عطیه لباف
خبرنگار
در 100 روز نخست دولت سیزدهم قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران به امضا رسید که این قرارداد از ماه آینده اجرایی می‌شود. با این قرارداد، ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب درسال گاز ترکمنستان از خاک ایران به جمهوری آذربایجان منتقل می‌شود. ایران حق انتقال را از همان گاز (حدود 30 درصد از گاز تحویلی) برداشت می‌کند. گاز ترکمنستان در پنج استان شمالی کشور مصرف می‌شود و به ازای آن گاز ایران از خطوط سراسری به جمهوری آذربایجان منتقل می‌شود. درخصوص این قرارداد، نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی می‌گوید: «حدود 25 سال است که این موضوع سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران مطرح است. اما به دلایلی به مرحله اجرا نرسید. دولت سیزدهم موفق به امضای آن شده است؛ قراردادی که نه تنها ضرر ندارد؛ بلکه مثبت ارزیابی می‌شود و امکان افزایش حجم آن نیز وجود دارد.» گفت‌و‌گو با قربان در خصوص این قرارداد و آینده ایران در بازار جهانی گاز را در ادامه بخوانید.

مسأله سوآپ گاز از خاک ایران چقدر اهمیت دارد؟
این موضوع سوآپ گاز از خاک ایران و تبدیل آن به عنوان هاب گاز در منطقه مسأله جدیدی نیست. ربع قرن است که درباره آن صحبت می‌شود و برنامه ایران این بوده که به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان واردکننده و صادرکننده گاز باشد و از سیستم‌های انتقالی خود استفاده بهینه کند. اما به دلایل متعددی این اتفاق نیفتاد. حالا با این قرارداد سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان، تعاملات گازی ایران با همسایگان بیشتر شده و حتی ایران می‌تواند از ترکمنستان گاز تحویل بگیرد و در جنوب از مسیر خلیج فارس، یا در غرب به ترکیه و عراق، در شمال به ارمنستان و در شرق به پاکستان و حتی هند تحویل دهد.
چرا در گذشته این قرارداد امضا نشد؟
اطلاع دقیقی ندارم اما شاید موضوع قیمت‌ها، تحریم و مسائلی از این دست اجازه نداده بود. چند سالی بود که ایران و ترکمنستان سر مسأله گاز توافق نداشتند. ترکمنستان به ایران گاز صادر می‌کرد و در چند سال قیمت گاز ارسالی بالا رفت و در نهایت گاز قطع شد. اما الان با مذاکراتی که انجام شده، ظاهراً بخشی از مشکلات حل شده است.
به نظرتان ایران با امضای این قرارداد به ترکمنستان وابسته شده است؟
این مسأله به بهبود روابط ایران با کشورهای مرتبط با این قرارداد یعنی ترکمنستان و جمهوری آذربایجان کمک می‌کند. این کشورها را به ایران متکی می‌کند و اگرچه شاید مسأله دو سویه باشد اما این دو کشور بیشتر به ایران متکی می‌شوند، تا ایران به آنها.
اگر این قرارداد درست اجرایی شود امتیاز استراتژیک برای ایران محسوب می‌شود. ترکیه که واردکننده گاز است، سعی می‌کند خودش را هاب گاز منطقه کند.
از جزئیات قرارداد سه جانبه سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان از خاک ایران اطلاع ندارم اما در مجموع این قرارداد نه تنها ضرری برای ایران ندارد بلکه خیلی هم خوب است.
آیا امکان افزایش حجم قرارداد وجود دارد؟
بله، تازه این جریان گازی آغاز شده و حتی تصور می‌کنم که می‌تواند به رقم 20 الی 25 میلیون مترمکعب در روز نیز برسد و از 5 میلیون متر مکعب فعلی فراتر رود. ایران می‌تواند از شبکه گسترده خطوط انتقال خود تا آنجا که امکان و ظرفیت انتقال پایدار وجود دارد، در این مسیر بهره ببرد.
برای صادرات گاز چطور؟ آیا امکان افزایش صادرات گاز وجود دارد؟
در حال حاضر ایران به عراق و ترکیه، ارمنستان و نخجوان گاز ارسال می‌کند اما برای اینکه ایران بتواند صادرات گاز را افزایش دهد باید ابتدا مصرف داخلی را بهینه کند. تقاضا برای گاز در کشور ما زیاد است و با اینکه تولید کننده سوم گاز در جهان هستیم اما در فصول سرد کمبود گاز داریم. فعلاً صادرات گاز به کشورهایی مانند پاکستان و هند هم منتفی است.
در حال حاضر کاری که ایران می‌تواند انجام دهد حدود 10 درصد افزایش صادرات گاز به ترکیه و عراق و دیگر کشورهایی است که با آنها قرارداد دارد. ضمن آنکه باید روابط بین‌المللی و تعاملات جهانی را نیز برای گسترش بازار گاز صادراتی بهبود بخشید.
پیشنهاد شما برای افزایش حضور ایران در بازار گاز اروپا چیست؟
بازار گاز اروپا به غیر از مناطق جنوبی اروپا، بازاری است که رقابتی است و چندان جایی برای تحرکات ایران ندارد. روسیه بر این بازار تسلط دارد. ضمن آنکه همان‌طور که اشاره کردم، ‌ایران در ابتدا باید مصرف داخلی را بهینه کند و دوم تولید را افزایش دهد تا بتواند حضور فعال‌تری داشته باشد.
امریکا با یک چهارم ذخایر گازی ایران حدود 3 برابر ایران گاز تولید می‌کند. ایران با سرمایه‌گذاری در میادین گازی خود حداقل می‌تواند 2 برابر میزان فعلی یعنی حدود 5/1 میلیارد متر مکعب در روز ظرفیت تولید گاز داشته باشد. البته این نیازمند جذب سرمایه خارجی است. دولت‌ها معمولاً در پروژه‌هایی که برای آن سرمایه‌گذار وجود دارد، ورود نمی‌کنند و تولید گاز نیز یکی از این بخش هاست. باید شرکت‌های بزرگ در این بخش سرمایه‌گذاری کنند و در کنار افزایش تولید باید برای انتقال آن و همینطور محل مصرف این گاز که قرار است صادر شود یا خیر، تعیین تکلیف شود.
اما توجه به یک مسأله مهم است. ایران با حدود 32 هزار میلیارد مترمکعب ذخایر گاز طبیعی اگر تولید را دو برابر نیز کند، بازهم برای 64 سال دیگر گاز خواهد داشت. ولی آیا کسی می‌داند که 64 سال دیگر سرنوشت گاز چه خواهد بود؟ آیا سوخت دیگری جایگزین و ارزش آن کم نشده است؟
ایران باید چه برنامه‌ای برای گاز و بویژه مسأله سوآپ گاز داشته باشد؟
بهترین راه برای ایران این است که گاز بخرد و بفروشد. اما این اقدام باید برای ایران از نظر اقتصادی منطقی و توجیه‌پذیر باشد. همینطور سیستم انتقال و خطوط موجود توان این جابه‌جایی گاز را داشته باشد. همان‌طور که اشاره کردم، امکان ظرفیت سوآپ گاز ترکمنستان وجود دارد.
اما به صورت کلی، برای گاز تولیدی در داخل کشور باید ابتدا، مصرف گاز داخلی بهینه شود. در کنار تأمین نیاز داخل، موضوع تزریق گاز به چاه‌های نفتی اهمیت دارد که باید برای تولید صیانتی رعایت شود. توسعه میادین گازی موضوع دیگری است که باید در اولویت قرار بگیرد. پس از این موارد ایران باید گاز صنایع را به صورت پایدار تأمین کند و با توجه به این مزیت دسترسی به سوخت پاک، حتی صنایعی را که توجیه فنی و اقتصادی و زیست محیطی دارند، توسعه دهد. پس از این موارد باید به سراغ افزایش صادرات گاز رفت که این مسأله نیز نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است.
به نظر شما هنوز فرصتی برای تبدیل ایران به هاب گاز منطقه وجود دارد؟
خیر، به نظر می‌رسد که دیگر این فرصت از دست رفته است. اما هنوز فرصت برای تبدیل ایران به هاب برق منطقه وجود دارد و باید با اصلاح مصرف انرژی در کشور و بازسازی شبکه برق و رایزنی و عقد قرارداد با همسایگان در این زمینه ورود کرد. این موضوع نیز نیازمند جذب سرمایه بویژه سرمایه خارجی است.
قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز ترکمنستان اتفاق خوبی بود و امکان افزایش نیز دارد؛ شاید ایران بتواند بازارهایی را نیز به واسطه خط لوله و ال‌ان‌جی در آینده به بازارهای صادراتی گاز خود اضافه کند اما برای تبدیل ایران به هاب گاز منطقه دیگر دیر شده است.

فریبا خان احمدی
خبرنگار
مشکل دیر رسیدن اورژانس‌ها بر سر بالین بیماران و بخصوص مصدومان تصادفی در کلانشهر‌ها همیشه محل اعتراض بیماران و مصدومان بوده است گرچه که در چند سال گذشته با تجهیز موتورآمبولانس‌ها مدت زمان رسیدن تکنیسین اورژانس بر بالین بیمار به زیر 15 دقیقه رسیده است اما بیماران نسبت به پرسش و پاسخ‌های دیسپچرها (مرکز هدایت عملیات اورژانس) مبنی بر دادن محل نشانی منزل و مشخصات کامل‌شان گلایه دارند. آنها می‌گویند؛ تماس با شماره سه رقمی 115 برای بیمار و حتی همراهان خردسال‌شان کار آسانی است اما خواندن نشانی کامل منزل به دیسپچر‌های پشت خط اورژانس پیش بیمارستانی نه تنها منجربه اتلاف وقت می‌شود بلکه گاهی بیمار یا همراهش سواد لازم برای ارائه اطلاعات لازم در این باره را ندارد. فوت بیمار یا افزایش معلولیت و عوارض ناشی از بیماری مهم‌ترین علت گلایه بیماران نسبت به طولانی شدن زمان پاسخ دهی مرکز هدایت عملیات اورژانس است. بر همین اساس روز گذشته رئیس سازمان اورژانس کشور در پاسخ به سؤال «ایران» درباره برنامه اورژانس کشور برای کاهش اتلاف وقت برای رسیدن بر سر بالین بیمار گفت: قرار است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکان بیمار پس از تماس با اورژانس 115 سریع در اختیار دیسپچر‌های ما قرار گیرد تا بیماران زمان را از دست ندهند و تکنیسین‌ها سریع به محل اورژانس اعزام شوند.
حسن نوری ساری معاون آموزش و اعتبار بخشی سازمان اورژانس کشور درباره وجود زیرساخت‌های لازم برای مکان شناسایی بیمارانی که با اورژانس 115 تماس می‌گیرند، افزود : اشکالی که وجود دارد در برخی صحنه‌های تصادف امکان دادن نشانی محل تصادف وجود ندارد یا گاهی دختر بچه 5 ساله با اورژانس تماس می‌گیرد و می‌گوید «مادرم بیمار است» واضح است که خردسالان و کودکان امکان دادن نشانی به مأموران اورژانس را ندارد بنابراین ضرورت لوکیشن مشخص است و زیرساخت‌های آن آماده شده است.
وی افزود: زیرساخت‌های مربوطه هنوز کامل نیست و وزارت ارتباطات و دستگاه‌های امنیتی این موضوع را تأیید کرده‌اند و در زمان کوتاهی به نتیجه خواهد رسید که برای همه تماس‌های ثابت و تلفن همراه لوکیشن قابل دسترس داشته باشیم تا نیروهای اورژانس سریع به محل حادثه اعزام شوند. در ادامه این نشست خبری رئیس سازمان اورژانس کشور گفت: بیش از ۵ هزار دستگاه آمبولانس در کشور در حال عملیات هستند که از این تعداد، حدود ۳ هزار دستگاه بالای ۱۰ سال عمر دارند و فرسوده هستند. رئیس سازمان اورژانس با بیان اینکه مأموریت‌های اورژانس امسال ۱۵ درصد رشد داشته است، افزود: در واقع در مأموریت‌های جاده‌ای ۲۲ درصد و در مأموریت‌های شهری ۸۸ درصد رشد داشته‌ایم. به گفته وی، ۳۱۶ مورد مادر باردار به وسیله اورژانس هوایی در ۸ ماهه اول امسال برای وضع حمل به مراکز درمانی منتقل شدند و 13 مورد جا به جایی پیوند اعضا امسال از طریق نیروهای اورژانس انجام شده است.
به گفته رئیس سازمان اورژانس در ۸ ماهه اول سال، ۳۵ درصد افزایش مصدومیت با گاز مونوکسید کربن در کشور داشته‌ایم. میعادفر گفت: از اول مهر تا ۵ آذر، هزار و ۴۷۱ مورد مصدومیت با گاز به اورژانس گزارش شده که ۸۱ مورد از آنها منجر به فوت شده است که البته بیشترین آمار گازگرفتگی در تهران، خراسان رضوی و البرز بوده است. وی با بیان اینکه فرسودگی آمبولانس‌ها خدمات‌رسانی را دچار اختلال می‌کند، گفت: ۳ سالی هست که نتوانستیم آمبولانسی تهیه کنیم، امیدواریم در بودجه سال آینده نگاه ویژه‌ای به اورژانس شود تا بتوانیم هزار تا ۱۵۰۰ دستگاه آمبولانس تهیه کنیم. همچنین به‌دلیل تفکر فرزندآوری در بین عشایرنشین‌ها لازم است بالگردهای هوایی توسعه یابد. رئیس سازمان اورژانس کشور همچنین در پاسخ به سؤالی درباره استانداردهای اورژانس 115 در مقایسه با سایر کشورها عنوان کرد: استانداردسازی آموزش پرسنل طبق آخرین متدهای روز دنیا انجام می‌شود. در دنیا دو نوع سیستم عملیاتی داریم؛ یکی انتقال مصدوم توسط تکنیسین است و دومی پزشک متخصص بر بالین بیمار حاضر می‌شود. ما در ایران از سیستم اول تبعیت می‌کنیم که با استانداردهای کشورهای جنوب شرقی آسیا نزدیک است.

گروه اقتصادی / تورم مزمن در طول دهه‌های اخیر به یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران تبدیل شده است. این درحالی است که در سال‌های گذشته با جهش این شاخص اثرگذار بر تمام بخش‌ها، آثار منفی تورم بیش از پیش خود را نشان داده است. رشد شاخص بهای تولیدکننده و مصرف کننده به‌صورت مستقیم بر رفاه مردم از یک‌سو و غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری‌ها از سوی دیگر اثر داشته است.
بررسی منشأ و ریشه‌های اصلی جهش‌های تورمی اخیر ما را به سیاست‌های دولت می‌رساند. در کنار متغیرهایی مانند نرخ ارز و افزایش هزینه‌های تولید، در سال‌های اخیر، رشد پایه پولی و نقدینگی یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر تورم بوده است؛ متغیری که از ناترازی بودجه‌های سنواتی بخصوص بودجه سال‌جاری زاییده شده است. بدین ترتیب دولت برای تأمین کسری قابل توجهی که در بودجه 1400 وجود دارد، از منابعی استفاده کرده که بر حجم پایه پولی افزوده است. یکی از این منابع استفاده از منابع صندوق توسعه ملی بدون دسترسی ارزی آن است که به‌ عنوان موتور محرک رشد نقدینگی عمل کرده و خود را در افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی نشان داده است. همچنین افزایش بدهی‌های بخش دولتی به بانک مرکزی عامل دیگری است که بخصوص در ماه‌های نخست امسال موجبات رشد بالای پایه پولی را فراهم کرد. در نتیجه نقدینگی در سال‌جاری با عبور از مرز 4000میلیارد تومان و درپایان مهرماه امسال با 4227میلیارد تومان، در بالاترین قله تاریخی خود ایستاد.
پایه پولی که به آن «پول پرقدرت» نیز گفته می‌شود در واقع همان پول‌های (سکه، اسکناس یا اعتبار) منتشر شده از سوی بانک مرکزی است؛ پولی که مستقیماً توسط بانک مرکزی به وجود می‌آید و شامل موارد ترازنامه بانک مرکزی می‌شود. به بیانی ساده، پول پرقدرت برابر است با جمع اسکناس و مسکوک به علاوه سپرده‌های بانکی نزد بانک مرکزی. در واقع پایه پولی، منبعی است که توسط بانک مرکزی منتشر شده و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک‌های تجاری قرار می‌گیرد؛ به گونه‌ای که بانک‌ها می‌توانند با استفاده از این منابع و از طریق خلق پول بانکی به گسترش حجم پول بپردازند.
 روند پایه پولی در دهه 1390
بررسی میزان پایه پولی و رشد آن در دهه 1390 براساس داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که پایه پولی از بیش از 76 هزار میلیارد تومان در سال 1390 به 458 هزارمیلیارد تومان در سال 1399 افزایش یافته است. در حالی که این شاخص در سال 1390 برابر با 76.4 هزار میلیارد تومان بوده در سال 1391 به 97.5 هزار میلیارد تومان رسید و در سال 1392 با رسیدن به 118 هزار میلیارد تومان، از مرز 100 هزارمیلیارد تومان گذشت. این روند صعودی با نرخ رشدی کمتر از 20 درصد تا سال 1396 ادامه یافت به طوری که در این سال پایه پولی با رشد 19 درصدی نسبت به سال قبل به بیش از 213 هزار میلیارد تومان رسید. اما از سال 1397 رشد این متغیر افزایش یافت تا جایی که در سال 97 نرخ رشد آن به 24.2 درصد و در سال1398 به 32.8درصد رسید و حجم آن به 352هزار میلیارد تومان رسید. در سال 1399 نیز با رشد 30.1 درصدی این شاخص به بیش از 458 هزار میلیارد تومان رسید.
پایه پولی در 8 ماهه 1400
در نخستین ماه از سال‌جاری نرخ رشد پایه پولی به 27.4 درصد محدود شد و بدین ترتیب حجم آن به 465 هزار میلیارد تومان رسید. در اردیبهشت و خرداد ماه نیز به ترتیب نرخ رشد پایه پولی به 31.5 و 30.7 درصد رسید، اما آثار کسری بودجه در نخستین ماه تابستان نمایان شد و بالاترین رشد پایه پولی در یک دهه اخیر ثبت شد. در تیرماه امسال پایه پولی به بیش از 517 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به ماه مشابه سال قبل 42.6 درصد افزایش داشت. در مرداد ماه نیز هر چند اندکی از رشد پایه پولی کاسته شد ولی همچنان نرخ رشد آن با 42.1 درصدی بالای 42 درصد بود. در این ماه حجم پایه پولی به 515 هزار میلیارد تومان بالغ شد،اما از شهریور ماه به‌ عنوان نخستین ماهی که دولت سیزدهم به‌ صورت کامل در آن فعالیت داشت، شاهد افت قابل توجه نرخ رشد پایه پولی هستیم. بدین ترتیب نرخ رشد پایه پولی از بیش از 42 درصد در ماه‌های تیر و مرداد به 39.5 درصد در شهریورماه محدود شد و حجم آن به 518 هزار میلیارد تومان رسید. تازه‌ترین آمار بانک مرکزی از حجم و رشد پایه پولی در مهر ماه حاکی از تداوم کاهش شتاب این شاخص است. در این ماه نرخ رشد پایه پولی به 36.4 درصد و حجم آن نیز به 530 هزار میلیارد تومان رسید. نگاهی به روند رشد پایه پولی نشان می‌دهد که در مهرماه رشد این متغیر در مقایسه با تیرماه 6.2 درصد کمتر شده است. بر این اساس هرچند همچنان رشد و حجم پایه پولی بالاست، ولی آثار تغییر سیاست‌های اقتصادی دولت سیزدهم آشکار است. توقف استقراض از بانک مرکزی مهم‌ترین علت کاهش شتاب رشد پایه پولی به‌عنوان دلیل اصلی رشد نقدینگی و تورم محسوب می‌شود.

یادداشت
چگونه دولت سیزدهم از رشد پایه پولی جلوگیری کرد؟

قدرت‌الله امام‌وردی
 مدرس دانشگاه
آنچه در دولت گذشته باعث افزایش پایه پولی شد این بود که کسری بودجه را از طریق ذخایر بانک مرکزی و انتشار پول جبران کردند. همچنین با توجه به اینکه نرخ بهره بین بانکی پایین بود، خلق پول برای سیستم بانکی هزینه‌ای نداشت و زمینه افزایش نقدینگی و پایه پولی را ایجاد کرد.  البته مشکل افزایش پایه پولی تنها به این موارد ختم نمی‌شود.  زمانی که سیستم خلق پول می‌کند از طریق عملیات وام‌گیری و اضافه برداشت از ذخایر بانک مرکزی بر اساس میزان نرخ بهره بین بانکی زمینه خلق پول و استقراض ایجاد می‌شود و تا زمانی که منافع این اقدام به هزینه‌های آن اولویت داشته باشد ادامه می‌یابد اما آنچه سبب شده در دولت جدید شتاب افزایش پایه پولی متوقف شود این است که دولت برای تأمین کسری بودجه از منابع دیگر همچون فروش دارایی‌های دولتی یا از طریق دریافت درآمد ناشی از فروش نفت و همچنین 60 هزار میلیارد تومان فروش دارایی‌های مالی استفاده کرده و شیوه‌هایی را که منجر به استقراض و در پی آن افزایش پایه پولی می‌شود به کار نبرده است.  البته باید به دولت سیزدهم هشدار داد چرا که عموماً دولت‌ها در سه ماهه پایان سال که تمامی راه‌های جبران کسری را پیموده‌اند به سراغ خلق پول می‌روند و دولت نیز باید مراقب مدیریت منابع در ماه‌های پایانی باشد.  همچنین فراتر از سیاستگذاری اقتصادی دولت‌ها یک مسأله فراگیر در نظام بانکی کشور وجود دارد و آن ناترازی سیستم بانکی است که به‌دلیل عدم شفافیت و کنترل بانک مرکزی بر دارایی‌های غیر واقعی رخ می‌دهد و زمینه افزایش اعداد و ارقام و خلق پول و پایه پولی را ایجاد می‌کند که لازم است برای آن چاره‌اندیشی شود.
همچنین در این دولت فرایند خلق پول و اضافه برداشت بانک‌ها از سیستم بانکی هزینه‌بردار است چرا که افزایش نرخ بهره بین بانکی افزایش یافته و خلق پول برای آنها توجیه اقتصادی ندارد و همین موضوع باعث شده دولت سیزدهم در زمینه کنترل رشد پایه پولی عملکرد خوبی داشته باشد.

گروه ورزشی / هفته هشتم لیگ برتر بیست و یکم دیروز با انجام 4 مسابقه آغاز شد که در مهمترین آنها استقلال و پرسپولیس در ورزشگاه خالی از تماشاگر آزادی تهران برابر هم قرار گرفتند تا دربی 97 را برگزار کنند. این مسابقه قرار بود از ساعت 16:15 آغاز شود اما تشریفات قبل از آغاز مسابقه باعث شد تا این بازی با 7 دقیقه تأخیر آغاز شود. فرهاد مجیدی برای این بازی سیدحسین حسینی، محمد دانشگر، سیاوش یزدانی، محمد حسین مرادمند، جعفر سلمانی، روزبه چشمی، مهدی مهدی‌پور، رضا آذری، کوین یامگا، امیرحسین حسین‌زاده و رودی ژستد را در ترکیب اصلی قرار داد تا به این ترتیب، علیرضا رضایی سنگربان جوان آبی‌ها که در 3 بازی قبلی این تیم درون دروازه بود نیمکت نشین شود. ضمن اینکه با توجه به غیبت وریا غفوری، یامگا در پست هافبک راست بازی کرد. همچنین آرش رضاوند که در روزهای قبل از بازی آسیب دیده بود، روی نیمکت بود و آذری برای اولین بار حضور در ترکیب اصلی استقلال را تجربه کرد. در سمت مقابل، یحیی گل‌محمدی پرسپولیس را با ترکیب حامد لک، سعید آقایی، فرشاد فرجی، علی نعمتی، مهدی شیری، میلاد سرلک، کمال کامیابی نیا، امید عالیشاه، مهدی ترابی، وحید امیری و عیسی آل کثیر روانه میدان کرد تا به این ترتیب عالیشاه جای مهدی عبدی را در ترکیب اصلی بگیرد و امیری در خط حمله بازی کند. دقایق ابتدایی بازی با حملات استقلال همراه شد و در ادامه پرسپولیسی‌ها هم کمی جلو کشیدند ولی دو تیم نتوانستند موقعیت خاصی خلق کنند. دقیقه 15 فرصت مناسبی برای استارت و فرار حسین‌زاده پشت مدافعان پرسپولیس مهیا شد اما کمک داور به نشانه آفساید پرچم خود را بالا برد. موضوعی که اعتراض شدید مجیدی را در پی داشت. طبق گزارش برخی رسانه‌ها که در تصاویر تلویزیونی هم تا حدودی مشخص بود، سرمربی استقلال در این صحنه به موعود بنیادی‌فرد داور مسابقه گفت:«اگر این صحنه آفساید باشد من مربیگری را کنار می‌گذارم.» گرچه نوید مظفری، حسین عسگری، تورج حق‌وردی و نوذر رودنیل ۴ کارشناس داوری در اظهارنظری مشترک به ایسنا گفتند:«جای‌گیری کمک‌داور و تصمیم داور برای اعلام آفساید درست بود.» حمله پرسپولیسی‌ها با ضربه وحید امیری همراه شد که ثمری نداشت و توپ از بالای دروازه به بیرون رفت. دقیقه 24 کامیابی نیا با خطایی که روی ژستد انجام داد، اولین کارت زرد بازی را گرفت. در ادامه هم بازی در میانه میدان در جریان بود و فرصت خاصی روی دروازه‌ها خلق نشد تا سرخابی‌ها بدون گل به رختکن بروند.
برخلاف نیمه اول، پرسپولیس نیمه دوم را هجومی آغاز کرد و دقیقه ۴۷ سانتر شیری از سمت راست با ضربه سر امیری همراه شد که در چارچوب نبود. دقیقه ۵۰ هم فرصت خوب دیگری برای امیری روی پاس کات بک ترابی که دفاع را به هم ریخته بود به‌وجود آمد اما ضربه آخر امیری توسط چشمی دفع شد. دقیقه۵۵ فرصت خوبی برای استقلال روی ضربه کرنر به‌وجود آمد که ژستد با ضربه سر دروازه لک را هدف گرفت ولی گلر پرسپولیس در دوضرب توپ را مهار کرد و در ادامه داور خطا روی دروازه بان را اعلام کرد. دقیقه۶۰ پرسپولیس حمله دیگری انجام داد که در لحظه آخر توپ از پای ترابی جدا شد و حسینی آن را جمع کرد. دقیقه ۶۲ هم حمله پرسپولیسی‌ها روی دروازه استقلال با دفع توپ توسط حسینی همراه شد و حضور سرخ‌ها در حالت هجومی برای دقایقی ادامه داشت. در این شرایط مجیدی برای اینکه میانه میدان را از حریف پس بگیرد، دقیقه 67 زبیر نیک نفس را به‌جای آذری وارد میدان کرد و دقیقه 74 هم رضاوند جانشین چشمی شد. در سمت مقابل هم پرسپولیس یک تغییر داشت و دقیقه 78 مهدی عبدی به جای آل‌کثیر وارد زمین شد. استقلال با تغییراتی که داشت شرایط بهتری پیدا کرد و دقیقه۸۰ ناهماهنگی دفاع و گلر پرسپولیس در یک لحظه می‌رفت صحنه خطرناکی را خلق کند که لک توپ را دور کرد. دقیقه ۸۶ نفوذ دانشگر از سمت راست با ارسال زمینی او همراه شد اما در دهانه دروازه ژستد نتوانست روی توپ اثر بگذارد. در این صحنه تکل فرشاد فرجی هم مزید برعلت شد و استقلالی‌ها اعتقاد داشتند او روی ژستد مرتکب خطا شده است. در این صحنه هر 4 کارشناس داوری(نوید مظفری، حسین عسگری، تورج حق‌وردی و نوذر رودنیل) اعلام کردند که صحنه پنالتی به سود استقلال از چشم داور دور مانده است. دقیقه 89 امیر ارسلان مطهری به‌جای ژستد به میدان آمد و دقیقه 90 هم حامد پاکدل جایگزین عالیشاه شد. تغییراتی که برای تغییر نتیجه کافی نبود و دربی97 با تساوی بدون گل به پایان برسد. دیداری که هیاهو و کری خوانی‌های آن از سطح مدیریت دو باشگاه تا هواداران از چند روز پیش آغاز شد اما در 90 دقیقه شاهد آنچه انتظار داشتیم، نبودیم. فوتبالی نه چندان جذاب با موقعیت‌های خطرناک کم شمار آن هم در ورزشگاه خالی از تماشاگر که حتی روح فوتبال هم در آن جاری نبود. در این میان بازهم حواشی و اعتراض حرف اول را می‌زد و داور بازی 10 بار(7 بازیکن و 3 مربی) کارت زرد را از جیب خود خارج کرد. عجیب اینکه از 60 بازی برگزار شده لیگ برتر جاری تاکنون 15 بازی(یک چهارم) صفر-صفر شده است. به‌نظر می‌رسد فوتبال باشگاهی ایران به سندروم صفر-صفر دچار شده؛ سندرومی که برای رفع آن باید تلاش بیشتری از سوی مربیان و بازیکنان انجام شود.
اعتراض مجیدی، حسرت گل‌محمدی
یحیی گل‌محمــــــــــــدی، سرمربی پرسپولیس در نشست خبری گفت: «موقعیت‌هــــــای خوبی داشتیم و می‌توانستیم استقلال را ببریم. حتی در نیمه دوم در زمین حریف فرصت‌های خوبی داشتیم. در چند صحنه اتفاقاتی افتاد که داور جریان بازی را به سمت حریف عوض کرد. او در یک صحنه باید به روزبه چشمی کارت نشان می‌داد، اما برعکس به من و عالیشاه کارت زرد نشان داد که همان صحنه جریان بازی را تغییر داد. این چند صحنه فشار از روی حریف را از بین برد. متأسفانه از 2-3 فرصت خوب استفاده نشد و در صورتی که از موقعیت‌هایمان استفاده می‌کردیم، برنده می‌شدیم.» فرهاد مجیدی، سرمربی استقلال هم ضمن اعتراض به تصمیمات داوری بیان داشت: «اگر فردا پیشکسوتان و رسانه‌های وطنی نمی‌گویند فرار رو به جلو، پنالتی ما دیده نشد. نمی‌دانم داور در دو قدمی چگونه این صحنه را پنالتی نگرفت؟ من از 60 متری آن صحنه را دیدم. چگونه داور ندید؟ شما می‌گویید آن صحنه آفساید بوده، اما من خودم روی خط بودم و چون تلویزیون آن صحنه را از بالا گرفته، فکر می‌کنید آفساید بود. من اگر حرف بزنم، می‌گویند فرار رو به جلو کرد. 6 امتیاز را داوران از استقلال گرفته‌اند. الان ما باید صدر جدول باشیم. مسئولان کشور جان مادرتان VAR را به فوتبال ایران بیاورید.»
بازگشت قلعه‌نویی، شکست سپاهان
در دیگر بازی‌های دیروز، گل‌گهر با نتیجه پرگل و دور از انتظار 4-2 سپاهان را شکست داد. این بازی در حالی برگزار شد که باقی مانده محرومیت 3 ماهه امیر قلعه‌نویی که نیمی از آن سپری شده با تصمیم کمیته استیناف تعلیق شد و سرمربی گل‌گهر مجوز نشستن روی نیمکت را به‌دست آورد. آرمین سهرابیان(3)، مهدی تیکدری(40 و 55) و سعید صادقی(89) برای گل‌گهر گل زدند و دانیال اسماعیلی‌فر(58 و 94) برای سپاهان دبل کرد. ضمن اینکه شهریار مغانلو هم دقیقه 32 یک پنالتی برای سپاهان از دست داد و محسن فروزان ضربه او را مهار کرد. قلعه نویی در پایان این بازی گفت:«در این چند سال فوتبال به این زیبایی ندیده بودم.» نویدکیا سرمربی سپاهان هم گفت:«وقتی 4 گل‌ می‌خوریم باید بپذیریم که کند بودیم. شرمنده هواداران شدیم.» گفتنی است 2 دیدار هوادار- نفت مسجد سلیمان و صنعت نفت - پیکان با تساوی بدون گل خاتمه یافت.با پایان بازی های دیروز، گل گهر با 16 امتیاز به صدر جدول صعود کرد و سپاهان با همین امتیاز در رده دوم قرار گرفت. پرسپولیس 15 امتیازی و استقلال 14 امتیازی در رده های سوم و چهارم ایستادند.

حاشیه نگاری

چند نفر از بانوان به‌عنوان «خانواده شهدای سلامت» برای تقدیر در ورزشگاه حضور داشتند و در جایگاه ویژه بازی را تماشا کردند. امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و حمید سجادی، وزیر ورزش در مراسم پیش از بازی از 3 خانواده شهدای سلامت تقدیر کردند. همچنین بازیکنان دو تیم نیز با اهدای شاخه گل‌هایی به مقام شامخ این شهدا ادای احترام کردند و یاد آنها را گرامی داشتند.
 حمید سجادی وزیر ورزش و شهاب عزیزی خادم رئیس فدراسیون فوتبال از نزدیک بازی را تماشا کردند. سجادی در جمع خبرنگاران درباره حضور بانوان در ورزشگاه‌ها گفت:«در حال بررسی این قضیه هستیم.» علاوه بر این دراگان اسکوچیچ و وحید هاشمیان سرمربی ومربی تیم ملی نیز در ورزشگاه حضور داشتند.

گروه سیاسی / آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی عصر جمعه گذشته، علاوه بر برگزاری نشست فوق‌العاده هیأت وزیران برای بررسی لایحه بودجه، میزبان جمعی از نمایندگان جامعه معلولان کشور بود؛ دیداری صمیمی که به مناسبت روز جهانی افراد دارای معلولیت برگزار شد. رئیس جمهور در این دیدار، به مسئولان حاضر تأکید کرد پیگیری کنند تا استخدام معلولان به میزانی که قانون معین کرده، اجرایی شود. او درعین حال اعلام کرد اراده دولت بر این است که معلولان بیش از رنج معلولیت، سختی و رنج بیشتری نداشته باشند.
ضرورت اجرای کامل قانون حمایت از معلولان
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، آیت‌الله رئیسی در جمع نمایندگان جامعه معلولان کشور، با تأکید بر ضرورت رسیدگی و رفع مشکلات معلولان گفت: قانون حمایت از معلولان باید به سرعت و به طور جامع و کامل اجرایی شود. رئیس جمهور با اشاره به اینکه روز جهانی افراد دارای معلولیت، برای یادآوری و توجه همه مدیران و دست‌اندرکاران به معلولان عزیز کشور است و ما برای رسیدگی به مشکلات آنان وظیفه و مسئولیت داریم، تأکید کرد: معلولیت، محدودیت نیست. فلسفه آفرینش و خلقت این است که یکی با داشتن و دیگری با نداشتن و یکی با سلامت و دیگری با معلولیت امتحان می‌شود و چنین نیست که همه انسان‌ها از همه چیز برخوردار باشند.
رئیسی خطاب به حاضران، با بیان اینکه شما مبتلا به یک معلولیت جسمی هستید و ما هم وظیفه داریم مشکلات شما را برطرف کنیم، اضافه کرد: هر دو با توجه به این موارد، مورد امتحان و آزمون الهی قرار می‌گیریم، لذا از این جهت بین ما تفاوتی وجود ندارد.  رئیس جمهور گفت: اگرچه بسیاری از معلولان از لحاظ جسمی دچار مشکل هستند اما دل‌های روشنی دارند و شاخص رشد انسان چشم سر نیست، بلکه چشم و روشنی دل است.
آیت‌الله رئیسی، یکی از اموری که انسان را رشد و تعالی می‌دهد خدمت به پدر و مادر و کسانی دانست که به هر دلیلی ناتوانی جسمی دارند. او ادامه داد: معلولیت نمی‌تواند جلو رشد و تعالی انسان را بگیرد، همچنان‌که بسیاری از معلولان کشورمان در عرصه‌های مختلف از جمله علمی، فرهنگی و ورزشی تعالی و پیشرفت خوبی داشتند. رئیسی در ادامه با اشاره به قانون مربوط به اشتغال معلولان خطاب به مسئولان حاضر در جلسه گفت: باید پیگیری کنید تا به هر میزانی که قانون برای استخدام معلولان الزام کرده، اجرایی شود. رئیس جمهور تهیه وسایل آموزشی برای نابینایان و نیز تهیه لوازم توانبخشی برای معلولان را ضروری خواند و افزود: لوازم توانبخشی از جمله ویلچر و عصای مناسب باید برای معلولان تهیه شود و بهتر است که مسئولان مربوطه پیگیری کنند تا این گونه لوازم در داخل کشور تولید شود. رئیسی همچنین بر اجرای قانون در زمینه استفاده معلولان از وسایل حمل و نقل (قطار و هواپیما) که با تخفیف در نظر گرفته شده است، تأکید کرد و خواستار فعال شدن صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی معلولان شد.
رئیس جمهور مناسب‌سازی اماکن شهری و اداری را برای تردد آسان معلولان ضروری دانست و گفت: باید مسئولان و مدیران شهری این گونه موارد را مورد توجه جدی خود قرار بدهند. رئیسی تأکید کرد: اراده دولت بر این است که معلولان بیش از رنج معلولیت، سختی و رنج بیشتری نداشته باشند. رئیس جمهور گفت: در جمع معلولان چهره‌های شاخص و فرهیخته‌ای وجود دارد که می‌توانند به دولت کمک کنند و از مسئولان می‌خواهم که از ظرفیت آنان استفاده کنند. در این دیدار تعدادی از معلولان در سخنانی با ابراز خوشحالی از حضور آسان و راحت در مجموعه نهاد ریاست جمهوری، پیشنهادها، مطالبات و دغدغه‌های خود را با رئیس جمهور در میان گذاشتند. اجرای قانون جامع حمایت از افراد دارای معلولیت، تسهیل ایاب و ذهاب معلولان، مناسب سازی فضای شهری برای تردد معلولان، بیمه درمانی و تکمیلی، توجه به توانمندسازی معلولان و اشتغال مخصوص معلولان از جمله موضوعاتی بود که از طرف حاضران مطرح شد.

بــــرش
برگزاری نشست سران قوا به میزبانی رئیس جمهور

نشست هفتگی رؤسای قوای مجریه، مقننه و قضائیه، عصر دیروز به میزبانی رئیس جمهور برگزار شد. این نشست هفته قبل در مجلس شورای اسلامی برگزار شده بود. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، در این جلسه آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف و حجت‌الاسلام محسنی اژه‌ای درباره مهم‌ترین مسائل و موضوعات کشور تبادل نظر و مشورت کردند. همچنین در این جلسه سران قوا بر تداوم هماهنگی سه قوه برای رفع مشکلات کشور تأکید کردند.

پرستو رفیعی
خبرنگار
ماه‌هاست جهان با ابرچالشی به نام کرونا دست به گریبان است. هر از گاهی سویه جدیدی از آن خودنمایی می‌کند تا دولتمردان در مقابل چالش‌های جدید اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند و شهروندان سخت‌تر از قبل روزگار بگذرانند. در این بحبوحه اما 12 آذر، سوم دسامبر امسال نیز همچون سال های پیش از راه  ‌رسید. روزی که از سوی سازمان ملل متحد به نام افراد دارای معلولیت نام‌گذاری شده تا شاید این گروه از جامعه بیش از پیش بر مدار توجه مسئولین و مردم در همه کشورهای دنیا قرار گیرند. «ساخت جهانی بهتر پس از کرونا برای افراد دارای معلولیت (فراگیر، دسترس‌پذیر و پایدار)» شعاری است که امسال برای این روز انتخاب شده تا به ما یادآوری کند که این قشر از جامعه نیز همانند سایر اقشار جامعه و حتی بیشتر از آنها در معرض آسیب قرار گرفته‌اند. قرارگیری نام این بیماری در شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت از افزایش مشکلات آنها در دوران شیوع این بیماری خبر می‌دهد و مسئولیت آحاد جامعه در مقابل این قشر را یادآوری می‌کند. در کشور ما مسائل معلولین همواره مورد توجه مسئولین قرار دارد به گونه‌ای که هنگام تزریق واکسن کرونا این گروه در اولویت قرار گرفتند و حتی وزیر بهداشت برای رفع مشکلات آنها تزریق خانه به خانه واکسیناسیون را در دستور کار وزارت بهداشت قرار داد اما متأسفانه مشکلات این گروه در دوران پاندمی بشدت افزایش یافته و این واقعیتی انکارناپذیر است. خانم حقی نابینا است همسرش نیز دچار معلولیت است. او به «ایران» می‌گوید: ماه‌های ابتدای شیوع کرونا همسرم دورکار شد اما من همچنان با نگرانی و اضطراب در محل کارم حضور داشتم. کم‌کم شرایط بدتر شد و با بالا رفتن آمار مبتلایان و مرگ‌و‌میر من هم دورکار شدم. در دوران دورکاری اضافه‌کار و مزایای ما قطع شد اما قیمت اجناس و از همه آنها بدتر کرایه خانه‌ها روز به روز افزایش یافت. اقلام بهداشتی و وسایل توانبخشی هم تحت تأثیر شرایط اقتصادی قرار گرفته به‌شدت گران شدند. طوری که وقتی عصایم که مهمترین ابزار من برای حضور در جامعه است شکست، تصمیم گرفتم از خیر عصای جدید بگذرم و آن را تعمیر کنم. هرچند عصای تعمیری گاهی مرا با مشکل مواجه می‌کند اما راضی هستم. چون پرداخت هزینه بالای عصای جدید برایم سخت‌تر است و ترجیح می‌دهم این مبلغ را برای کرایه خانه کنار بگذارم.  آقای ملایری مردی 52 ساله و معلول جسمی حرکتی است. او می‌گوید تاکنون تحت پوشش هیچ نهاد حمایتی نبوده و بعد از خروج از خانه پدری و مستقل شدن، هرگز از کسی کمکی دریافت نکرده، اما کرونا زندگی را بر او و خانواده‌اش سخت کرده است. او به «ایران» می‌گوید: در کنار افزایش هزینه‌های زندگی، افزایش ودیعه و کرایه خانه، کمرم را شکسته. امسال مجبور شدم به منطقه‌ای در جنوبی‌ترین نقطه تهران که با محل کارم فاصله زیادی دارد نقل مکان کنم. چون با پول ودیعه‌ای که من داشتم دیگر نمی‌توانستم در محله‌مان و حتی چند خیابان پایین‌تر هم خانه اجاره کنم. حالا هر روز باید کلی مسافت طی کنم تا به محل کارم برسم و این موضوع برای من که از ویلچر استفاده می‌کنم و معابر تهران که اکثراً مناسب‌سازی نشده، بسیار سخت و پرهزینه است.
نرخ بیکاری معلولین 40 درصد است
علی همت محمودنژاد رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولین به «ایران» می‌گوید: شیوع بیماری کرونا باعث شده افراد دارای معلولیت در سراسر دنیا دچار مشکلات جدی شوند و اشتغال، بهداشت روانی و جسمانی و وضعیت اقتصادی آنها تحت تأثیر قرار گیرد به‌طوری که می‌توان گفت کرونا زندگی معلولین را مختل کرده است. در کشور ما هم علاوه بر کرونا، تحریم ناجوانمردانه و یکجانبه دولت امریکا به کمیاب شدن وسایل توانبخشی متناسب با وضعیت مالی افراد‌ دارای معلولیت منجر شده است. افزایش چند برابری وسایل توانبخشی مانند ویلچر، عصا، سمعک و... مشکلات بسیاری را برای معلولین ایجاد کرده است.
او ادامه می‌دهد: اما به نظر من یکی از مهمترین مشکلات این گروه، مسکن است. به دلیل جهش بی‌سابقه قیمت مسکن در کشور، معلولین به حاشیه شهرها نقل مکان کرده‌اند چراکه توان مالی این افراد برای زندگی در مراکز شهرها کافی نیست. در حقیقت گرانی مسکن، سبب شده معلولین زندگی خود را از مناطق نیمه برخوردار به مناطق کم برخوردار منتقل کنند و به همین دلیل از امکانات لازم برای بهره‌مندی از خدمات توانبخشی، کلاس‌های آموزشی و حضور در مراکزی که می‌تواند به آنها کمک کند محروم شده‌اند.
محمود‌نژاد با تأکید بر اشتغال به عنوان یکی دیگر از چالش‌های مهم افراد دارای معلولیت عنوان می‌کند: متأسفانه نرخ بیکاری در میان جامعه معلولین نسبت به سایر افراد عادی جامعه 3 تا 4 برابر است. در حال حاضر نرخ بیکاری در میان افراد دارای معلولیت نزدیک به 40 درصد است که امیدوارم دولت جمهوری اسلامی با برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای برون رفت از این مشکلات اقدام کند. رئیس انجمن حمایت از حقوق معلولین می‌افزاید: می‌توان از موانع فرهنگی به عنوان سومین مشکل جدی این گروه نام برد. چراکه این موانع فرهنگی در جامعه باعث شده که بسیاری موانع فیزیکی هم برای این افراد ایجاد شود. برای مثال می‌بینیم در حال حاضر بسیاری از ساختمان‌ها بدون آسانسور ساخته می‌شوند یا برخی از پارک‌ها برای معلولین قابل استفاده نیست چون هنگام طراحی به این گروه از جامعه توجهی نشده است. عدم مناسب‌سازی هتل‌ها، اماکن اقامتی و سایر مراکز تفریحی بین راهی برای افراد دارای معلولیت نمونه‌های دیگری از این بی‌توجهی به شمار می‌آید.
قوانین برای معلولان اجرا نمی شود
او می‌گوید: یکی دیگر از این موانع فرهنگی بی‌توجهی به دریافت عوارض عبور بین شهری خودرو از معلولین است. هنگامی که وسایل حمل و نقل عمومی برای استفاده افراد دارای معلولیت مناسب نیست به چه دلیل معلولی که مجبور است از خودروی خود استفاده کند باید عوارض پرداخت کند. در همه دنیا معلولین از همه عوارض بزرگراه‌ها معاف هستند حتی در دنیا استفاده معلولین از اتوبوس و قطار رایگان است. در کشور ما براساس قانون حمایت از حقوق معلولین بلیت هواپیما برای این افراد نیم بها است، اما هیچ یک از شرکت‌های هواپیمایی این موضوع را رعایت نمی‌کنند.
محمود‌نژاد با اشاره به اجرای ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولین به عنوان یکی دیگر از مطالبات معلولین، می‌افزاید: طبق این ماده مبلغ دریافتی مستمری‌بگیران باید حداقل معادل با حداقل حقوق و دستمزد باشد که تاکنون عملیاتی نشده و مبلغ مستمری کنونی تقریباً یک دهم مبلغی است که در قانون ذکر شده است. او در مورد نقش بهزیستی در بهبود شرایط معلولین می‌گوید: سازمان بهزیستی از نظر تکلیفی وظیفه دارد قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت را اجرا کند اما هنگامی که بودجه لازم را در اختیار نداشته باشد، کاری از پیش نخواهد برد. از سوی دیگر در بندهایی از قانون، بهزیستی به عنوان ناظر شناخته شده اما هیچ ابزاری در اختیار این ناظر قرار نگرفته بنابراین بهزیستی در این زمینه نیز نقش مؤثری نخواهد داشت.
از این‌رو به نظر من باید یک مقام بالادستی بر اجرای این قانون نظارت داشته باشد. چرا که اجرای قانون حمایت از افراد دارای معلولیت مهمترین راه بهبود شرایط معیشت معلولین کشور است. چون همانگونه که شعار روز جهانی فراگیری و راهبری است، اگر به معلولین میدان داده شود و آنها در چرخه تولید و اقتصاد سهیم شوند خواهیم دید که افراد دارای معلولیت در تولید ناخالص ملی اثرگذار خواهند بود.
ارائه خدمات متمایزتر در دوران پساکرونا
امین شاهرخی مدیر کل بهزیستی استان تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: سازمان بهزیستی در دوران کرونا وظایف خود را تعطیل نکرده و ارائه خدمات مورد نیاز معلولین را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی دنبال کرده است. این موضوع در ارائه خدمات مراکز شبانه روزی بیش از سایر مراکز به چشم می‌خورد. او با اشاره به واکسیناسیون معلولین می‌افزاید: سازمان بهزیستی با کمک و مساعدت وزارت بهداشت در کنترل بیماری کرونا در مراکز شبانه‌روزی بسیار موفق عمل کرده و آمار مرگ و میر در میان جامعه هدف بسیار کم است به همین دلیل می‌توان ادعا کرد که تعطیلی در کار بهزیستی وجود ندارد. مدیرکل بهزیستی استان تهران خاطرنشان می‌کند: به دلیل نگرانی خانواده‌ها در مراکز روزانه توانبخشی با مقداری افت ارائه خدمات مواجه شدیم اما می‌توان گفت در این مراکز هم با توجه به رنگ‌بندی کرونایی خدمات مناسبی ارائه شده است.
او با تأکید بر اینکه سازمان بهزیستی برنامه‌ریزی برای دوران پسا کرونا را در اولویت قرار داده می‌گوید: تلاش ما براین است که در دوران پسا کرونا ضریب اطمینان و امنیت را بالا ببریم تا مردم را به این باور برسانیم که مراکز توانبخشی محیطی کنترل شده و سالم هستند. همچنین با تدوین برنامه‌هایی با محوریت ارائه خدمات مردم محور قطعاً در دوران پساکرونا، متمایزتر از گذشته برای ارائه خدمات توانبخشی اقدام خواهیم کرد و در واقع یکی از مهمترین برنامه‌های سازمان بهزیستی برای دوران پساکرونا و کاهش آسیب افراد دارای معلولیت در این دوران افزایش خانه‌های موقت و ارائه خدمات توانبخشی در منزل است.

برش
پیگیری ویژه حقوق افراد دارای معلولیت در بودجه ۱۴۰۱

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه دولت سیزدهم، خود را در برابر جامعه معلولان مسئول می‌داند، گفت: حقوق افراد دارای معلولیت به طور ویژه در بودجه سال ۱۴۰۱ دیده خواهد شد. به گزارش ایسنا، دکتر حجت‌الله عبدالملکی در نشست صمیمانه با جمعی از فعالان و نخبگان دارای معلولیت کشور گفت: من به‌عنوان نماینده و کارگزار جامعه معلولان در جریان تصویب بودجه سال ۱۴۰۱ تمام قد دفاع خواهم کرد.
عبدالملکی ادامه داد: قانون حمایت از حقوق معلولان اگر به طول کامل اجرا شود، باز هم تکلیف ما نسبت به این جامعه شریف برطرف نمی‌شود. او با اشاره به قانون حمایت از حقوق معلولان، گفت: گزارش میزان تحقق اجرای این قانون توسط سازمان بهزیستی کشور تا پایان آذر امسال منتشر می‌شود. همچنین اجرای قانون ۳ درصد سهمیه استخدامی جامعه معلولان در دولت سیزدهم، به شکل ویژه دنبال می‌شود. عبدالملکی تأکید کرد: طرح مناسب‌سازی ویژه جامعه معلولان توسط همه دستگاه‌های اجرایی باید به‌صورت جدی تسریع و اجرایی شود. او بیان کرد: در دولت سیزدهم، با روحیه جهادی قطعاً وضعیت جامعه معلولان بهبود می‌یابد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه شما به‌عنوان نمایندگان جامعه معلولان بر مشکلات و مصایب این قشر اشراف کامل دارید، تأکید کرد: مطالبه گر باشید و در خصوص رفع معضلات جامعه معلولان برنامه طراحی و ارائه کنید.
۲۳۰ هزار نفر پشت نوبت دریافت خدمات
در ادامه رئیس سازمان بهزیستی کشور، از بازبینی مجدد پلتفرم مثبت زندگی و نظارت بر عملکرد استان‌ها خبر داد و گفت: مراکز مثبت زندگی به‌عنوان پنجره واحد بهزیستی بروز و ظهور کرده است؛ لذا نباید ارائه خدمت مشمول زمان شود؛ چراکه در حال حاضر ۲۳۰ هزار نفر پشت نوبت دریافت خدمات هستند. علی محمد قادری با بیان مشکلات افراد دارای معلولیت بر حضور مسئولان شبکه‌های مردم‌نهاد فعال در کمیته پیگیری قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت تأکید کرد و گفت: براساس بودجه باید اولویت‌سنجی برای رفع کاستی‌ها و تحول‌آفرینی داشته باشیم.

شیما جهانبخش
خبرنگار
تنش و درگیری چند ساعته هفته گذشته مرزبانان و اهالی مرزنشین سیستان و بلوچستان و نیروهای مرزی افغانستان در مرز میلک در شهرستان هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان پرونده دیوار مرزی 18 ساله‌ای را باز کرد که از همان ابتدای ساخت با حاشیه‌ها و پرسش‌های زیادی درباره فاصله زیاد آن با نقطه صفر مرزی بین ایران و افغانستان همراه بود. این دیوار 50 کیلومتری که سال 82 برای مبارزه آسان‌تر با اشرار و قاچاقچیان توسط ایران کشیده شد تا امنیت منطقه تأمین شود حالا به دردسری بزرگ برای کشاورزان و ساکنان محلی منطقه تبدیل شده است. مسأله اصلی اینجاست که دیوار منطقه مرزی هیرمند و زهک به‌دلیل نقص فنی و اشتباه محاسباتی بین خط واقعی و بین‌المللی مرز ایران و افغانستان بنا شده و حدود 2 هزار هکتار از اراضی کشاورزی حوزه هیرمند و زهک و مزار یک شهید ایرانی در آن سوی دیوار قرار گرفته است. همین موضوع باعث شده تا عده زیادی از مردم منطقه، بخصوص کشاورزان وسیله امرار معاش خود را از دست بدهند. حالا کشاورزان هر بار برای دسترسی به زمین‌هایشان باید از کارت تردد استفاده کنند و البته هرازگاهی هم بین آنها و نیروهای مرزی افغانستان مشاجراتی هم رخ می‌دهد.
استمرار شکایت‌ها و مشاجرات رخ داده باعث شد «علی اوسط هاشمی» استاندار سابق سیستان و بلوچستان سال ۹۶ اعلام کند، «دیوار منطقه مرزی هیرمند و زهک یک نقص فنی و اشتباه محاسباتی است که باعث شده اراضی کشاورزان این منطقه در آن سوی دیوار جا بماند. این دیوار حتماً باید حذف شود و ما باید به نقطه صفر مرزی برگردیم.» اما با گذشت سال‌ها از این مشکلات این دیوار و دردسرهایش همچنان پا برجاست. البته مسئولان مرزبانی هم بارها اعلام کرده‌اند بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی، احداث دیوار روی نقطه صفر مرزی ممنوع است، بنابراین این دیوار امنیتی با فاصله از مرز احداث شده است.
 حالا با گذشت سال‌ها از احداث این دیوار، از یک سو ساکنان محلی نگران از دست دادن زمین‌هایشان هستند و اصرار بر حذف این دیوار دارند و از سوی دیگر برخی مسئولان مرزی معتقدند خط مرزی در اسناد بین‌المللی ثبت شده و این دیوار مشکلی ایجاد نمی‌کند. هر چند درگیری‌های اخیر در این منطقه به‌سرعت با پیگیری‌های مسئولان آرام گرفت اما باید به‌خاطر داشته باشیم امکان چنین اتفاقاتی همچنان وجود دارد و باید برای حل آن چاره اندیشی کرد.
مرزبانی با تردد کشاورزان مشکلی ندارد
«سرهنگ ابوالحسن ضیایی»، معاون اجتماعی فرماندهی مرزبانی استان سیستان و بلوچستان در این خصوص در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار داشت: ساخت این دیوار ارتباطی با مرزبانی ندارد. این دیوار بنا به ضرورت و با صلاحدید مقامات امنیتی ایجاد شده و ما تنها مجری قانون هستیم. وی با اشاره به اینکه این دیوار، یک دیوار امنیتی است، افزود: اینکه بین دیوار امنیتی و مرز اصلی فاصله‌ای وجود دارد به معنای این نیست که کسی حق تعرض به خاک ایران را دارد. در واقع نوار مرزی ما براساس نقاط جغرافیایی مشخص شده و حتی یک وجب از خاک کشور ما، آن‌سوی مرز نیفتاده و کشور همسایه هم نمی‌تواند ادعایی در این خصوص داشته باشد.  سرهنگ ضیایی احداث این دیوار را تأثیر‌گذار دانست و افزود: از آنجایی که بر اساس پروتکل‌های بین‌المللی، احداث دیوار روی نقطه صفر مرزی ممنوع است، ما دیوار را با اندکی فاصله از خط مرزی احداث کردیم که در این‌صورت، از لحاظ امنیتی هم بهتر می‌توان کار محافظت و حراست را انجام داد. مرزبانی با تردد کشاورزان مشکلی ندارد و به هیچ وجه سختگیری نمی‌کند، اما تردد ادوات بخصوص تراکتور‌ها با ملاحظاتی همراه است. بارها مشاهده شده که عده‌ای به بهانه سوخت‌رسانی به تراکتورها، اقدام به قاچاق سوخت می‌کنند، بنابراین ما حق داریم که تراکتور را چک کنیم تا سوخت اضافی به همراه نداشته باشد. کشاورزان می‌دانند اگر کسی سوخت اضافه نداشته باشد مرزبانی مشکلی با تردد ندارد. معاون اجتماعی فرماندهی مرزبانی استان با تأکید بر اینکه مرزبانی تعصبی نسبت به وجود دیوار ندارد، خاطرنشان کرد: دستور ساخت دیوار از مراجع ذی‌صلاح ابلاغ شده و هر زمان آنان دستور دهند ما دیوار را خراب می‌کنیم. در واقع وظیفه ما حراست از مرز است و اگر دیوار هم نباشد ما وظایفمان را بدرستی انجام می‌دهیم.
دیوار مرزی سیستان به‌صورت غیرکارشناسی‌ شده احداث شده است
«حبیب‌الله دهمرده»، نماینده زابل، زهک و هیرمند در مجلس شورای اسلامی در این زمینه به «ایران»، گفت: این دیوار در نقطه اشتباهی ساخته شده و سال هاست مردم منطقه بخصوص کشاورزان را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است. احداث غیرکارشناسی‌ این دیوار باعث شده بیشتر از 2 هزار هکتار از اراضی منطقه سیستان در آن سوی دیوار جا بماند و عملاً دسترسی کشاورزان به مزارعشان که تنها راه درآمدشان بوده است قطع شود.
نماینده سیستان در مجلس با تأکید بر اینکه پیگیر رفع این مشکل هستیم، ادامه داد: با پیگیری‌های انجام شده در شورای تأمین استان مصوب شده فاصله بین این دیوار تا خط واقعی مرز را فنس بکشند تا مشخص شود زمین‌های آن طرف دیوار داخل خاک ایران است. همچنین بنا شد مالکان زمین‌های آن‌سوی دیوار از مرزبانی استان مجوز بگیرند تا تردد آزادانه تری داشته باشند.
وجود دیوار امنیتی در مرزهای استان ضرورتی ندارد
«محمد سرگزی» دیگر نماینده زابل و زهک هم در این باره به «ایران» گفت: این دیوار در یک بازه زمانی احداث شده است اما قرار نبوده که برای کشاورزان مشکلاتی ایجاد شود. در واقع ما برای اثبات مالکیت این منطقه نیاز به تردد افراد بومی داریم. درست است که در این منطقه حتی آب کافی برای کشاورزی وجود ندارد اما برای تثبیت مالکیت باید تردد کشاورزان را به زمین‌های زراعی‌شان تسهیل کنیم تا طرف مقابل هم با دیدن فعالیت کشاورزان به این باور برسد که این منطقه خاک ایران است و تصور تصاحب این اراضی را از ذهن خود پاک کنند.
 سرگزی با تأکید بر اینکه این دیوار در واقع «امنیتی» است نه «مرزی»، افزود: بار‌ها در طول ادوار گذشته استانداران سابق بر حذف این دیوار تأکید داشته‌اند اما متأسفانه هنوز این مشکل برطرف نشده است. می‌دانیم که در هیچ نقطه‌ای از کشور دیوار مرزی وجود ندارد و میل‌های مرزی مؤید حد قانونی مرزها هستند اما این دیوار در سیستان با عنوان دیوار امنیتی ساخته شده است. احداث این دیوار برای جلوگیری از تردد مردم به آن‌سوی دیوار امنیتی نبوده، بلکه علت آن ساماندهی ترددها و جلوگیری از اقدامات ضدامنیتی بوده است؛ اگرچه در حال حاضر نیز شرایط امنیتی نقاطی که دیوار وجود دارد با سایر نقاط مرزی که دیوار ندارد به‌دلیل تسلط  کامل نیروهای مرزی تفاوتی ندارد. در حال حاضر ما هیچ گونه مشکل امنیتی در استان نداریم و بر این عقیده‌ایم این دیوار باید حذف شود. حتی در کمیسیون امنیت ملی نیز برخی مسئولان اعلام کرده‌اند وجود این دیوار ضرورتی ندارد و می‌توان آن را حذف کرد.
به اسم امنیت برای کشاورزان محدودیت ایجاد نکنیم
این نماینده مجلس مشکل اصلی کشاورزان را تردد ادوات دانست و گفت: قرار بود کشاورزان بتوانند از درهای تعبیه شده در دیوار به سهولت تردد کنند، اما متأسفانه این امکان برای آنان فراهم نشده است. ما در حوزه استان موارد امنیتی نداریم اما به اسم امنیت برای کشاورزان محدودیت ایجاد کرده‌ایم که این موضوع باید هر چه سریع‌تر ساماندهی شود. نکته مهم دیگر این است که می‌گویند این دیوار برای جلوگیری از قاچاق سوخت برپا شده است اما اگر کمی منطقی به این قضیه نگاه کنیم می‌بینیم که این مورد اغراق شده است.
وضعیت معیشتی ساکنان این منطقه تعریف چندانی ندارد، هیچ شغلی هم وجود ندارد پس مردم ناچارند همان میزان سوخت اندکی را که برای گرمایش در اختیار آنها گذاشته می‌شود، بفروشند تا بتوانند نانی برای خوردن داشته باشند. در واقع آنها سرما را تحمل می‌کنند که بچه‌هایشان گرسنه نمانند پس اگر درست نگاه کنیم می‌بینیم فروش این میزان سوخت مشکلی ایجاد نمی‌کند. مسئولان اگر به‌دنبال راه حل اساسی هستند باید با تقویت بازارچه‌های مرزی و اقتصاد، مردم را به سمتی هدایت کنند که خودشان این کار را انجام ندهند.
حذف دیوار امنیتی امکان‌پذیر نیست
«محمدهادی مرعشی»، معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: این دیوار سال 82 با توجه به شرایط امنیتی موجود و ناامنی‌هایی که در منطقه حاکم بود به طول 50 کیلومتر احداث شده و در تمام این سال‌ها تأثیرات مثبتی هم داشته است.
وی با تأکید بر اینکه حذف دیوار امنیتی امکان پذیر نیست، ادامه داد: تخریب دیوار با این وسعت اصلاً امکان پذیر و مقرون به صرفه نیست اما در نظر داریم با اصلاح اشکالات موجود تا حد امکان مشکلات را برطرف کنیم. در این زمینه با تصویب شورای تأمین استان بنا شده حد فاصل مرز رسمی کشور با دیوار امنیتی که فاصله چند کیلومتری دارد با سیم خاردار مشخص شود. در این خصوص بودجه محدودی نیز در نظر گرفته شده و بزودی با انتخاب پیمانکار این طرح آغاز می‌شود.
البته کشاورزان باید به این نکته توجه داشته باشند نصب سیم خاردار به معنای عدم تیر‌اندازی نیست و همچنان باید به هشدار‌های مرزبانی توجه کنند.
مرعشی درخصوص وجود اشکالات فنی و کارشناسی در زمان ساخت دیوار نیز گفت: اول اینکه باید بدانیم ساخت و ساز در نقطه صفر مرزی امکان پذیر نیست و اینکه می‌گویند این دیوار جایگزینی اشتباهی داشته صحت ندارد. می‌دانیم که طرح ایراداتی دارد اما در آن زمان کارشناسان ناگزیر بوده‌اند این اشتباه را انجام دهند تا دیوار ساخته شود. در واقع آنان چاره‌ای جزاین کار نداشته‌اند. البته این مشکل بیشتر به نقاط مرزی نزدیک به 2 منطقه «چوتو» و «ملاشریف» برمی گردد که به طور قطع هر چه سریع‌تر آن را اصلاح خواهیم کرد.
تردد کشاورزان بدون هیچ مشکلی انجام می‌شود
معاون امنیتی انتظامی استاندار سیستان و بلوچستان خواسته‌های کشاورزان را بر حق دانست و افزود: ما برای رفاه حال کشاورزان منطقه تمام اقدامات لازم را انجام داده‌ایم و تردد این افراد به همراه ادوات کشاورزی بدون هیچ مشکلی انجام می‌شود. در واقع ادوات از سوی جهاد کشاورزی مشخص شده‌اند. در حال حاضر 230دستگاه تراکتور در حوزه زهک و 80 دستگاه تراکتور در حوزه هیرمند مجوز تردد دارند. البته طبق بررسی‌های کارشناسان حضور 100 دستگاه تراکتور برای این منطقه کافی بود اما ما برای رفاه کشاورزان مجوز تردد هر تعدادی را که خودشان اعلام کرده بودند، داده‌ایم.
نقطه صفر مرزی نشان‌گذاری می‌شود
وی در مورد مزار شهید دهقان که آن سوی دیوار قرار گرفته است نیز گفت: این یکی از اشتباهات کارشناسی بوده است. البته مزار این شهید در آرامستان یکی از روستاهای خالی از سکنه بوده که در زمان دیوارکشی روستا در یک سوی دیوار و قبرستان در طرف دیگر قرار گرفته است. در تمام این سال‌ها اعضای خانواده این شهید بدون هیچ مشکلی از دیوار تردد داشته‌اند و بر مزار فرزند شهیدشان حاضر شده‌اند.
مرعشی با تأکید بر اینکه در حال حاضر امنیت کامل در منطقه وجود دارد، افزود: با توجه به تحولات کشور افغانستان نیروهای حاکم بر این کشور اطلاعی از نقطه صفر مرزی نداشته‌اند. آنها با تصور اینکه دیوار امنیتی نقطه مرزی است اقداماتی انجام دادند که با رایزنی‌های انجام گرفته این موضوع حل شد. در چند روز اخیر یک تیم کارشناسی از کابل به ایران آمد ما توضیحات لازم در خصوص دیوار امنیتی و حد فاصل مرز را به آنها ارائه کردیم. قرار شده نقطه صفر مرزی نشان‌گذاری شود تا دیگر شاهد این مشکلات نباشیم.

عبدالرضا هادی زاده نائینی
 خبرنگار
دور اول مذاکرات رفع تحریم به پایان رسید. تیم مذاکره کننده ایرانی در این مذاکرات دو سند درخصوص رفع تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای کشورمان به طرف مقابل ارائه داد تا آنها تصویری روشن از خواسته‌های ایران داشته باشند. کشورهای اروپایی پس از چند روز مذاکره درخواست کردند تا برای مشورت با پایتخت‌های خود به کشورهایشان بازگردند. انریکه مورا رئیس هیأت مذاکره کننده اروپایی و بسیاری از چهره‌های دیگر البته این مذاکرات را سازنده معرفی کردند. با این وجود دست خالی هیأت اروپایی در واکنش به پیشنهاد های ایران نشان داد که آنها هیچ برنامه مشخصی برای نتیجه‌دهی مذاکرات ندارند. تیم مذاکره کننده سه کشور اروپایی عملاً فاقد دستورالعمل مشخص و واضحی برای قبول یا رد پیشنهاد های ارائه داده شده از سوی ایران هستند. آنها همچنین تاکنون نیز هیچ اظهار نظر مشخصی پیرامون برنامه‌ها و پیشنهاد های مشخص ایران نداشته‌اند. این اتفاقات را می‌توان به عنوان عدم اراده جدی امریکا و اروپا جهت احیای توافقنامه 2015 دانست. این مسأله البته سابقه داشته و در مذاکرات پیشین وین نیز مسبوق به سابقه بوده است و نشان از عدم اراده سیاسی غرب برای اقدامات جدی دارد. در همین خصوص علی واعظ مسئول پرونده ایران در گروه بین‌المللی بحران (وابسته به دولت امریکا) چند روز قبل خبر داد که امریکا در شش دور مذاکرات گذشته وین که عراقچی با سه کشور اروپایی انجام می‌داد از ایران خواسته است غنی‌سازی 20 درصد خود را متوقف کند و در ازای آن تنها یک یا 2 میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران را آزاد کند. این درحالی است که تیم مذاکره کننده وقت حداقل آزاد شدن 10 میلیارد دلار از پول‌های کشورمان را برای این عقب‌نشینی مطرح کرده و امریکا مخالفت کرده است. واعظ معتقد است که مواضع ایران و امریکا از پیش از مذاکرات کنونی با یکدیگر تفاوت اساسی داشته است.
این روایت از مذاکرات پیشین وین توسط کارشناس نزدیک به دستگاه سیاست خارجی امریکا نشان می‌دهد که امریکا جدیت چندانی در مذاکرات ندارد و با پیشنهادات حداقلی و جزئی پالس عدم جدی بودن مخابره می‌کند و از طرفی دیگر، در مواجهه با جدیت و واقع‌گرایی حقوقی تیم جدید مذاکرات به نوعی جا خورده است. ایران در حالی رفع تحریم‌های مندرج در توافق 2015 را پیگیری می‌کند که امریکا در آن مذاکرات پیشنهاد آبنبات در برابر دُر را مطرح کرده و عقب‌نشینی ایران از سوخت 20 درصد را نه در ازای رفع تحریم‌ها که در مقابل پرداخت قسمت اندکی از پول‌های ایران پیشنهاد داده است. این پیشنهاد های نامتوازن و موقت، یکی از دلایل شکست شش دور مذاکرات در دولت پیشین بوده است.
علی واعظ  که رابطه نزدیکی با رابرت مالی نماینده دولت امریکا در وین داشته در تحلیل خود نسبت به مذاکرات کنونی نیز گفته است: «مذاکرات وین تا اینجای کار چندان برای غرب غافلگیر کننده نبوده است چرا که معلوم بوده ایران با دست پُر تری وارد مذاکره شده و با اهرم‌های بیشتری سر میز مذاکره برگشته است.» وی همچنین خبر می‌دهد متنی که ایران برای رفع تحریم‌ها داده جزئیات بسیاری داشته و مفصل است. با این توصیفات هنوز اراده جدی در طرف غربی برای گفت‌وگوی متوازن دیده نمی‌شود.
 دست امریکا خالی است
رسانه‌ها و شخصیت‌های تحلیلگر سیاسی در جهان نیز به تحلیل آینده احتمالی مذاکرات و چرایی رسیدن مذاکرات به ایستگاه کنونی پرداختند. آنها در اکثریت تحلیل‌های خود نداشتن راهبرد توسط امریکا و ناچیز بودن پیشنهاد های امریکایی‌ها را به تصویر کشیده‌اند. روزنامه نیویورک تایمز در تحلیلی به این موضوع پرداخت که چگونه تصمیم‌های اشتباه رئیس جمهور سابق امریکا و در ادامه آن، جو بایدن رئیس جمهور فعلی این کشور مانع از احیای توافق گذشته شده است. این روزنامه نوشت معتقد است بایدن مسیر اشتباه ترامپ را پیگیری کرده است. نیویورک تایمز در انتقاد از رئیس جمهور کنونی امریکا می‌نویسد: «بایدن هم به نوبه خود بد بازی کرد چرا که به جای لغو فوری تحریم‌های اعمال شده از سوی ترامپ، درگیر این کشمکش بیهوده شد که چه کسی باید برای بازگشت به برجام پیش قدم شود» نیویورک تایمز در ادامه این گونه تحلیل کرده که: «اسرائیل هم بایدن را ترغیب می‌کند که ریسک‌پذیری خود را به ایرانی‌ها نشان دهد و به تهدید نظامی روی بیاورد حال آنکه رئیس جمهور دموکرات امریکا می‌داند کوچک‌ترین اشاره‌ای در این مورد - آن هم در آستانه کریسمس- تبعات سنگینی بر بازار انرژی خواهد داشت. ایران هم به ناتوانی امریکا آگاه است و از پشت کارت‌های بازی خود، به طرف مقابل که دستش خالی است؛ می‌خندد.»
امریکا عامل آشفتگی مذاکرات است
الشرق‌الاوسط هم امریکا را سردرگم و ایران را منسجم معرفی کرد. این نشریه سعودی نوشت: «تیم امریکایی سردرگم به‌نظر می‌رسد. این سردرگمی از اختلاف درون دولت بر سر چگونگی رسیدگی به مسائل ایران به طور کلی و به‌طور اخص برنامه هسته‌ای ایران سرچشمه می‌گیرد. شکافی گسترده‌تر نیز میان نهاد‌های حکومتی در امریکا دیده می‌شود که در کنگره نیز مشهود است.» در ادامه الشرق الاوسط  فقدان دیدگاه راهبردی در امریکا را علت این آشفتگی معرفی کرد: «از یک سو جمهوری‌خواهان را داریم که با هرگونه توافق جدید یا برداشتن تحریم‌ها مخالف هستند. از سوی دیگر دموکرات‌ها را داریم که بین نیاز به حل مسائل مربوط به ایران و فقدان دیدگاه راهبری در دولت بایدن گیر افتاده‌اند. در عمل، می‌توان گفت که طرف امریکایی عامل آشفتگی مذاکرات است.»
وعده‌های امریکا ارزش چانه‌زنی هم ندارد
تریتا پارسی از دیگر افرادی است که به تحلیل این مسأله پرداخت. این عضو نایاک با اشاره به سرنوشت نامعلوم انتخابات آتی ریاست جمهوری امریکا و اینکه ایرانی‌ها می‌دانند شرکت‌های اتحادیه اروپا حتی با لغو تحریم‌ها نیز به بازار ایران باز نخواهند گشت گفت: «این نمونه‌ای‌ است از اینکه چگونه ناتوانی امریکا در عمل به وعده‌هایش ارزش چانه‌زنی تحریم‌ها را از بین برده است. اگر لغو تحریم‌ها هیچ منفعت اقتصادی برای طرف مقابل نداشته باشد، آنگاه وعده لغو تحریم‌ها در مذاکرات ارزش بسیار کمی دارد و اعمال تحریم‌ها را به اقدامی تبدیل می‌کند که فقط مناقشه را تقویت یا تشدید می‌کند.»
ایران تمایلی به رفع جزئی و موقت تحریم‌ها ندارد
«جرارد آرود»، سفیر سابق فرانسه در امریکا معتقد است جوبایدن فرصت را برای شکستن دیوار
بی اعتمادی از دست داده است و باید پس از پیروزی انتخابات ریاست جمهوری بدعهدی امریکا را جبران می‌کرد. این دیپلمات فرانسوی نوشته است: «دولت امریکا به دلیل مخالفت حزب ‌جمهوری‌خواه و حرف شنوی از اسرائیل، دست ‌بسته است. امریکا نمی‌تواند امتیازات زیادی اعطا کند. از طرف دیگر ایران تمایلی به اعطای امتیاز در ازای رفع جزئی یا موقت تحریم‌ها ندارد. ایران ممکن است این را در نظر بگیرد که به مرور و با کمک چین، روسیه و دیگران فشار حداکثری را تضعیف خواهد کرد و در نهایت، قابلیت هسته‌ای، بهترین تضمین برایش در آینده خواهد بود.»

سوریه و ایران در مسیر ترجمه اتحاد سیاسی‌شان در همکاری‌های اقتصادی قرار گرفتند. در آخرین تحول در این راستا، روز گذشته علیرضا پیمان‌پاک، مدیرعامل سازمان توسعه تجارت ایران که به دمشق سفر کرده است از امضای 4 سند همکاری با وزیر اقتصاد و تجارت خارجی سوریه در راستای توسعه تجارت بین دو کشور خبر داد. یکی از مهم‌ترین این اسناد همکاری امضا شده، ایجاد بانک مشترک ایران و سوریه با هدف تسهیل مبادلات تجاری و مالی بین دو کشور است. بانک مشترکی که برای اجرای دیگر توافقات ایران و سوریه ضروری است و مبادلات دو کشور را از زیر سایه سنگین هرگونه تحریم و مداخله کشور ثالث خارج می‌کند. احیای کارخانه‌های تعطیل شده سوری توسط صنایع ایرانی از دیگر توافق‌هایی است که منعقد شده است. سندهای همکاری که امضای آنها تنها بخشی از نتایج سفر 10 روز گذشته سیدرضا فاطمی وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان به  دمشق و مذاکرات او با مقامات عالی دولت سوریه از جمله وزرای اقتصاد و تجارت و صنعت‌شان بوده است.
ایجاد بانک مشترک ایران و سوریه به عنوان بنیان ضروری گسترش همکاری‌های دو کشور در صنعت و تجارت نزدیک به دو سال پیش مطرح شده بود با این حال به نظر می‌رسد اراده سیاسی لازم و کافی برای پیشبرد و به ثمر رساندن آن توافق وجود نداشت. وضعیتی که در دولت سیزدهم و با توجه به دیپلماسی اقتصادی آسیامحور و منطقه گرای آن تغییر یافت.
با چنین سیاستی جایگاه سوریه به عنوان کشوری در محور مقاومت که  در حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت خود در سال‌های مواجهه با گروه‌های تروریستی و معارض متعدد تا حدود زیادی از حمایت‌های نظامی و لجستیکی جمهوری اسلامی ایران برخوردار شده است، یقیناً جایگاه ویژه‌ای است. با این حال تمرکز بیشتر دولت گذشته بر حل مسائل اقتصادی از طریق به توافق رسیدن با کشورهای اروپایی مسبب آن بود که  در سال‌های گذشته از این فرصت همکاری بهره‌ای برای هیچ یک از دو کشور حاصل نشود. جای خالی ایران را اما کشورهایی همچون ترکیه، چین و روسیه و حتی امارات، مصر و کره جنوبی پر کرده بودند. تا آنجا که به گزارش مشرق، تنها ترکیه در بازه زمانی آبان 92 تا آبان 99  صادرات 14 میلیارد دلاری به سوریه داشته است. این میزان در حالی بود که دولت سوریه از سال 89 و به دلیل حمایت‌های ترکیه از برخی گروه‌های تروریستی در سوریه موافقنامه‌های تجارت آزاد میان دو کشور را لغو کرده و همزمان توافقنامه تجارت آزاد با ایران را امضا کرده بود اما با وجود این صادرات ایران به سوریه در همین بازه زمانی تنها اندکی به بیش از یک میلیارد دلار رسیده بوده است.
در همه این سال‌ها جریان‌های سیاسی مخالف حمایت ایران از مردم و دولت سوریه در مقابل داعش و دیگر گروه‌های تروریستی و معارضان مسلح با اتکا به همین وضعیت داد انتقاد سر می‌دادند و از برباد رفتن سرمایه‌گذاری نظامی ایران در سوریه به نفع کشورهای دیگری که مبادلات گسترده‌تری با این کشور داشتند سخن می گفتند تا آنجا که به طور مثال روزنامه آرمان ملی در گزارشی تحت عنوان «با داعش جنگیدیم تا بازار سوریه را به رقبا واگذار کنیم» از اینکه «سهم ایران از بازار سوریه فقط 3 درصد» است، گلایه داشت. بی آنکه این انتقاد را متوجه دولت مورد حمایت خود بدانند که چرا از مختصات خاص رابطه ایران و سوریه که ریشه در سال‌ها قرابت سیاسی دو کشور داشت و در جریان جنگ داخلی سوریه غنایی صدچندان یافت به نفع توسعه همکاری‌های اقتصادی دو کشور بهره نمی‌گیرد. سوریه بازاری به بزرگی 64 میلیارد دلار دارد. علاوه بر آن مشخص است که این کشور پس از نزدیک به 10 سال جنگ داخلی که زیرساخت‌های حیاتی و کارخانجات صنعتی در بسیاری از مناطق را به تلی از خاک تبدیل کرد کشوری است در وضعیت بازسازی که در این روند بی شک از حضور متحدان خود استقبال بیشتری خواهد کرد و در ادامه چنانچه وزیر صمت کشورمان نیز تأکید کرده است به پلی برای  صادرات محصولات ایرانی به دیگر کشور‌های اتحادیه عرب هم تبدیل شود.
به نظر می‌رسید تغییر رویکرد دولت ایران در حوزه سیاست خارجی و اراده سیاسی جدی که در راستای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی شکل گرفته است می‌تواند پایانی بر فرصت سوزی‌ها و کم کاری‌های گذشته در این حیطه باشد و با ترجمه روابط استراتژیک ایران با کشورهای منطقه بویژه کشورهای محور مقاومت همچون سوریه زمینه شکل‌گیری اتحادیه سیاسی- اقتصادی را فراهم آورد که هیچ تحریمی نمی‌تواند آن را تحت تأثیر قرار دهد. از سوی دیگر، تمایل طرف سوری به افزایش مشارکت‌های اقتصادی ایران به ویژه در حوزه بازسازی فرصت مناسبی است تا این روابط، ارتقا یافته  و منجر به تثبیت همکاری‌های استراتژیک طرفین شود.

یوسف حیدری
گزارش نویس
هرم گرمای کوره از ورودی کوچه بن‌بست محله سرپولک توی صورت می‌زند. با نزدیک تر شدن به کارگاه، صدای کوره نیز هر لحظه بیشتر می‌شود. قابلمه‌ها و ظروف مسی روی هم چیده شده‌اند و منتظرند به نوبت داخل کوره بروند. یک دیگ بزرگ مسی هم به دیوار تکیه داده است؛ ناخواسته بوی سمنو در مشامم می‌پیچد. قراراست برای هفته آخر سال آماده باشد. عبدالله کنار دیگ نشسته و به‌ کار شاگردانش نگاه می‌کند. می‌گوید وقتی آنها را می‌بینم به 50 سال پیش برمی‌گردم؛ روزهایی که همین جا از طلوع آفتاب تا پاسی از شب کار می‌کردم تا سفارش مردم را آماده کنم. کوره و مس و قلع بچه‌های من هستند و خوشحالم پیش مردم روسفید هستم.
صدای سفیدگرهای دوره گرد یکی از خاطره‌های فراموش نشدنی بچه‌های دهه 50 و 60 است. صدای اوستای سفیدگر وقتی بلند می‌شد زنان خانه دار با قابلمه و ‌سینی و بشقاب و البته گاهی هم آفتابه مسی در کوچه دورش جمع می‌شدند. اوستا بساطش را پهن می‌کرد و با زغال ظروف مسی را داغ می‌کرد تا برای آب کردن قلع آماده باشند. بچه‌ها با ذوق به دست اوستا خیره می‌شدند تا اینکه دستمال داخل پودر جادویی می‌رفت و روی ظروف سر می‌خورد. ظرف‌ها در چشم به هم براق و سفید می‌شدند و ما با خوشحالی آنها را برمی‌داشتیم و تا خانه می‌دویدیم.
«از آن سال‌ها، من مانده‌ام و همین مغازه کوچک؛ البته هنوز هم مثل قدیم با پرس و جو در بازار بالاخره ما را پیدا می‌کنند. 60 سالی هست که اینجا هستم و شکل مغازه‌ام هم عوض نشده. هر بار که از بیرون نگاه می‌کنم پرت می‌شوم به 50 سال قبل؛ روزهایی که پاییز پربرف و بارانی داشت و مردم برای گرم شدن کنار کوره می‌ایستادند و سفیدکاری ظروف مسی را نگاه می‌کردند.»
حاج عبدالله به کیسه سفیدی گوشه کارگاه اشاره می‌کند و می‌گوید: «با این وضعیت گران شدن قلع دیگر دست و دلم به کار نمی‌رود. قلع ماده اصلی سفید کردن مس است. 10 سال قبل هر کیلو قلع را 70 هزار تومان می‌خریدیم الان هر کیلو یک میلیون و 300 هزار تومان است. خیلی از سفیدگرهای بازار بعد از گران شدن قلع جمع کردند و سراغ کار دیگری رفتند. من هم فقط به خاطر مردم و 60 سال اعتباری که برای خودم جمع کرده‌ام، ماندم. آنهایی که از ظرف مسی استفاده می‌کنند کارگاه من را می‌شناسند. البته این چند سال هم نگاه مردم به مس عوض شده و بیشتر استفاده می‌کنند. مس خیلی بهتر از آلومینیوم و تفلون است. آنها مواد شیمیایی دارند و بعد‌ از سال‌ها استفاده، سرطان‌زا می‌شوند اما مس خالص است و هیچ ماده شیمیایی ندارد. این را من نمی‌گویم که فکر کنی می‌خواهم کار خودم را تبلیغ کنم، دکترهای طب سنتی از خواص مس خیلی گفته‌اند. نسل در نسل، ما از مس استفاده می‌کردیم.
مس برای کسانی که کم خونی دارند خیلی مفید است و باعث آرامش اعصاب و روان هم می‌شود. قدیم‌ها که همه از مس استفاده می‌کردند این قدر مریضی نبود. همه سالم بودند و عمر طولانی داشتند؛ اما الان خیلی‌ها حاضر نیستند حتی از بشقاب ملامین استفاده کنند و ترجیح می‌دهند غذا را در ظروف یک بار مصرف بخورند. ظرف یک بار مصرف هم شد ظرف؟ قدیم‌ها غذا خوردن احترام داشت و در بهترین قابلمه و بشقاب مسی سرو می‌شد. الان در ظروف یک بار مصرف که با مواد شیمیایی خطرناکی درست می‌شوند غذا می‌خورند؛ تا به این سن که رسیده‌ام یک بار هم در ظرف یک بار مصرف غذا نخورده‌ام.»
زن با صدای بلند سلام و علیک می‌کند. از زیر چادر دو قابلمه مسی بیرون می‌آورد و روی زمین می‌گذارد: «حاجی اینها را برام سفید کن. ته قابلمه داشت قرمز می‌شد و وقت سفید کردنش بود. سفارش کن درست و حسابی سفید کنند.» بعد رو به من می‌گوید: «اینها جهاز من هستند. خدابیامرز مادرم کلی ظروف مسی برای جهیزیه‌ام خریده بود. آن موقع ظروف مسی سرگل جهاز عروس بود. اصلاً کسی از ملامین و آلومینیوم استفاده نمی‌کرد. شب جمعه منزل پدربزرگ جمع می‌شدیم و غذا را در مجمع‌های بزرگ مسی سر سفره می‌آوردیم و با لذت می‌خوردیم. مس بخشی از خاطرات فراموش نشدنی ما است.»
با اشاره حاج عبدالله شاگرد کارگاه، قابلمه‌ها را برمی‌دارد و می‌برد داخل. حرارت کوره بیشتر می‌شود و قابلمه‌ها یکی‌یکی روی صفحه فلزی قرار می‌گیرند تا حرارت بخورند. چند دقیقه بعد با دستمال آغشته به قلع قابلمه‌ها سفید می‌شود و انتهای کارگاه چیده می‌شوند. حاج عبدالله به یکی از قابلمه‌ها اشاره می‌کند و از شاگردش می‌خواهد آن را دوباره سفید کند: «از شکل قابلمه‌ها مشخص است برای کدام شهر است. این دیگ را که می‌بینی برای اصفهان است. آن یکی هم برای زنجان. آنهایی که چکش می‌خورند برای زنجان است و چکش نخوره‌ها هم برای اصفهان. البته در تهران هم ظروف مسی در چند کارگاه تولید می‌شود. یکی از این مغازه‌ها کمی پایین‌تر از کارگاه ما، مال حاج اکبر است که از قدیمی‌های این کار است. خدا را شکر چین هنوز نتوانسته ظروف مسی تولید کند واین هنر کاملاً ایرانی است. اینکه چه زمانی باید مس را سفید کرد بستگی به سلیقه دارد. تا زمانی که ته قابلمه به قرمزی نزده می‌توانیم از آن استفاده کنیم ولی اگر قرمز شد باید سفید کنیم. رنگ قرمز قابلمه‌های مسی هم خطرناک هستند و هم باعث تلخ شدن غذا می‌شوند. چند سالی است خودم کار نمی‌کنم ولی هر روز اینجا می‌نشینم و کار این دوتا جوان را نگاه می‌کنم که درست انجام بدهند. قبلاً اینجا چند کارگاه سفیدکاری مس بود اما خیلی‌ها جمع کردند. ما شاید آخرین بازمانده‌های سفیدگری در تهران باشیم.»
سماورهای مسی در اندازه‌های مختلف بیرون مغازه چیده شده‌اند. درخشش نور آفتاب روی سماور چشم را می‌زند. حاج اکبر بیرون مغازه نشسته و به سماورها خیره شده است. می‌گوید لذتی که خوردن چای با سماورهای زغالی مسی دارد در هیچ سماور و قوری دیگری نمی‌توانی پیدا کنی: «مس داریم تا مس. این سماور را ببین آن قدر سنگین است که یک نفری بسختی می‌توانی بلند کنی. چند سالی است مردم رغبت بیشتری به مس پیدا کرده‌اند. به من سفارش ساخت سماور طرح روسی می‌دهند. این سماور با دوتا زغال آب را جوش می‌آورد. نه نیازی به نفت‌ داری نه گاز؛ مناسب مسافرت و پیک نیک. سفارش قابلمه و دیگ هم دارم. ساخت قابلمه سه روز زمان می‌برد. آن قدر باید چکش بزنیم تا چفت و محکم شوند.» حاجی می‌گوید خیلی از استادان بزرگ این کار از دنیا رفته‌اند و فقط چند نفر مانده‌اند. هنری که زمانی در همه سفرنامه‌های فرنگی‌ها دیده می‌شد و بخشی جدایی‌ناپذیر از بازار بود. یعنی زمانی که بازار محل تولید بود نه فقط محل فروش؛ سال‌هایی که صدای چکش مسگری و تار پنبه زنی با بوی ادویه کوبی‌ها و رنگ‌های چشم نواز درهم می‌آمیخت. بازار زمانی خود زندگی بود.

مدیرعامل بانک مسکن با بیان اینکه بیش از پنج هزار میلیارد تومان از محل آورده متقاضیان به حساب سازندگان نهضت ملی مسکن واریز شد، از پرداخت ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات برای اجرای این طرح به متقاضیان خبر داد. محمود شایان  افزود: بر اساس تصمیم دولت، سهم بانک مسکن برای تخصیص تسهیلات به بخش مسکن ۶۳ هزار میلیارد تومان است که با پرداخت این تسهیلات ۲۱۰ هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن احداث خواهد شد. وی گفت: تاکنون ۱۶۸ هزار نفر سهم خود را برای احداث واحدهای اقدام ملی مسکن واریز کرده و تسهیلات را نیز دریافت کردند.

رضا نوشادی
مدیرعامل مهندسی و توسعه گاز
طی هفته گذشته قراردادی سه جانبه میان ایران، ترکمنستان و آذربایجان برای سوآپ (جابه‌جایی) گاز منعقد شد. طبق معمول، گرد و غبار برآمده از کشمکش‌های معمول سیاسی کمتر اجازه داد چهره بی‌غبار این اقدام به نمایش گذاشته شود، اما این قرارداد پس از یک دوره فترت پنجساله در روابط گازی ایران و ترکمنستان در حالی منعقد شد که یک رابطه تخریب شده (بین ایران و ترکمنستان) ذیل این قرارداد را احیا کرد و با وجود حل نشدن مناقشات گازی که بر روابط تجاری دیگر بین دو کشور سایه افکنده بود این قرارداد موفق شد روابط با آذربایجان را نیز بیش از قبل گرما ببخشد. به طور خلاصه اقدام ایران از منظر مفاهیم امنیت انرژی، پایداری شبکه و دیپلماسی انرژی به شرح زیر قابل واکاوی است:
الف-امنیت انرژی:
در ادبیات کلاسیک امنیت انرژی، از چهار محور اساسی امکان‌پذیری (Availability)، دسترسی (Accessibility)، استطاعت (Affordability) و مقبولیت (Acceptability) نام برده شده است. فاکتور امکان‌پذیری به وجود منابع انرژی تأکید دارد و عامل دسترسی به فاکتورهای ژئوپلیتیک و مسیرهای انتقال انرژی می‌پردازد. در این چهارچوب، متنوع‌سازی منابع و مسیرهای انتقال انرژی یکی از مهم‌ترین راهکارهایی است که می‌بایست مد نظر سیاستگذاران بخش انرژی قرار گیرد. از این‌رو انعقاد قرارداد جابه‌جایی گاز علاوه بر ایجاد یک منبع ثانویه جهت تأمین بخشی کوچک از نیاز گاز مصرفی کشور، نه تنها باعث افزایش ضریب اطمینان شبکه انتقال گاز در فصول سرد شده، بلکه در آرام نمودن فضای امنیتی موجود در محور همسایگان شمالی ایران یعنی آذربایجان و ارمنستان نیز می‌تواند مؤثر واقع شود و شاخصهای امنیت انرژی کشور را بهبود دهد.
ب-پایداری شبکه:
پایداری (Stability)، به‌عنوان توانایی نظام انرژی در کارکرد نرمال سامانه‌های متصل به هم با محدودیت‌های فنی در مواجهه با شرایط عملیاتی نامناسب یا رویدادهای اضطراری تعریف می‌شود. این مفهوم در مقیاس زمانی بسیار کوتاه (از دقایق تا ساعت‌ها) و مقیاس‌های بزرگ‌تر روزانه معنی پیدا می‌کند و با مفاهیم دیگری نظیر انعطاف‌پذیری (Flexibility) و تاب‌آوری (Resilience) متفاوت است. انعطاف پذیری، نیز توانایی نظام انرژی در پاسخ به تغییرات سریع و نامتعادل عرضه و تقاضا و تاب‌آوری به‌عنوان توانایی نظام انرژی در مدیریت شوک‌های ناگهانی و گذرا تعریف می‌شوند که در بعد زمانی میان مدت (روزها تا هفته ها) معنی پیدا می‌کنند. همچنین تعریف نیرومندی (Robustness) توانایی یک نظام انرژی در سرمایه گذاری و مدیریت طرح‌های بلند مدت و به‌کارگیری منابع انرژی مناسب با قیمت‌های اقتصادی است که در مقیاس بلند مدت (ماه‌ها تا سال ها) معنا می‌یابد.
در صورت بالا رفتن بیش از اندازه مصرف گاز، در سرشاخه‌های شبکه انتقال گاز حداکثر افت فشار حادث خواهد شد و بخش شمال شرق کشور نسبت به منابع عمومی گاز مخازن کشور در جنوب بیشترین افت فشار را دارد و گاز باید با صرف انرژی زیاد و از طریق ایستگاه‌های متعدد فشار‌افزایی گاز به شمال شرق کشور منتقل شود. در این خصوص گاز دریافتی از ترکمنستان اگرچه به لحاظ حجم در مقایسه با توان تولید کشور عدد کمی است، لیکن سهم بسزایی در پایداری شبکه شمال و شمال شرق ایفا خواهد کرد، لذا در شرایطی که ناترازی در سامانه عرضه و تقاضای گاز کشور از قبل پیش‌بینی شده و اقداماتی در چهارچوب مدیریت آن در حال انجام است، قلمفرسایی در خصوص حجم این گاز، تنها حاکی از غفلت یا تغافل نگارندگان از تفاوت این مفاهیم باشد. بنابر موارد پیش گفته قرارداد سوآپ گازی ایران و ترکمنستان می‌تواند به تقویت نظام انرژی کشور از منظر فاکتورهای پایداری و نیرومندی سامانه ارزیابی گردد.
ج-دیپلماسی انرژی: انعقاد قرارداد سوآپ گازی ایران و ترکمنستان در شرایطی حاصل شد که هنوز اختلافات حقوقی گازی دو کشور که از دولت تدبیر و امید به ارث رسیده، مختومه نشده و بدتر از آن، این اختلافات سایر روابط تجاری دو کشور را نیز شدیداً متأثر کرده است. اگر به این وضعیت، تلاش‌های ایالات متحده را اضافه کنیم که با فشارهای سیاسی و در چهارچوب پروژه‌هایی شبیه به USAid با کمک و مشاوره فنی و مالی به کشورهای منطقه در جهت حذف ایران از کلیه پروژه‌ها و مسیرهای مبادله و ترانزیت کالا و انرژی گام بر می‌دارد، اهمیت انعقاد چنین قراردادی بیش از پیش نمایان می‌شود، چرا که در صورت توسعه همکاری‌ها میان ایران و ترکمنستان، نه تنها امکان حذف و غیراقتصادی شدن این دو خط لوله وجود دارد، بلکه گزینه‌های دیگری نظیر پاکستان، عمان، امارات و عراق نیز به صف متقاضیان گاز ترکمنستان از طریق ایران افزوده خواهد شد.
 در حال حاضر باید شرایط مردم ایران اسلامی و انقلابی را درک کرد که هزینه اقدامات ناصواب قبلی در ارجاع بی‌دلیل پرونده گازی ایران و ترکمنستان به داوری را می‌پردازند؛ پرونده‌ای که در همان دوره صدارت دولت دوازدهم و در زمان حضور ژنرال‌های مدعی، به محکومیت ایران (شرکت ملی گاز ایران) انجامید. اهالی فن می‌دانند که تحلیل‌های غیرعلمی و غیرفنی، قادر نیست تلاش‌های دامنه دار انجام شده برای احیای روابط گازی ایران و ترکمنستان را زیر سؤال برده و جای متهم و شاکی را عوض کند. به امید اینکه سطح این همکاری‌ها در این حد متوقف نشود و با گسترش حجم سوآپ (جابه‌جایی) گاز و افزایش تعداد کشورهای حاضر در قرارداد علاوه بر برخورداری از منافع تجاری ناشی از جابه‌جایی گاز، سایر منافع تجاری و امنیتی منطقه‌ای را برای کشور تأمین و تضمین نمود.

امیرمحمد نوری بیات
کارشناس مسائل استراتژیک
قبل از شروع دور جدید مذاکرات وین، یکی از شروط ایران برای به نتیجه رسیدن مذاکرات، ارائه‌ ضمانت عینی از سمت طرف‌های غربی بود. ارائه‌ تضمین، خواسته‌ بحقی بود که دولت سیزدهم برای جلوگیری از وقوع اتفاق‌هایی مانند خروج امریکا از برجام در سال 1397 مطرح کرد.
بعد از بیان لزوم ارائه‌ تضمین، علاوه بر مقامات غربی، عده‌ای در داخل نیز از عدم واقعی بودن این خواسته صحبت کرده و علاوه بر متهم کردن ایران به جدی نبودن در مذاکرات، اظهار کردند که در روابط بین‌الملل هیچگونه تضمینی نمی‌توان ارائه داد. همچنین بعضی از سناتورهای امریکایی از این نیز جلوتر رفته و گفتند که حتی در صورت ارائه‌ تضمین و تبدیل شدن برجام به یک قانون در کنگره نیز، رئیس‌جمهور بعدی امریکا از آن خارج خواهد شد.
ویژگی ضمانت عینی
ضمانت مطرح شده از سمت ایران دارای ویژگی‌هایی است که طرف‌های غربی به صورت عامدانه آن را نادیده می‌گیرند. حرف اصلی ایران در ارائه‌ ضمانت، ایجاد یک توافق متوازن است. زمانی که یک توافق در عناصری مانند میزان بازگشت‌پذیری، زمان، هزینه‌ تعهدات و... متوازن منعقد شده باشد، باعث می‌شود تا طرف خاطی یا از توافق خارج نشود و یا در صورت خروج، متحمل هزینه‌ سنگینی به واسطه‌ اقدام متقابل طرف دیگر شود. به عبارت دیگر، ضمانت حقیقی در توافقات بین‌المللی نه در روی کاغذ، بلکه در وجود اصلی به نام اقدام متقابل است.
این نوع توافق، علاوه بر مزیت مطرح شده فوق، گذشته‌ سیاهی را که امریکا و اروپا به واسطه‌ عدم انجام تعهداتشان رقم زدند جبران می‌کند. خروج امریکا از برجام، اعمال تحریم‌های جدید، معطل کردن ایران در این توافق توسط اروپایی‌ها و در نهایت عدم انجام تعهداتشان، مسائلی است که عده‌ای سعی دارند با نادیده گرفتن تجربه آسیب‌های عدم وجود این تضمین‌ها، اهمیت ضمانت عینی را به حاشیه ببرند. البته، خوشبختانه سیاست‌های دولت سیزدهم در مذاکرات، نشان از شکست این پروژه دارد.
فعال شدن جریان فریب
خواسته‌ ایران در ارائه‌ ضمانت عینی به قدری دارای منطق و استدلال محکم بود، که جامعه نخبگانی و مقامات جوامع مختلف نیز به مشروعیت این خواسته اعتراف کردند. به عنوان مثال، میخائیل اولیانوف، نماینده‌ روسیه در سازمان ملل، در سخنانی درخواست ضمانت از امریکا توسط ایران را منطقی دانست.
بعد از ایجاد جوی در فضای بین‌الملل در جهت تأیید ارائه‌ ضمانت از سمت طرف غربی، جریان فریب شروع به کار کرده و با به حاشیه بردن مسأله و طرح موضوعاتی غیرواقعی سعی در ذبح کردن این طرح دارند. در روزهای اخیر، مقاله‌ای با عنوان «تضمین‌های فنی برای بازگرداندن و حفظ توافق هسته‌ای» توسط دو مرکز «بورس و بازار» و «شبکه راهبری اروپا» منتشر شد، که در بعضی روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های داخلی نیز منعکس شد.
در این مقاله، بیان شده است که ضمانت‌های سیاسی و حقوقی که به طور معمول در توافقات بین‌المللی مطرح می‌شوند ناکارآمد بوده و نمی‌توانند از به هم خوردن یک توافق جلوگیری کنند. به عنوان مثال در این یادداشت، خروج امریکا از برجام به عنوان عدم کارآیی ضمانت سیاسی و ناتوانی دیوان بین‌المللی دادگستری در مواجهه با امریکا در قضیه پیمان مودت، به عنوان عدم کارآیی ضمانت حقوقی مطرح شده است. بعد از بیان این موضوع، نویسندگان، ضمانتی جایگزین را با عنوان «ضمانت فنی» مطرح می‌کنند. این نوع ضمانت بنابر ادعاها، به دلیل دارا بودن اقدامات فیزیکی و سازمانی قابل مشاهده برای همه، مانند همکاری در پروژه‌های فنی مشترک تعریف شده در توافق، می‌توانند علاوه بر دوام تعهدات، منافع طرفین را نیز تأمین کنند.
باید به این نکته توجه داشت که ظاهر مطلب اشاره شده موضوعی خوب و درست است ولی در ادامه، زمانی که مقاله به مصداق‌ها و اهداف اقتصادی مطرح شده از طرف نویسندگان می‌رسد، باطن سراب‌گونه‌ خود را نشان می‌دهد.
این مقاله به اقداماتی چون نوسازی ناوگان هوایی و سرمایه‌گذاری در بخش خودروسازی به عنوان مناقع اقتصادی توافق اشاره می‌کند، اما اشاره‌ای به مسیر رسیدن به این اهداف نمی‌کند. چنانکه قبل از برجام نیز به اهدافی مانند دستیابی به 100 میلیارد دلار درآمد ارزی اشاره می‌شد، اما چون مسیر آن مشخص نبود و ضمانتی برای همکاری بانکی وجود نداشت هیچگاه دسترسی به درآمدهای ارزی به راحتی امکان‌پذیر نبود.
مقاله همچنین به مشکلاتی چون ریسک اقتصادی ناشی از تحریم‌ها نپرداخته و مسیر رفع این ریسک‌ها و ساختار تحریم‌ها مشخص نشده است. علاوه بر این، بعضی مصادیق و اهداف بیان شده نیز در گذشته مطرح و به دلیل ناتوانی و بی‌مسئولیتی طرف اروپایی شکست خورده‌اند. به عنوان مثال، در این مقاله صحبت از ایجاد یک بانک تجاری جدید به منظور تسهیل روابط بانکی به میان آمده است. حال سؤال اینجاست، طرف اروپایی که حتی در ایجاد یک کانال مالی مانند اینستکس ناتوان بود، چگونه می‌خواهد از ایجاد یک بانک تجاری جدید با هدف بیان شده، حمایت و وزارت خزانه‌داری امریکا را مجبور به همکاری کند؟
در نهایت باید بیان کرد که اهداف اقتصادی می‌توانند ضامن باشند ولی در صورتی که مسیر رسیدن به آنها روشن و دقیق بوده و این مسیر باید متوازن و قابل راستی‌آزمایی باشد تا تجارب و آسیب‌های گذشته تکرار نشوند. بخصوص که بانک‌ها و شرکت‌ها یک‌بار خروج از برجام را تجربه کرده‌اند و اکنون برای همکاری مجدد، کمتر حاضر به ریسک می‌شوند.
باید به این نکته توجه داشت که برجام به ما نشان داد منافع حاصله از یک توافق، نمی‌توانند به خودی خود مشکلات ذاتی یک قرارداد نامتوازن را برطرف کنند و ضمانت عینی مطرح شده برای رفع این مشکل زمانی مؤثر است که ناظر به مسیر رسیدن به منافع باشد. به طور خلاصه، هرگونه راه‌حل مطرح شده برای رسیدن به توافق و بهره‌‌مندی از منافع اقتصادی، بدون روشن شدن مسیر آن، توهمی بیش نیست و هیچ خاصیتی ندارد.

هر روز با شما در اینجا خواهیم بود، صدای شما، حرف شما و پیشنهاد شما را می شنویم و می خوانیم و بازگو می کنیم. با ما همراه باشید، بگویید و بنویسید
تلفن: 88769075 - 021  پیامک: 3000451213

نظــــــر مـــردم

به: سردبیر محترم روزنامه ایران
موضوع: پاسخ به مطلب روزنامه ایران، مورخ 1400/8/11 صفحه یک با عنوان قطعی آسانسور مترو چهل تن دولاب
سلام علیکم
احتراماً خواهشمند است در خصوص مطلب مندرج در آن روزنامه، سه‌شنبه مورخ 1400/8/11 صفحه یک با عنوان قطعی آسانسور مترو چهل تن دولاب، پاسخ زیر در همان صفحه به چاپ برسد: با سلام، احتراماً ضمن تشکر از مسافر گرامی و همچنین سپاس از آن روزنامه وزین به خاطر انعکاس دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خوانندگان و ظرفیت ایجاد شده جهت تعامل و پاسخگویی به شهروندان و مسافران محترم، به اطلاع می‌رساند آسانسورهای ایستگاه متروی چهل تن دولاب، سالم و آماده به‌کار می‌باشند و این شرکت پیگیر دریافت استاندارد است تا آنها را راه‌اندازی و فعال کند.
محسن محمدیان
مشاور مدیرعامل و مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل