گروه اقتصادی / تابستان 1401 درحالی تمام می‌شود که برخلاف انتظارات و پیش‌بینی‌ها، امسال حتی یک دقیقه هم خاموشی در بخش خانگی رخ نداد. پیش‌بینی این بود که تابستان داغی را با ناترازی 19 هزار مگاواتی میان تولید و مصرف برق پیش‌رو داشته باشیم و خاموشی‌های گسترده در بخش‌های خانگی و تجاری رقم بخورد. اما نه تنها خبری از قطعی‌های مکرر برق و نارضایتی مردم نبود، بلکه حتی صنایع تولیدی 15 درصد برق بیشتری مصرف کردند. حتی برخی از صنایع مانند کارخانه سیمان در نامه‌ای از وزارت نیرو تقدیر کردند و نوشتند که امسال تأمین برق در فصل تابستان موجب ثبات تولید سیمان شد. اما چطور سریال خاموشی‌های چند سال اخیر به پایان رسید؟
دلایل خاموشی 1400
خاموشی‌ها در دولت قبل از تابستان 1399 شدت گرفت و در تابستان 1400 به اوج خود رسید. شرایط به گونه‌ای بود که بیش از 120 روز جدول برنامه خاموشی اعلام شد و البته اتفاق ناگوار‌تر اینکه، خاموشی‌ها مطابق زمان‌بندی اعلامی نبود؛ این موضوع حجم خسارت را نه تنها در صنایع بلکه در خانه‌ها نیز افزایش داد. از سوی دیگر، افتخار هجدهمین سال بدون خاموشی گسترش یافته (black out) را نیز - که فقط کشورهای پیشرفته به آن دست می‌یابند- ناباورانه تسلیم محدودیت‌های تولید کرد و غباری بر چهره صنعت برق کشور کشید. در بررسی علل این خاموشی‌های سریالی در سال‌های 1399 و 1400 چند عامل بیش از همه خودنمایی می‌کند؛ ناترازی عرضه و تقاضای برق به دلیل عقب‌ماندگی 20 هزار مگاواتی نیروگاه‌سازی از برنامه‌های توسعه‌ای کشور در 8 سال دولت قبل، مشکلات ناشی از ساختار حکمرانی صنعت برق و محیط کسب و کار آن بخش خصوصی را از سرمایه‌گذاری منصرف کرده بود، کمبود منابع آبی در سدهای برقابی و همچنین برهم خوردن توازن مالی صنعت که دولت در ایجاد ابتکارات برای بهبود شرایط نیز ناتوان بود.
نتیجه این شد که خاموشی‌های مکرر در تابستان 1400 رخ داد و نگرانی‌های به‌وجود آمده از قبیل تبعات سنگین این خاموشی‌ها بر مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی منجر به شکوائیه‌های واصله به کمیسیون اصل نود مجلس درباره سوءمدیریت در سیاستگذاری‌ها و اجرای قوانین و مقررات در وزارت نیرو و ورود این کمیسیون به این موضوع برای رسیدگی شد. در این شرایط تقریباً همه منتظر بودند که در تابستان 1401 شرایط بدتر شود، اما این اتفاق با یکصد اقدام وزارت نیروی دولت سیزدهم نیفتاد. حتی مجدداً بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌سازی اظهار تمایل کرد و به واسطه همکاری جدید، برای ایجاد 35 هزار مگاوات ظرفیت جدید برنامه‌ریزی شد.
چرا خاموشی رخ نداد؟
نخستین آزمون دولت سیزدهم در مدیریت انرژی مصرفی کشور مربوط به زمستان 1400 بود. وزیر نیرو در نخستین گام در هماهنگی با دستگاه‌های ذی‌ربط مانند وزارت صمت برای اجرای طرح‌های مدیریت مصرف صنایع با کمترین پیامدهای اقتصادی در بازار و افزایش بازدهی تولید برق و جلوگیری از خاموشی با هماهنگی وزارت نفت و اجرای برنامه‌هایی چون تولید برق در جنوب و انتقال آن به نیمه شمالی از طریق افزایش حد عملیاتی کریدور برق جنوب به شمال، تعدیل روشنایی معابر، توقف فعالیت مراکز مجاز رمزارز و... اقدام کرد و اتفاقاً به عبور موفق و بدون خاموشی از زمستان انجامید. اما در رابطه با اینکه چرا امسال خاموشی‌ها تکرار نشد، آرش کردی، مدیرعامل شرکت توانیر به «ایران» می‌گوید: «از شهریور پارسال وزارت نیرو یکصد برنامه را برای عبور از اوج بار تابستان 1401 ارائه و اجرا کرد. این یکصد برنامه که به عنوان برنامه‌های عملیاتی ضروری و مهم در دستورکار صنعت برق کشور قرار گرفت، با همبستگی ملی و اقبال عمومی به برنامه‌های مدیریت مصرف و همکاری دستگاه‌های اداری و خدمات عمومی تحت مصوبه هیأت وزیران، موفقیت صنعت برق در عبور از اوج بار تابستان را رقم زد. از سوی دیگر با مشارکت وزارت صمت، بخش‌های تولیدی و صنعتی در طراحی برنامه‌های جابه‌جایی بار مصرفی‌شان مشارکت داشتند و از دهیاری‌ها گرفته تا فرمانداران و استانداران پای کار آمدند و بخش‌های عمومی و اداری دولت، پیشگام اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف شدند. پاداش خوش‌مصرفی طیف وسیع مشترکان برق از مشترکان خانگی گرفته تا صنایع و کشاورزی را بهره‌مند ساخت و کشور یکپارچه و یکدست به مصاف با خاموشی رفت.»
به گفته کردی، یکصد برنامه طلایی و بلندپروازانه وزارت نیرو شامل 38 اقدام در بخش تأمین برق، 31 برنامه در بخش مدیریت مصرف و تقاضا، 16 برنامه در بخش آمادگی شبکه سراسری برق و 15 برنامه در بخش برنامه‌ریزی و مدیریت بود که بر اساس گزارش وزارت نیرو به کمیسیون انرژی مجلس؛
در بخش تولید و تأمین برق: به مدار آوردن 4265 مگاوات نیروگاه حرارتی، 1113 مگاوات ارتقای توان واحدهای حرارتی موجود، اتمام تعمیرات نیروگاه‌ها تا پایان اردیبهشت امسال، برنامه‌ریزی مناسب برای استفاده حداکثری از ظرفیت واحدهای برقابی، افزایش واردات برق، بازسازی نیروگاه‌های با آسیب جدی، استفاده حداکثری از مولدهای پراکنده و ظرفیت‌های تولید برق بخش‌های اداری و صنایع؛
در بخش مدیریت تقاضا و مصرف: اجرای طرح‌های تشویقی کاهش مصرف در بخش خانگی و کشاورزی، مدیریت مصرف در بخش اداری، مدیریت مصرف برق صنایع با هماهنگی وزارت صمت، جمع‌آوری مراکز غیرمجاز و توقف فعالیت مراکز مجاز تولید رمز‌ارز، بهینه‌سازی مصرف با اولویت بخش روشنایی معابر، اطلاع‌رسانی، فرهنگسازی و آگاه‌سازی عمومی؛
در بخش آمادگی شبکه سراسری: توسعه شبکه‌های انتقال و توزیع برق، انجام تعمیرات تجهیزات شبکه، استفاده حداکثری از تجهیزات شبکه؛
و در بخش برنامه‌ریزی و هماهنگی: برنامه‌ریزی و هماهنگی با استانداران، تشکیل کارگروه مدیریت تقاضا در سطح ملی و استانی و برگزاری مانورهای آمادگی تأمین برق به عنوان سرفصل‌های اصلی برنامه‌های گذر از اوج بار تابستان امسال به مرحله اجرا درآمد.
در نهایت مجموع این اقدامات به عبور بدون خاموشی از تابستان امسال انجامید.
نیاز مصرف به 69 هزار مگاوات رسید
بررسی آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد که بیشترین مصرف‌کنندگان برق، مشترکان خانگی هستند. آمارهای جهانی هم حاکی از آن است که ایرانی‌ها به طور متوسط چیزی حدود دو برابر میانگین جهانی انرژی مصرف می‌کنند.
 اما امسال شرایط متفاوت بود و استارت مصرف بهینه به‌نوعی در کشور زده شده است. شرایط به‌گونه‌ای است که با وجود ناترازی بیش از ۱۰ تا 12 هزار مگاواتی، شبکه سراسری برق کشور در وضعیت پایداری قرار دارد، حتی در برخی از روزهای پیک که مصرف به مرز ۶۹ هزار مگاوات هم رسیده بود، هیچ نقطه‌ای از کشور به‌خاطر کمبود تولید برق دچار خاموشی نشد.
همراهی مردم با صنعت برق
مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق، پیش‌تر گفته بود که «بخش خانگی یک‌سوم مصرف برق شبکه را به خود اختصاص داده؛ به‌ عبارت‌ دیگر ۳ درصد کاهش مصرف در بخش خانگی به معنای یک درصد کاهش مصرف در کل برق مصرفی کشور بوده که عدد بسیار بزرگی است.» این اتفاق با تبیین مشوق‌های صرفه‌جویی روی قبوض رخ داد. به طوری که با اجرای طرح‌های مدیریت مصرف برق، مشارکت مردم یکی از پایه‌های مدیریت مصرف امسال شد و در مقابل قبض ۵ میلیون مشترک در تابستان رایگان شد. در ازای این کار بالغ بر۸۵۰ میلیارد تومان پاداش برای این گروه اختصاص یافت. البته همراهی بخش صنعت و کشاورزی را نیز در گذر تابستان بدون خاموشی نمی‌توان نادیده گرفت. بر اساس آمار اعلامی شرکت توانیر، بخش کشاورزی به طور متوسط با ظرفیت ۲ هزار و ۳۰۰ مگاوات و صنعت حدود ۵ هزار و ۸۰۰ مگاوات با برنامه‌های پیک‌سایی در ساعت‌های اوج مصرف برق همراه شدند. در همین حال، امسال ادارات حدود ۷۰۰ مگاوات مصرف خود را کاهش داده‌اند. علاوه بر این حدود ۵۰۰ مگاوات مولدهای خود‌تأمین خود را هم در پیک‌بار به مدار آوردند. تعدیل ۳۰۰ مگاوات از مصارف روشنایی معابر در ساعات اوج بار شب از دیگر اقدامات انجام شده برای کاهش قطعی‌های برق بود که مجموع این اقدامات، پایداری شبکه را حفظ کرد.
مصرف برق صنایع منجر به رشد تولید شد
بخش صنعت هم‌ اکنون بیش از ۳۵ درصد برق کشور را به خود اختصاص می‌دهد، این بخش سال گذشته بیش از 10 میلیارد دلار از خاموشی‌ها خسارت دید. بویژه آنکه خاموشی‌های ناگهانی و بی‌برنامه در این بخش رخ می‌داد و بسیاری از دستگاه‌ها را با مشکل مواجه می‌کرد. اما با برنامه‌ریزی صنعت برق برای تابستان امسال، تأمین پایدار برق صنایع کشور رقم خورد و در نهایت روند افزایش شاخص تولید صنعتی کشور و افزایش 6.7 درصد در این شاخص طی مردادماه 1401 اتفاق افتاد. بر اساس گزارش وزارت نیرو، صنایع امسال با محدودیت اندک و برنامه‌ریزی شده روبه‌رو شدند و 15 درصد بیشتر از پارسال برق مصرف کردند. همین موضوع در رشد تولید مؤثر بود.
بر اساس آمار پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی، صنایع کانی‌های غیر فلزی که صنعت سیمان به عنوان یکی از راهبردی‌ترین صنایع کشور در این بخش متمرکز شده است، در مردادماه 1401 نسبت به سال گذشته رشد 5.9 درصدی را به ثبت رسانده است. همچنین تولید صنعتی فلزات اساسی از جمله، فولاد، مس و آلومینیوم نیز که 20 درصد از صنایع کشور را به خود اختصاص می‌دهند نیز در مردادماه 8.5 درصد افزایش پیدا کرده است. در صنایع شیمیایی نیز که عمده آنها در شهرک‌های صنعتی متمرکز شده‌اند، رشد 3.2 درصدی به ثبت رسیده و از سوی دیگر در صنعت خودرو و قطعات که بخش عمده صنایع خرد کشور در خارج از شهرک‌های صنعتی در این بخش واقع شده است، 22.1 درصد رشد در آمار تولید صنعتی بورسی به ثبت رسیده است. تولید صنایع دارویی نیز در مردادماه 1401 نسبت به مردادماه 1400 با 1.7 درصد رشد همراه شده است.
در بخش صنایع فولاد، طی بازه زمانی 15 خردادماه تا 29 مرداد‌ماه 1401، مصرف برق به 5586 هزار مگاوات ساعت رسیده در حالی که سال گذشته، این آمار نهایتاً به 4761 هزار مگاوات ساعت رسیده بود. بر این مبنا در صنایع فولاد نیز شاهد رشد 17.32 درصدی مصرف برق بوده‌ایم. با توجه به آمار ارائه شده در صنعت فولاد و صنعت سیمان، مجموع انرژی مصرف شده توسط صنایع کشور در فصل گرم سال‌جاری نسبت به سال گذشته رشد 14.22 درصدی داشته است.
به دنبال این تغییرات در تابستان امسال برخی از صنایع از عملکرد وزارت نیرو تقدیر کردند. از جمله انجمن کارفرمایان صنعت سیمان که اخیراً در نامه‌ای به «علی‌اکبر محرابیان» وزیر نیرو تعامل مثبت و سازنده در تأمین برق کارخانه‌های سیمان را عامل ثبات و تعادل تولید بازار سیمان در تابستان امسال ذکر کرد. گفتنی است که با عبور از تابستان امسال، اکنون وزارت نیرو برنامه عبور بدون خاموشی از تابستان 1402 را آغاز کرده است تا سال دیگر نیز این پایداری تأمین برق مصرفی کشور تداوم داشته باشد.

گروه اقتصادی / با توجه به اهمیت نرخ تورم در ثبات اقتصادی کشور و مشکلاتی که در چند سال اخیر از جانب این شاخص اقتصادی دامن جامعه را گرفته بود، دولت سیزدهم از همان ابتدای کار مهار و کاهش تورم را جزو اولویت‌های اول خود قرار داد و دستیابی به تورم تک‌رقمی، در بازه زمانی چندساله را جزو اهداف خود قرار داد.
تاکنون، در راه رسیدن به این هدف اقدامات زیادی در سطوح مختلف انجام شده است؛ بودجه با کمترین میزان کسری تهیه و تدوین شد و کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی، نظارت بر کار بانک‌ها و مواردی از این دست در دستور کار قرار گرفت.با توجه به اقدامات صورت گرفته، نرخ تورم سالانه مردادماه ١٤٠١ برای خانوارهای کشور به ٤١,٥ درصد رسیده که نسبت به مرداد 1400 حدود 4 درصد کاهش  نشان می‌دهد.
همچنین، نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ۲ درصد است که نسبت به ماه قبل ٢.٥ واحد درصد و در مقایسه با مدت مشابه سال قبل حدود 7 صدم درصد کاهش داشته است.
نرخ تورم نقطه‌ای نیز در مردادماه ١٤٠١ به عدد ٥٢,٢ درصد رسیده است، یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ٥٢.٢ درصد بیشتر از مرداد ١٤٠٠ برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌‌اند. نرخ تورم نقطه‌ای مردادماه ١٤٠١ در مقایسه با ماه قبل ١,٨ واحد درصد کاهش یافته است. اما به نسبت مدت مشابه سال
1400 ، 9 درصد افزایش یافته است.
اعداد و ارقام بیانگر نزولی شدن تورم به رغم افزایش‌های اولیه ناشی از اجرای سیاست حذف ارز ترجیحی است. کاهشی شدن روند تورم، بدون شک دستاورد بزرگی در شرایط کنونی بوده که  حدود یک سال از مدیریت دولت سیزدهم رخ داد و با توجه به اهداف دولت برای رساندن تورم به ۱۵ درصد و سپس تک‌رقمی کردن آن در چند سال آینده، تداوم روند کاهشی نرخ تورم امیدها به تحقق کامل وعده دولت را افزایش داده است. 
با این حال به نظر می‌رسد تا پایان سال تورم نقطه‌ای کاهشی خواهد بود، اما تورم‌ سالانه در همین محدوده کنونی باقی بماند.

بانک مرکزی از پرداخت بیش از ۱۳۶۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی از ابتدای امسال تا پایان مردادماه به بخش‌های مختلف از جمله تسهیلات تکلیفی خبر داد.
بانک مرکزی اعلام کرد: کل تسهیلات پرداختی شبکه بانکی از ابتدای سال تا پایان مردادماه بیش از ۱۳۶۵ هزار میلیارد تومان بوده است که به بخش‌های مختلف از جمله تسهیلات تکلیفی پرداخت شده است.
بانک مرکزی در ادامه با اشاره به بخش تسهیلات ودیعه مسکن نوشت: پس از ابلاغ دستورالعمل اجرایی تسهیلات موصوف، در راستای سرعت‌بخشی به روند اعطای تسهیلات یادشده از سوی بانک‌های عامل، موضوع ابلاغ دستورالعمل مزبور به شعب با قید مهلت زمانی حداکثر ۱۰ روزه و تسریع در اعطای تسهیلات مزبور به مدیران عامل بانک‌های مربوطه اعلام و طی چندین نامه نیز، بر اعطای تسهیلات مزبور تأکید شده است. اقدامات فوق‌الذکر منجر به افزایش سرعت پرداخت تسهیلات مزبور شده، به‌گونه‌ای که تا روز ۲۹ شهریورماه امسال از تعداد ۲۹۶ هزار و ۲۴۲ نفر متقاضی معرفی شده از طریق سامانه وزارت راه و شهرسازی، تعداد ۱۱۵ هزار و ۴۵۶ متقاضی در بانک‌های عامل به‌منظور دریافت تسهیلات کمک ودیعه مسکن (در حدود ۳۹درصد) تشکیل پرونده داده‌اند و از تعداد مزبور ۷۹ هزار و ۸۹۳ فقره تسهیلات به مبلغ ۴۵ هزار و ۲۶۹ میلیارد ریال (در حدود ۲۷درصد) در طی کمتر از سه ماه از ابلاغ دستورالعمل اجرایی اعطای تسهیلات موصوف، به متقاضیان معرفی شده از طریق سامانه وزارت راه و شهرسازی، پرداخت شده است.

مدیرعامل سازمان تأمین‌ اجتماعی ضمن تشریح جزئیات استخدام در این سازمان گفت: سازمان در حال انجام مکاتبات برای کسب موافقت مسئولان جهت لحاظ امتیازات ویژه کرونا فعالان دوره شیوع این بیماری در آزمون‌های استخدامی تأمین اجتماعی است.
میرهاشم موسوی در گفت‌و‌گو ایرنا افزود: سازمان تأمین اجتماعی در این دوره در دو حوزه درمان و غیردرمان نیازمند جذب نیرو است و استخدام حدود چهار هزار نفر را طی دو مرحله، پیش‌بینی کرده بود.
موسوی توضیح داد: نزدیک به سه هزار نفر برای استخدام در حوزه پزشکی (بخش‌های تخصصی) و شماری از این جمعیت نیز برای بکارگیری در قالب بهیار و نیروهای خدماتی پیش‌بینی شده بود که انجام این فرایند در حال پیگیری است. مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی تأکید کرد: سازمان تأمین اجتماعی همه ضوابط مربوط به تعالی جمعیت را در استخدام جدید تعریف کرده و برای فعالان دوران کرونا هم امتیازات ویژه‌ای درخواست داده است.
وی افزود: مکاتباتی نیز با امور مربوطه در معاونت توسعه مدیریت و جذب سرمایه کشور انجام شده و پیش‌بینی می‌شود که با موافقت مسئولان از این امتیازات ویژه برای همکاری و همراهی این جمعیت با سازمان و تکریم و قدردانی از فداکاری این گروه استفاده شود. موسوی یادآور شد: افزایش فوق‌العاده ۵۰ درصدی پرستاران نیز باتوجه به درگیری این گروه با بیماران در شرایط سخت شیوع کووید۱۹ محقق شد و یکی از اقدامات مهم سازمان تأمین اجتماعی در راستای حمایت از جمعیت فعال دوره کرونا به‌شمار می‌رود.