سوسن صادقی
 خبر‌نگار‌
رئیس جمهوری اول مرداد ماه در جلسه هیأت دولت از راه‌اندازی نسل پنجم تلفن همراه در تهران خبر داد و اعلام کرد «این نسل بتدریج گسترش می‌یابد و نسل پنج، فقط یک ابزار ارتباطی نیست و در کنار هوش مصنوعی سکوی پرش اقتصاد دیجیتال ایران است»، اما نسل پنجم ارتباطی چقدر می‌تواند در پیشبرد اقتصاد دیجیتال مؤثر واقع شود؟ با راه‌اندازی 5G چه تحولی را در کشور شاهد خواهیم بود؟ به جز بحث زیرساختی چه بسترهای دیگری باید در کشور مهیا شود تا بتوان در اقتصاد دیجیتال موفق عمل کرد؟ کارشناسان حوزه فاوا به سؤالات روزنامه ایران پاسخ می‌دهند.
5G عامل شکل گیری کسب و کارهای جدید
«با راه‌اندازی 5G نه تنها پهنای باند و به‌دنبال آن آمار کاربران تلفن همراه افزایش می‌یابد، بلکه منجر به رشد اقتصادی در کشور می‌شود بنابراین هرچه پهنای باند افزایش یابد، رشد اقتصادی بخصوص در کشورهای در حال توسعه مانند ایران بیشتر خواهد شد.» محمدرضا قدوسی مشاور کسب و کارهای اینترنتی و نوپا با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: طبق گزارشی که بانک جهانی در سال 2016 منتشر کرد، پهنای باند تأثیر مستقیمی بر رشد اقتصادی کشورهای دنیا دارد. یعنی رابطه بین پهنای باند و رشد اقتصادی کشورها کاملاً مشخص است و این رابطه در کشورهای در حال توسعه نیز بیشتر می‌شود. این مشاور کسب و کارهای نوپا در ادامه به گزارش سال گذشته کالج سلطنتی لندن اشاره کرد و گفت: طبق این گزارش از هر 10 درصد افزایش پهنای باند تلفن همراه که 5G هم در این حوزه قرار می‌گیرد، منجر به رشد اقتصادی 8 دهم درصدی می‌شود و تقریباً یک درصد رشد اقتصادی تولید ناخالص ملی کشورها را نیز افزایش می‌دهد. این موضوع در کشورهای در حال توسعه نیز بیشتر خواهد بود و می‌توان 1.2 درصد رشد را برای این کشورها تخمین زد. حال که ما در کشور در حال تبدیل 4G به 5G هستیم با افزایش چند 10 برابری سرعت پهنای باند روبه‌رو خواهیم شد و این می‌تواند یکی از ارکان رشد اقتصادی در سال 1400 باشد.
وی درباره اینکه 5G در حوزه کسب و کار دیجیتالی چقدر تحول ایجاد خواهد کرد نیز گفت: در اجلاس داووس 2020 که چند ماه پیش از کرونا برگزار شد، ادعایی مطرح شد مبنی بر اینکه پایه و اساس انقلاب صنعتی چهارم 5G است و این ادعای درستی است. اگر ما انقلاب صنعتی سوم را مبتنی بر داده‌ها و بر مبنای اینترنت خانگی، 3G و 4G بدانیم؛ 5G قرار است زیربنای تحول اقتصادی انقلاب صنعتی چهارم را برپا کند. وی افزود: به عبارتی وقتی 4G از سال 93 و 94 وارد کشور شد و در تلفن همراه مردم جای گرفت، ما شاهد کسب و کارهای اینترنتی مانند تاکسی‌های آنلاین، شبکه‌های اجتماعی، سامانه‌های آنلاین فیلم، خریدهای اینترنتی و... بودیم. مهمتر از همه پرداخت‌های اینترنتی کشور شکل گرفت و حتی موجب دگردیسی و تحول دیجیتال در بانک‌های کشور شد، به‌طوری که بانک ها به جای افزایش شعب خود، در زمینه بانکداری الکترونیک با هم رقابت می‌کنند. این کارشناس اعتقاد دارد، طبق گزارش گارتنر 5G روی حوزه‌های خرده فروشی، سلامتی، پزشکی از راه دور و خودروهای خودران بسیار مؤثر خواهد بود و نه تنها در کسب سود، بلکه در مدل‌های کسب و کاری جدید تحول ایجاد خواهد کرد و کسب و کارهای قبلی به شکل‌های دیگری فعالیت خواهند کرد و تفاوت جدی با بخش سنتی مشاهده خواهد شد.
قدوسی در ادامه گفت: از سوی دیگر 5G قرار است به‌سمت دیگری حرکت کند و ضمن ایجاد تسهیل در کسب و کارهایی که بر بستر 4G ایجاد شده، کمک کند تا ما هیچ وقت احساس عدم اتصال نکنیم. به‌عبارتی از این به بعد باید Conectivity یا اتصال را در تمام عرصه‌های زندگی خود و تمام دستگاه‌هایی که داریم ، احساس کنیم و همه دیتاها را یکجا و یکپارچه داشته باشیم.
این کارشناس کسب و کارهای نوپا از اینکه ایران جزو اولین کشورهایی است که در حال راه‌اندازی 5G است، ابراز خرسندی کرد و گفت: راه‌اندازی این فناوری بین کشورها رقابت ایجاد می‌کند بنابراین اگر این فناوری را به خوبی پیاده‌سازی کنیم، می‌توانیم با کشورهای درجه اول در یک سطح در حال رقابت باشیم و این رقابت می‌تواند در حوزه فناوری خوب باشد.  وی با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود تا 10 سال آینده دوسوم مردم دنیا از 5G استفاده کنند، افزود: پس عاقلانه است که این فناوری را به‌صورت زودهنگام راه‌اندازی و استفاده کنیم تا بتوانیم جزو کشورهای پیشگام در این حوزه باشیم.
قدوسی گفت: این فناوری در 5 تا 10 سال آینده منجر به کاهش مصرف و همچنین کاهش میزان جابه‌جایی افراد به میزان 15 درصد نیز خواهد شد و به‌دلیل الکترونیکی شدن کسب و کارها، صنایع و به طور کلی حکومت می‌تواند مشکلات و مخاطرات جوامع را کاهش دهد. این کارشناس معتقد است بعد از برداشتن گام اول که همانا راه‌اندازی پایلوت آن همزمان با کشورهای توسعه یافته است، بهتر است راه ورود ابزارهای آن برای استفاده همگانی مردم که همانا واردات تلفن همراه 5G است را در کشور فراهم کنیم چون، وقتی کسب و کارهای این فناوری شکل می‌گیرد که مردم به‌صورت همگانی از تلفن همراه 5G استفاده کنند تا راه‌اندازی کسب و کارها بر این بستر مقرون به صرفه و اقتصادی باشد.
ورود 5G به حوزه اقتصاد
نازنین موسوی مدیر بخش 5G گروه طیف (کانون تفکر مخابرات ایران) نیز اعتقاد دارد که 5G در ادامه نسل‌های قبلی یعنی 3G و 4G است و قرار است نه تنها سرویس باکیفیت و با سرعت بالا و با حداقل تأخیر ارائه دهد، بلکه تفاوت عمده آن با نسل‌های قبلی این است که وارد حوزه تجارت، اقتصاد، صنایع و کسب و کارها می‌شود و به اقتصاد دیجیتالی سرعت می‌بخشد.
موسوی به «ایران» گفت: مشتریان نسل‌های قبلی بیشتر (B2C (Business to Consumer یعنی مصرف‌کننده و تولیدکننده بود ولی 5G قرار است بحث جدیدی باز کرده و به حوزه‌های
(B2B (Business to Business تولید‌کننده با تولید‌کننده و
(B2G (Business to Government یعنی تولید‌کننده با دولت نیز خدمات ارائه دهد.
وی با اشاره به اینکه این روزها از انقلاب صنعتی چهارم زیاد نام برده می‌شود، افزود: انقلاب صنعتی چهارم یعنی هوشمندسازی و استفاده از ساز و کارهای هوشمندسازی مانند روباتیک هوشمند، پردازش‌های ابری و... است و برای این کار نیاز به برقراری ارتباط  قوی و باکیفیت و با سرعت بالا بین شبکه مهندسان و روباتیک‌ها وجود دارد تا فعالیت‌های هوشمند‌سازی به درستی و با تأخیر بسیار اندک انجام شود و این کارها را 5G فراهم می‌کند. مدیربخش5G گروه طیف در ادامه گفت: 5G بسیار فناوری کاربردی برای اقتصاد دیجیتالی است و هم‌اکنون در کره جنوبی و چین به‌صورت پایلوت در حوزه‌های حمل‌ونقل (خودرو خودران)، پزشکی از راه دور، سرگرمی و رسانه و... در حال اجراست و البته کشور ما نیز در زمینه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در حوزه حمل‌و‌نقل، پزشکی و... قدم‌هایی را برداشته است.
اما این کارشناس، راه‌اندازی زیرساخت 5G را کافی ندانست و افزود: برای موفقیت در این حوزه باید تعاملات        بین بخشی قوی را شکل داد چون در این فناوری فقط وزارت ارتباطات نقش ندارد و برای توسعه شبکه 5G نیاز است تمام فعالان این فناوری یعنی وزارتخانه‌های صمت، بهداشت، شهرداری و... درگیر آن شوند.
موسوی در ادامه گفت: البته از آنجایی که نقشه راه پیاده‌سازی این فناوری از سوی سازمان رگولاتوری تدوین شده است بنابراین کمیته‌های مختلفی نیز تعریف شده تا فعالان و ذینفعان با هم درباره خط مشی آن گفت‌و‌گو کنند تا بتوان با تعاملات بین بخشی اکوسیستم 5G را تشکیل داد و به‌سمت اقتصاد دیجیتالی حرکت کرد که به‌همین دلیل برای حرکت به سمت این هدف باید بازیگران آن با یکدیگر تعامل داشته باشند.
5G نسل ارتباطی کاربردی
«5G فقط تغییر تکنولوژی و عبور از نسل قدیمی یعنی 4G نیست و علاوه بر افزایش سرعت و کیفیت ارتباطی بحث کاربردهای این فناوری نیز مطرح است.» مهدی روحانی‌نژاد مدیر فروم اینترنت اشیا با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: همان‌طور که رئیس جمهوری نیز به آن اشاره کردند، 5G در کنار بحث هایی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا معنا می‌یابد و کشور را به سمت هوشمند‌سازی پیش می‌برد به‌همین دلیل حرکت به‌سمت هوشمندسازی نقطه متمایز‌کننده این نسل ارتباطی با نسل‌های پیشین آن است.
مدیر فروم اینترنت اشیا با بیان اینکه شعار کنفرانس جهانی سال گذشته 5G نیز «هوشمندی در ارتباط» بود، افزود: اگر فقط هدف تغییر تکنولوژی و حرکت از 4G به 5G باشد، دیدگاه ناقصی خواهد بود، چرا که هوشمندی است که اقتصاد دیجیتالی را به وجود می‌آورد بنابراین باید مدیریتی شکل بگیرد که با پیاده‌سازی 5G بتوان به‌سمت هوشمندسازی و به‌دنبال آن به سمت اقتصاد دیجیتالی حرکت کرد.
وی افزود: همگانی شدن 5G چندسالی طول خواهد کشید و اکنون طبق نقشه راهی که در سازمان رگولاتوری تدوین شده، قرار است تا پایلوت آن در پژوهشگاه ارتباطات با کمک بخش خصوصی در کشور راه‌اندازی شود. هدف بعدی نیز این است که تا سال 1403 تجاری‌سازی شود بنابراین از همین امروز فرصت داریم تا هوشمندسازی را مدیریت کنیم.
روحانی‌نژاد در ادامه گفت: با آمدن5G تحول بزرگی ایجاد می‌شود از این‌رو وقتی لوازم آن را پیاده سازی کنیم و ارائه دهیم مردم نیز علاقه‌مند می‌شوند، چرا که نه تنها هزینه‌های آنها را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند بهره‌وری آنها را در زندگی عادی و کاری‌شان متحول کند.

ادامه از صفحه اول
اولین پایلوت به دلیل پژوهشی بودن و به پاس احترام به دانشگاهیان، در مرکز تحقیقات وزارت ارتباطات راه‌اندازی شد و محدوده‌ی دانشگاه تهران را پوشش می‌دهد. ممکن است برخی انتقاد کنند که تنها گوشی‌هایی که با قیمت بالای ارز خریداری می شوند و گرانقیمت هستند امکان دسترسی به 5G را فراهم می‌کنند و  این اقدام نوآورانه وزارت ارتباطات لاکچری است! یا برای عموم مردم عزیز خیلی ملموس نباشد اما بگذارید خاطره‌ای را در این باره نقل کنم تا اینرسی همیشگی برخی دربرابر رشد فناوری را با هم مرور کنیم: آبان۹۳، وقتی اولین شبکه نسل چهارم در مشهد راه‌اندازی شد، واکنش‌های بسیاری مشابه الان ایجاد شد که گوشی‌های گرانقیمت تنها از 4G پشتیبانی می‌کنند، سیم‌کارت‌ها باید تعویض شوند و موقعی که هنوز 3G در کشور به طور کامل توسعه نیافته است چرا سراغ نسل‌های بالاتر می‌روید؟ اما با گذشت سال‌ها بسیاری از همان دوستان منتقد می‌گویند چرا سرعت بالاتری فراهم نمی‌کنید و برای شهر ما هم باید 4G راه اندازی کنید!
مقاومت در برابر رشد فناوری و نوآوری همواره وجود داشته است: از زمان سقراط و جام شوکران او گالیله و فشارهایی که بر وی به خاطر نظریه گردش زمین به دور خورشید آوردند، تا قرن‌های معاصر که در برابر رشد فناوری و ارتباطات مقاومت‌هایی می‌شود. اما پس از مدتی که رشد اقتصادی و اجتماعی بر پایه نوآوری و فناوری‌های نوین شکل می‌گیرد چاره‌ای جز همراهی با فناوری و استفاده حداکثری از منافع آن و جذب حواشی مضر آن باقی نمی‌ماند.
در سال‌های اخیر، رشد و فراگیری بسیاری از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارها بر پایه زیرساخت‌ها و دسترسی به ارتباطات و شبکه ملی اطلاعات بوده است. اگر 3G و 4G را در ایران راه‌اندازی نمی‌کردیم، امروزه هیچ تاکسی اینترنتی یا فروشگاه اینترنتی در ایران نداشتیم که مردم بتوانند براحتی و با چند کلیک امور شهروندی خود را انجام دهند. این ظرفیت منجر به شکوفایی استعدادها و فراهم شدن بستری برای کارآفرینی و اشتغال بسیاری از جوانان شد به طوری که صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات جزو معدود حوزه‌هایی بود که رشد اقتصادی مثبت در سال گذشته داشتند، در حالی که رشد اقتصادی کشور منفی بود و بسیاری از صنایع سنتی رشد اقتصادی منفی را تجربه کرده‌اند.
امروزه بیش از ۸۰درصد روستاها به لطف طرح USO، به اینترنت پرسرعت 3G و 4G دسترسی دارند و خدمات بسیاری از دولت الکترونیک همچون آموزش الکترونیک و سلامت الکترونیک در مناطق روستایی قابل ارایه است. اگر این توسعه ارتباطات صورت نمی‌گرفت، در ایام شیوع کرونا امکان تأمین نیازهای عمومی مردم همچون خرید اینترنتی و … فراهم نبود.
حال 5G که نسبت به نسل‌های قبل سرعت بسیار بالاتر، نرخ نفوذ و پوشش کارآمدتر و هزینه‌های مقرون به صرفه تری دارد، می‌تواند بستری برای فناوری‌های پیشرفته‌ای همچون اینترنت اشیاء (IOT) باشد و فرصت استثنایی و بی‌نظیری برای اقتصاد دیجیتال ایران فراهم کند. نسل پنجم ارتباطات سیار تا چند سال آینده در ایران به صورت کامل و فراگیر راه‌اندازی خواهد شد و امروز ما آن را بنا نهادیم، همان طور که گذشتگان برای ما تلفن همراه و 3G و 4G را به یادگار گذاشته‌اند و ما آنها را تکمیل کرده‌ایم. امیدوارم آیندگان هم با قدرت بتوانند این راه را ادامه دهند.