میترا رضایی
خبرنگار
نیما ایمان‌زاده 10 سال است که تئاتر کار می‌کند و در 35 اثر نمایشی حضور داشته است. اولویتش بازیگری است و جوایز زیادی از جشنواره‌های استانی، منطقه‌ای و بین‌المللی در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد و امسال با کارگردانی نمایش «باب بارا» در جشنواره فجر حضور دارد. او نمایش «باب بارا» را اثری کارگاهی و اجرا محور معرفی کرد و گفت: من نویسنده اثر هم هستم اما ما نمایشنامه‌ای که از پیش نگارش شده باشد نداشتیم و در طول تمرین و در روندی کارگاهی به نمایشنامه رسیدیم. یک طرح و ایده داشتیم و 27 بازیگر در روند تمرین که گاهی به روزی 14-13 ساعت می‌رسید حضور داشتند تا به اجرا رسیدیم.
این هنرمند سنندجی افزود: جشنواره تئاتر فجر، جشن تئاتر ایران است و از لحاظ حضور گروه‌های داخلی و بین‌المللی بزرگترین رویداد تئاتر کشور است. اثر ما در اصل برای اجرای عمومی ساخته شد، ولی وقتی اثری برای اجرای عمومی آماده می‌شود و در نهایت در جشنواره استانی دیده شده است و الان به عرصه‌ای به بزرگی فجر می‌رسد خیلی اتفاق خوبی است.
وی گفت من به‌طور کلی رقابت را هم خیلی دوست دارم هرچند حتی صرفاً پذیرفته شدن برای حضور در جشنواره خیلی مهم است اما خوشحالم می‌توانم از سوی داوران و تماشاگران حرفه‌ای تئاتر مورد محک قرار بگیرم. برگزیده شدن برای استان ما اهمیت دارد نه به عنوان معیار سنجش و به این معنا که اثر راه یافته یا برگزیده در جشنواره خوب است و اثر راه نیافته بد است، بلکه برای دیده شدن و محک خوردن.
ایمان‌زاده مهم‌ترین اتفاق جشنواره فجر را تعامل دانست و گفت: هنرمندان شهرهای مختلف کارهای همدیگر را می‌بینند و وقتی آثار بین‌الملل حضور داشته باشند، تماشای آنها فرصت فوق‌العاده‌ای است که به آسانی به دست نمی‌آید.
وی به برگزاری کارگاه‌های آموزشی با مدرسان بین‌المللی در دوره‌های قبل اشاره کرد و گفت این کارگاه‌ها نقطه عطف جشنواره بود و توانست تأثیر خیلی مثبتی روی دانش هنرمندان کشور بگذارد.
این کارگردان تصریح کرد تئاتر هنری زنده است و با حضور تماشاگر جان می‌گیرد. به نظر من فیلم تئاتر فقط به درد آرشیو می‌خورد و تماشایش جذابیتی ندارد. حضور 50 درصدی تماشاگران در جشنواره فجر امسال اتفاق بسیار خوبی است ولی اگر می‌شد نمایش‌ها تعداد بیشتری اجرا داشتند که همه می‌توانستند اثر را حضوری تماشا کنند خیلی بهتر بود. همچنین بهتر است از آثاری که پس از جشنواره برای اجرای عمومی معرفی می‌شوند حمایت بیشتری شود.‌‌

رویکرد ضدِ جنگ نمایش «مختلفیم» ذیل تفاوت آنان‌ که به جبهه‌های جنگ گسیل شده‌اند با سیاستمدارانی که در اتاق‌های دربسته در حال تصمیم‌گیری اوضاع جهانی هستند نمود می‌یابد.
سربازان و فرماندهان جنگ، از قومیت‌های مختلف وقتی پا به میدان واقعی نبرد می‌گذارند، ناگزیر دست‌هایشان به خون یکدیگر آغشته شده و لطمات جسمی و روانی جبران‌ناپذیری متحمل می‌شوند. بنابراین بی‌جهت نیست که عنوان نمایش از ضمیر جمع استفاده کرده و تمامی سربازان را با تفاوت‌ها، انگیزه‌ها و ملیت‌های مختلف، در نهایت «ما» خطاب کرده و هم‌داستان می‌داند. ماجرای این اجرا مربوط است به جنگ جهانی دوم و نبردهایی که ماشین جنگی هیتلر، علیه روسیه و متفقین ترتیب داد.
به روایت این نمایش گویی این نبرد به کشته‌شدن بی‌ارج و قرب تمامی طرف‌های جنگ منجر شد و فاجعه‌ای انسانی را در ابعاد بین‌المللی باعث شد. بنابراین نوعی شباهت در ظاهر، باطن و سرنوشت این سربازان به جنگ رفته بازنمایی می‌شود، آن هم از طریق حرکت دایره‌وار سربازان متعلق به ارتش هر پنج کشور درگیر در جنگ جهانی که در صحنه می‌گردند و گاه فرصت می‌یابند چند کلامی زیر نور موضعی رد و بدل کنند. البته اینجا هم به مانند اغلب روایت‌هایی که از یک واقعه مهم تاریخی مشاهده می‌کنیم، نمی‌توان به این آگاهی رسید که با کدام وضعیت انضمامی در جنگ جهانی دوم مواجه هستیم، کمابیش یک خوانش ذهنی است مبتنی بر کلیشه‌های رایجی که از آن واقعه نزد ما شکل گرفته.
این البته مربوط است به ژست اجرا که علیه هر نوع نظامی‌گری است، اما در نهایت برای مخاطبان ایرانی که گفت‌و‌گوی سربازان را با زبان اصلی و از طریق بالانویس فارسی قرار است پی بگیرند، چندان معلوم نمی‌شود که حق و باطل ماجرا کیست و فی‌الواقع این جماعت برای چه در حال جنگ هستند. از یاد نبریم که هر روایت دراماتیک حتی آن زمان که یک واقعیت تاریخی را بیان می‌کند، می‌بایست آن را به میانجی سازوکار درونی روایت، باورپذیر کند. نویسندگان نمایشنامه یعنی سبحان بابایی و آرمان شیرالی‌نژاد، چندان در این وادی موفق عمل نکرده و جهانی که پیشنهاد می‌دهند براحتی تن به اتصال با یک وضعیت انضمامی تاریخی نمی‌دهد.
البته نباید از یاد برد که اجرای جشنواره‌ای این نمایش که گویا مجبور به تلخیص شده و قسمتی از روایت را کنار گذاشته، می‌تواند در اجرای عموم و با فرصت کافی که در اختیار دارد، بهتر از این بر صحنه حاضر شود. اما با تمامی این نکات همچنان می‌توان پرسش‌هایی از چرایی این فرم مبتنی بر تعدد لحن‌ها از گروه اجرایی داشت. فی‌المثل چرا سربازان با زبان‌های مختلف حرف می‌زنند و تماشاگران مجبور هستند مدام به بالانویس فارسی رجوع کنند اما سیاستمداران با زبان فارسی، در حال تعادل‌بخشی به نظم جهانی هستند. حتی کیفیت بازی سربازان میدان جنگ به نسبت بهتر از بازی سیاستمدارانی است که در «اتاق تعادل» با آن لباس‌های به اصطلاح فاخر و مجلسی، گرد هم جمع شده‌اند.
در نهایت می‌توان نمایش «مختلفیم» را در حال‌وهوای التقاط‌ گرایی پسامدرنیستی دوران معاصر به تماشا نشست که ژست ضدجنگ دارد و اهالی سیاست را فریبکارانی حرفه‌ای می‌داند و علیه آنان موضع انتقادی می‌گیرد. با محتوایی رادیکال اما فرمی محافظه‌کارانه که در بازیگوشی‌های پسامدرنیستی‌ خویش ناکام می‌ماند.

محمدحسن خدایی
منتقد تئاتر
تلاش سعید زارعی در مقام کارگردان و مهدی زندیه در جایگاه نویسنده، بیش‌وکم مربوط است به جایگاه زبان در جهان پساصنعتی امروز. اگر اصطلاح «اسموکینگ روم» را اشاره‌ای استعاره‌ای بدانیم برای فضایی موقت که شهروندان برای لحظه‌ای فراغت به آنجا سر زده و دور از اجتماع انسانی، امکان این را می‌یابند که سیگاری دود کنند و اگر دوست داشتند گپی کوتاه با دیگران بر سر مسائل مهم یا بی‌اهمیت بزنند، اما دیرزمانی است با آنکه امکان سفر بیش از گذشته مهیا شده و می‌توان به غرب و شرق عالم رفت، شوربختانه برای انسان معاصر، درک و شناخت «دیگری» چندان که باید گسترش نیافته. چراکه تکثر زبانی انسان‌ها مانعی انکار‌نشدنی است از برای فهم دیگری. حتی اگر امکانات تکنولوژیک این مسیر دشوار را تا حد زیادی هموار کرده و ارتباطات انسانی را گسترش داده باشد. با آنکه مکان در اینجا بر موقتی بودن روابط و کوتاه بودن استقرار آدم‌ها اشاره دارد، اما غیاب زبان مشترک، دایمی بودن عدم مفاهمه را نشان می‌دهد.
سعید زارعی میان جایگاه بازیگر یا کارگردان بودن، در نوسان است. اسموکینگ رومی که او تدارک دیده شبیه قفسی است که وقتی مسافران فرودگاه به آن سری می‌زنند، ناتوان از ساده‌ترین ارتباطات انسانی‌اند. فی‌الواقع استانبول به مثابه یک متروپلیس چند فرهنگی، مکانی است که تروریست‌ها سعی دارند به آن ضربه زنند. وقتی تهدید بمب‌گذاری به شکل عمومی اعلان شده و مسأله بقا اهمیت می‌یابد، ناگهان تکثر زبانی و مانع بودن‌اش از برای مفاهمه، کنار گذاشته شده و دشمن مشترک باعث همدلی و رأفت میان مسافران اتاق اسموکینگ روم می‌شود. فرض اجرا این است که تهدیدات تروریستی در فرودگاه استانبول می‌توانسته در شهرهای دیگر جهان هم اتفاق افتد. بنابراین ارجاع به آن واقعه تاریخی، به شکل پیدا و پنهان، اشاره به وضعیت اینجا و اکنون ما هم هست. در آخر وقتی بازیگران، تصویر زیبایی از پرواز یک هواپیما را می‌سازند، ناگهان سعید زارعی در مقام کارگردان، اجرا را متوقف کرده و بر بی‌ثمر بودن آن در تغییر شرایط اعتراف می‌کند. این اخلاقی‌ترین کنشی است که گروه اجرایی در قبال نمایشی که بر صحنه آورده، اتخاذ می‌کند. اسموکینگ روم خطابی جهانی دارد و نقدی است بر وضعیت این روزهای جهان. اما نکته اینجاست که تمامی لهجه‌ها، گویش‌ها و زبان‌ها، با بازیگرانی ایرانی اجرا شده که اغلب تجربه‌ای از اروپایی یا آفریقایی بودن را ندارند. شاید بتوان در آینده با بازیگرانی از سرتاسر دنیا به اجرایی تازه مبادرت ورزید، اما تا همین جا هم می‌توان دغدغه‌مندی این گروه تازه نفس را ستود اگر چه که همچنان می‌توان بر فرمی که در قبال بازنمایی یک جهان پسا برج بابلی اتخاذ کرده‌اند، انتقاد داشت. امید است سعید زارعی و گروه جوانی که با او همکاری کرده‌اند، بیش از گذشته به وضعیت انضمامی ما بپردازند و از یک منظر محلی، سودای جهانی شدن داشته باشند.

سرباز
  نویسنده و کارگردان: حسین پارسایی
  بازیگران: انوش معظمی، مجید رحمتی، مسعود رحیم‌پور، رضا راد، ندا سیاس، سروش کریمی‌نژاد، احمد صمیمی، حسین نصری، میلاد محمدزاده، آصف جاودانفرد، یونس حمزه لویی، رضا طالبی‌زاده، آرمان صلحی، اسماعیل صالحی، مارال قادری، ملیکا کاشانی، الکس ملک کرم
  خلاصه نمایش: یک مستندساز با نگه داشتن زمان قبل از اصابت سه راکت لیزری ضد تانک، قصد دارد سویه‌های زیستی و مقاومتی یک قهرمان ملی را مرور کند.
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت، ساعت 18:30
 .......................................................................
گُرگاس‌ها یا روز به‌خیر آقای وزیر
  نویسنده و کارگردان: حمیدرضا نعیمی
بازیگران: رامین ناصرنصیر، امیر کربلایی‌زاده، بهناز نازی، کتانه افشاری‌نژاد، کامبیز امینی، رضا جهانی، دنیا فتحی، صالح لواسانی و بهنام شرفی
  خلاصه نمایش: وزیر دارایی جدید، تصمیم می‌گیرد با تمامِ کسانی‌ که فرارِ مالیاتی کرده یا دست به تخلفِ مالی زده‌اند برخوردِ قانونی کند. عمل به این تصمیم وقتی دشوار می‌شود که باید بسیاری از مقاماتِ ریز و درشت را تحتِ تعقیب قرار دهد.
  مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن اصلی، ساعت 18
.......................................................................
‌آژاکس
  کارگردان: فاتح بادپروا
  نویسنده: حمیدرضا نعیمی
  بازیگران: کامران وهابی، کژال راست‌بین، نعمت ایزدی، کژوان محمدی، فرزاد اخگر، فاروق حسن‌پور، سلام نباتی
  خلاصه نمایش: ریا و و نیرنگ و چاپلوسی و کشتار و همه و همه برای ادامه جنگ و جنگ افروزی و با شعله ورشدن آتش جنگ فاجعه‌ای انسانی که منفعت‌طلبان خواسته و خواهان آنند و... .
  مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن چهارسو، ساعت 17
.......................................................................
‌سلول‌ها با ما می‌رقصند
  نویسنده و کارگردان: مجید سرنی زاده
  مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- تالار سایه، ساعت‌های 15، 15:30 و 16
.......................................................................
 پات
  نویسنده و کارگردان: اصغر خلیلی
  بازیگران: بهزاد محسنی، لیلا حقانی، مریم نثاری، رضوان عباسی، ملیکا اسلافی، سیده‌زهرا حسینی
  خلاصه نمایش: تندیس ویران و بیماری که جان می‌دهد.
  مکان و زمان اجرا: تئاتر شهر- سالن قشقایی، ساعت 17
.......................................................................
‌پینوکیو
  نویسنده و کارگردان: محمدرضا محمودی
  بازیگران : صادق برقعی، نرگس نیکسیرت، گل‌آرا غفرانی، علی تاریمی، پارمیدا حسینی
  خلاصه نمایش: قتلی رخ داده و روایت‌های مختلفی بازگو می‌شود که همه آنها در عین حال که درست است اشتباه است.
  مکان و زمان اجرا:تالار مولوی، ساعت 15

‌اتول سورون
  کارگردان: شهروز دل افکار
  نویسنده: باقر سروش
  بازیگران : آناهیتا اشترنخعی، سجاد اکبری، محمدامین پهلوان، کامیاب حاجی‌نوروزی، پیام حق‌نژاد، محمدحسین رحیمی، مبینا زارعی، حسین سپهری، حورا پاکیزه‌دل، فربد سهرابی، ارسلان شهبازبیگی، آرمینا ضیاء نور، سحر عبدالملکی، سودا گودرزی، علی گوران، محمدامین لطفی، فاطمه ملکی، عرفان نقی‌نسب، هیوا یزدی
  خلاصه نمایش: یکی از شاهان قاجار، بعد از سفر آخرش به فرنگ و با دیدن ماشین در آنجا، تمام فکر و زندگیش تغییر کرده و همه زندگیش می‌شود وارد کردن ماشین به دربار ایران. تا جایی که... .
  مکان و زمان اجرا: تماشاخانه ایرانشهر- سالن استاد سمندریان، ساعت 19‌
.................................................................
اجراهای خیابانی
‌اوراقچی
  نویسنده و کارگردان: مالک آبسالان
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت- پهنه رودکی، ساعت 15:30 و ایران مال- محوطه آب نما، ساعت 18:30
‌‌آل و نال
  کارگردان: سعید ذبیحی
  نویسنده: هواس پلوک
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت- پهنه رودکی، ساعت 16 و ایران مال- محوطه آب نما، ساعت 19
 سارگلین
  نویسنده و کارگردان: مهدی صالحیار
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت- پهنه رودکی، ساعت 16:30
‌‌سردار و حرم
  نویسنده و کارگردان: امیر امینی
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت- پهنه رودکی، ساعت 18 و مترو میدان ولیعصر(عج)- ایوان انتظار، ساعت 11:30
‌ پیله انقلاب
  کارگردان: پویا امامی
  نویسنده: محمدجواد صرامی
  مکان و زمان اجرا: تالار وحدت- پهنه رودکی، ساعت 18:30 و  مترو میدان ولیعصر(عج)- ایوان انتظار، ساعت 11
‌.................................................................
دیگرگونه‌های اجرایی
حیاط ناتمام خانه ورنوسفادرانی
  نویسنده و کارگردان: رضا سعیدی
  مکان و زمان اجرا: خانه بهار، ساعت 16:30 و 18
‌‌پانزده ثانیه
  نویسنده و کارگردام: پویان محمودی
  مکان و زمان اجرا: خیابان شهید باهنر، نرسیده به میدان قدس، بن‌بست نخعی، پلاک یک، ساعت 17
‌‌ میکرو مکبث
  نویسنده و کارگردان: حسین دریس
  مکان و زمان اجرا: تالار محراب، ساعت 18
‌‌دموکراسی سفارشی
  نویسنده و کارگردان: میلاد جباری مولانا
  مکان و زمان اجرا: باغ موزه قصر، ساعت 18:30
‌‌است (1984)
  نویسنده و کارگردان: جعفر حجازی
  مکان و زمان اجرا: به‌صورت گردشی از خیابان خارک، ساعت 13
 ‌ترور در اوین
  کارگردان: پارسا پولادوند
  مکان و زمان اجرا: آمفی تئاتر زندان اوین، ساعت 10 و 14‌