرائیل، در سرزمین‌های اشغالی حدود 9.7 میلیون نفر ساکن است که حدود 74 درصد آنها یهودی و21 درصد از آنها عرب هستند. سهم جمعیت یهودیان که زمانی به80  درصد رسیده بود، از سال 2009 بتدریج کاهش یافته است و همزمان درصد اعراب در آن دوره اندکی افزایش یافت.
برای بسیاری از اسرائیلی‌های راستگرا، تغییر جمعیت‌شناختی نگرانی بزرگی ایجاد می‌کند؛ بویژه مسأله اکثریت رو به زوال یهودیان در سراسر فلسطین قدیم (بخش قدیمی فلسطین که قبل از 1948 بناشده است) که شامل کرانه باختری اشغالی و نوار غزه است، جمعیت یهودیان تقریباً به نصف کاهش پیدا کرده است. نشریه اکونومیست در گزارشی درباره بافت جمعیتی اسرائیل و اهمیت مسأله جمعیت برای دولتمردان صهیونیست بیان می‌‌کند: «جمعیت از دیرباز موضوع اصلی در سیاست اسرائیل بوده است؛ برای برخی، این معضل به اصطلاح دموکراسی کشور را نشان می‌‌دهد، زیرا یک دموکراسی واقعی نمی‌تواند گروهی از مردم را بر اساس نژاد یا قومیت خود حذف کند. با این حال، اگر فلسطینی‌ها اکثریت شوند و حق رأی را در سراسر فلسطین تاریخی به دست آورند، در آن صورت وضعیت اسرائیل به عنوان یک دولت یهودی مورد تهدید قرار خواهد گرفت.
یکی از گزینه‌های پیش روی اسرائیل راه حل دو دولتی است که به نوعی شاید آن را بتوان جدی‌ترین راه حل این معضل به حساب آورد. اما سیاستمداران راست افراطی که در سال‌های اخیر بر سیاست اسرائیل مسلط بوده‌اند، این راهبرد را نمی‌پذیرند. بنابراین، مفهوم اخراج فلسطینی‌ها از سرزمین خود در گفتمان سیاسی این کشور برجسته شده است. چنین مفاهیمی تنها متوجه فلسطینیان نیست؛ بن گویر گفته است که او همچنین می‌‌خواهد سیاستمداران یهودی را که «به دولت اسرائیل بی وفا هستند» به سمت اروپا اخراج کند و اسموتریچ از لغو «بند نوه» (بندی در قانون اسرائیل که به یهودیان نسل سوم اجازه می‌‌دهد به اسرائیل مهاجرت کنند) حمایت کرده است. او اخیراً گفت که 70 درصد از مهاجران کشورهای شوروی سابق یهودی نیستند و این مسأله را تهدیدی مهم برای اکثریت یهودی کشور خواند و این جمعیت غیریهودی را به یک بمب ساعتی تشبیه کرد که باید با آن مقابله کرد.
در عین حال، اسرائیل علی رغم بسیاری از قطعنامه‌های سازمان ملل متحد، از بازگشت فلسطینیان به سرزمین خود جلوگیری کرده است. اسرائیلی‌ها در سراسر طیف سیاسی با حق بازگشت فلسطینیان مخالفت کرده‌اند و با این حال حتی آنها هم اکنون با خطر حذف از حکومت آپارتایدی مورد حمایت خود مواجه هستند.
با این توضیحات یک چیز مسلم است؛ هرگونه تلاش برای اخراج فلسطینیان از سرزمین خود برای حل «مشکل جمعیتی» به نتیجه نخواهد رسید. برای بیش از هفت دهه، نسل‌های متوالی فلسطینی‌ها همچنان به حق بازگشت خود معتقد بوده‌اند. نماد «کلید بازگشت» در خانه‌های فلسطینی‌ها در اردوگاه‌های پناهندگان، کرانه باختری اشغالی، غزه، اردن، لبنان و در واقع در سراسر جهان وجود دارد. کشورهای عربی در حال حاضر بسیاری از آوارگان فلسطینی را پذیرفته اند که این امر منجر به فشارهای اقتصادی قابل توجهی شده است.
آوی شلیم، محقق برجسته یهودی زمانی گفته بود که یهود ستیزی یک پدیده عربی نیست، یهودستیزی یک پدیده اروپایی است. صهیونیسم یک پدیده شرقی نیست، یک پدیده اروپایی است؛ راه حلی برای مشکل یهودیان در اروپا [پس از هولوکاست] است. با این حال، اروپایی‌ها از طریق ایجاد اسرائیل، چیزی را ایجاد کردند که اکنون «مشکل فلسطین» نامیده می‌شود. از قضا کاهانیست‌های یهودی می‌‌‌خواهند این مشکل را به اروپا صادر کنند. کشورهای اروپایی نمی توانند چنین طرح‌هایی را بپذیرند، به ویژه در بحبوحه ظهور سیاستمداران راست افراطی و ایجاد جو ضد مهاجرت در بسیاری از این کشورها که در طولانی مدت می‌‌تواند اروپا را با بحران مواجه سازد. به نظر می‌‌رسد تنها راه حل عملی این است که به فلسطینی‌هایی که هنوز رؤیای سرزمین خود را در سر می‌‌پرورانند حق بازگشت داده شود. اما این تنها بحران اجتماعی اسرائیل نیست؛ روی کار آمدن دولت راست افراطی آن هم با چنین دیدگاه‌هایی باعث شده است که سکولارها نگران آینده خود در اسرائیل بوده و در تظاهرات مختلف ضد دولت راست افراطی حضور پررنگ داشته باشند.
در تقویم یهودی مصادف با 2022-2021 حدود 45 درصد یهودیان خود را سکولار معرفی کرده‌اند؛19  درصد از آنها خود را سنتی، 14 درصد سنتی-مذهبی، 11 درصد مذهبی و 11 درصد خود را فوق ارتدوکس خوانده‌اند. بر اساس یک نظرسنجی توسط سازمان غیردولتی Hiddush اسرائیل که در سپتامبر 2019 منتشر شد، 58 درصد از شهروندان یهودی به هیچ جریان مذهبی وابسته نیستند، 18 درصد ارتدوکس صهیونیستی، 12 درصد به فوق ارتدوکس (شامل 2 درصد افراد ارتدوکس صهیونیستی) 7 درصد اصلاح‌گرا و 6 درصد محافظه‌کار بوده‌اند.
45 درصد جمعیت سکولار در اسرائیل بشدت مخالف وضعیت جدید در اسرائیل هستند. دولت راست افراطی در حال تدوین قوانین و ایجاد فضای کاملاً ضد سکولار و مذهبی افراطی است که باعث می‌‌شود جمعیت سکولار‌ها بشدت نگران آینده خود در سرزمین‌های اشغالی باشند. از همین روی سکولارها در تظاهرات ضد دولت جدید در اسرائیل شرکت می‌‌کنند. با توجه به نکات گفته شده می‌‌توان گفت که به نظر می‌‌رسد چالش جمعیت یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی دولت افراطی اسرائیل است که می‌‌تواند حیات دولت اسرائیل را به پایان برساند.