محدث تک فلاح
روزنامه‌نگار
. رشته‌ها
ورود به دانشگاه‌های برتر کشور و تحصیل در بهترین رشته‌های دانشگاهی، مسأله‌ای است که همواره مورد توجه دانش‌آموزان دبیرستانی، مخصوصاً سال دوازدهمی‌ها قرارگرفته است. داوطلبان کنکور سراسری با تلاش، برنامه‌ریزی و استفاده از تجربیات افراد موفق در زمینه کنکور سراسری، می‌توانند این مرحله از زندگی خود را نیز با موفقیت پشت سر گذاشته و راهی بهترین دانشگاه‌های کشور شده و با این تحصیلات، آینده‌ای درخشان را برای خود رقم بزنند.
دانشگاه تهران از پنج گروه ریاضی، تجربی، انسانی، هنر و زبان دبیرستان ورودی به رشته‌های مختلفی دارد. داوطلبان و دانش‌آموزان می‌توانند براساس گروه تحصیلی خود یک رشته مناسب در این دانشگاه‌ انتخاب کنند.

ریاست دانشگاه
دانشگاه تهران تا سال 1321 شمسی مستقیماً توسط وزیر فرهنگ اداره می‌شد، بعد از آن مدیریت دانشگاه به طور مستقل و زیر نظر وزارت فرهنگ درآمد و بعد از آن به وزارت علوم واگذار شد. اینها سرشناس‌ترین رؤسای سابق دانشگاه تهران پس از انقلاب اسلامی هستند: دکتر عباس شیبانی، دکتر غلامعلی افروز، دکتر محمدرضا عارف، دکتر رضا فرجی‌دانا، دکتر فرهاد رهبر. نام «رحیمیان» نیز به عنوان اولین رئیس دانشگاه تهران که دوبار به مقام ریاست این دانشگاه رسیده، ثبت شده است. هم‌اکنون سید محمد مقیمی ریاست این دانشگاه را برعهده دارد.

تاریخچه
دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ شمسی در مساحتی به وسعت ۲۱ هکتار تأسیس شد. در این مجموعه ساختمان دانشکده‌های هنرهای زیبا، ادبیات و علوم انسانی، علوم، فنی، حقوق و علوم سیاسی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و ساختمان کتابخانه مرکزی و مسجد دانشگاه واقع شده است. سازمان مرکزی دانشگاه، اداره امور دانشجویی، مرکز بهداشت و درمان دانشجویان، دانشکده محیط زیست، جغرافیا و... نیز در خیابان‌های اطراف دانشگاه قرار دارند.
برخی تأسیس دانشگاه تهران را از جمله اقدامات رضا شاه در راستای توسعه آموزش عالی در کشور مطرح کرده و دانشگاه تهران را اولین نهاد آموزش عالی در ایران برشمرده‌اند، برخی دیگر نیز محمود حسابی را به‌عنوان مؤسس دانشگاه تهران معرفی کرده‌اند. تأسیس دانشگاه تهران تنها با هدف تجمیع مؤسسات آموزش عالی در تهران و ایجاد تشکیلات و تنظیماتی برای کنترل هرچه بیشتر فعالیت‌های دانشجویان در دوره پهلوی اول انجام گرفت. دانشگاه تهران به‌جهت داشتن سابقه و قدمت، تدریس استادان بنام و بلندمرتبه، تحصیل دانشجویان ممتاز، کثرت دانشجویان، استادان و کارکنان، ارزش مدارک تحصیلی در کشور و خارج از آن، پیوند و تعامل با دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات و شرکت‌های صنعتی، اداری، اجرایی و...، داشتن کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های غنی و مجهز، تعدد رشته‌ها و دانشکده‌ها و مؤسسات پیوسته و وابسته، واقع شدن در پایتخت و در مرکز شهر و... معتبرترین و مهم‌ترین مرکز آموزشی کشور محسوب می‌شود.

مکان دانشگاه
باغ جلالیه در شمال تهران آن روز بین قریه امیرآباد و خندق شمالی تهران قرار داشت. این باغ زیبا که پوشیده از درختان کهنسال مثمر و غیرمثمر بود، در حدود سال ۱۳۰۰ قمری در واپسین سال‌های حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار به فرمان شاهزاده‌ای به نام جلال‌الدوله بنا یافته و در آن روز در مالکیت تاجری ترک به نام حاج رحیم آقا اتحادیه تبریزی بود. به هر حال باغ جلالیه با توافق متری ۵ ریال و جمعاً به مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ (صد هزار) تومان از این تاجر خریداری شد و موسیو گدار به‌سرعت مأمور تعیین حدود، نرده‌گذاری، طراحی و اجرای عملیات ساختمانی در آن شد. در همین حال پانزدهم بهمن‌ماه ۱۳۱۳ شمسی لوح یادبود تأسیس دانشگاه با حضور مقامات دولتی در محلی که اکنون پلکان جنوبی دانشکده پزشکی است در دل خاک به امانت گذاشته شد.
طراحی پردیس دانشگاه را نیز همان معمار فرانسوی بر عهده گرفت. وی نخست طرح خیابان‌های اطراف و داخل دانشگاه را ارائه کرد و پس از تأیید در پانزدهم بهمن‌ماه ۱۳۱۳ شمسی، عملیات اجرایی با کاشت نهال‌های درختان سایه‌گستر و باشکوه چنار در کنار خیابان‌ها آغاز شد. تأسیس دانشگاه تهران که با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با مغرب زمین مقارن افتاده بود، این مکان را به بستر اصلی ارتباط با تمدن غرب و علوم جدید تبدیل کرد. از آغاز فعالیت‌های آموزشی دانشگاه تهران تاکنون، همواره افراد شایسته و شخصیت‌های برجسته و چهره‌های صاحب‌نامی در آن به تدریس یا تحصیل پرداخته‌اند که با صرف‌نظر از اسامی فعالان کنونی در عرصه‌های سیاست، اجتماع، علم و هنر، فقط به نام چند نفر از درگذشتگان اشاره می‌شود؛ استاد جلال‌الدین همایی، استاد عبدالعظیم قریب، استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، پروفسور محمود حسابی، استاد علی‌اکبر دهخدا، دکتر محمد معین، مهندس مهدی بازرگان، شهید دکتر مصطفی چمران، دکتر یدالله سحابی، شهید دکتر محمد مفتح، استاد شهید مرتضی مطهری، دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، دکتر کریم ساعی، دکتر احمد حامی و....




پردیس‌ها
پردیس مرکزی دانشگاه تهران که از جنوب به خیابان انقلاب، از شمال به خیابان پورسینا و از شرق و غرب به ترتیب به خیابان‌های قدس و ۱۶ آذر محدود است در سال ۱۳۱۳ شمسی در مساحتی به وسعت ۲۱ هکتار تأسیس شد. در این مجموعه ساختمان دانشکده‌های هنرهای زیبا، ادبیات و علوم انسانی، علوم، فنی، حقوق و علوم سیاسی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و ساختمان کتابخانه مرکزی - که از مهم‌ترین کتابخانه‌های کشور به شمار می‌آید - و مسجد دانشگاه واقع شده است. سازمان مرکزی دانشگاه، اداره امور دانشجویی، مرکز بهداشت و درمان دانشجویان، دانشکده محیط زیست، جغرافیا، و… نیز در خیابان‌های اطراف دانشگاه قرار دارند. دانشکده‌های علوم اجتماعی، علوم تربیتی، کوی دانشگاه، اقتصاد، الهیات و معارف اسلامی به ترتیب در امیرآباد شمالی و خیابان مطهری واقع شده‌اند. همچنان که شماری دیگر از دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی دانشگاه تهران در بیرون از تهران در شهرهای قم، کرج، پاکدشت، ساری، چوکا و نشتارود واقع شده‌اند. در سال ۱۳۷۰ شمسی دانشکده‌های  پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی از دانشگاه تهران جدا شدند و دانشگاه علوم پزشکی تهران را تشکیل دادند. امروز دانشگاه تهران در میان مؤسسات و سازمان‌های وابسته به آموزش عالی کشور از هر حیث و از هر نظر از جایگاهی رفیع بهره‌مند است. در واقع اگر متغیرهایی چون سابقه و قدمت، تدریس استادان بنام و بلندمرتبه، تحصیل دانشجویان ممتاز، کثرت دانشجویان، استادان و کارکنان، ارزش مدارک تحصیلی در کشور و خارج از آن، پیوند و تعامل با دستگاه‌های اجرایی و مؤسسات و شرکت‌های صنعتی، اداری، اجرایی و…، داشتن کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های غنی و مجهز، تعدد رشته‌ها و دانشکده‌ها و مؤسسات پیوسته و وابسته، واقع شدن در پایتخت و در مرکز شهر و... را از معیارهای تعیین اعتبار و اهمیت یک دانشگاه برشماریم، بی‌گمان دانشگاه تهران را باید معتبرترین و مهم‌ترین دانشگاه‌ کشور دانست؛ بی‌جهت نیست که از این دانشگاه با تعبیر «دانشگاه مادر» یاد شده است.
عبارت «پردیس» به معنای پردیس‌های خودگردان نیست؛ پردیس در این دانشگاه به مجموع چند دانشکده اشاره دارد. دانشکده‌ها و پردیس‌های دانشگاه تهران به صورت زیر هستند؛
1. پردیس دانشکده‌ فنی
معرفی دانشگاه تهران فقط به رشته‌ها و فعالیت‌های علمی محدود نمی‌شود. داوطلبان می‌توانند با توجه به رشته مورد علاقه خود در پردیس‌های دانشگاه تهران تحصیل کنند. یکی از پردیس‌های دانشگاه تهران، پردیس دانشکده فنی است. داوطلبان می‌توانند در این پردیس از میان 215 رشته، یک رشته مناسب برای خود انتخاب کنند. پردیس دانشکده فنی بیش از 750 عضو هیأت‌علمی، 5 هزار دانشجو و در حدود 45 هزار فارغ‌التحصیل دارد.
پردیس دانشکده فنی از دانشکده‌های زیر تشکیل شده است: دانشکده برق و کامپیوتر، دانشکده مکانیک، دانشکده عمران، دانشکده متالورژی و مواد، دانشکده فنی کاسپین، دانشکده علوم مهندسی، دانشکده صنایع و سیستم‌ها، دانشکده شیمی، دانشکده معدن، دانشکده نقشه‌برداری و اطلاعات مکانی، دانشکده فنی فومن، دانشکده محیط زیست.
2-پردیس ابوریحان
پردیس ابوریحان نیز مجموعه‌ای از دانشکده‌های مختلف است که در دانشگاه تهران قرار دارد. پردیس ابوریحان دانشگاه تهران از دانشکده‌های زیر تشکیل شده است:
گروه فنی کشاورزی، گروه فناوری غذایی، گروه باغبانی، گروه علوم دام و طیور، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی
گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، گروه حشره‌شناسی و بیماری‌های گیاهی.
3. پردیس‌های منطقه‌ای
دانشگاه تهران یک دانشگاه بین‌المللی نیز محسوب می‌شود که دانشجویان بین‌المللی زیادی دارد. این دانشجوها معمولاً در پردیس‌های منطقه‌ای دانشگاه تهران تحصیل می‌کنند. پردیس‌های منطقه‌ای دانشگاه تهران عبارتند از: پردیس البرز، پردیس بین‌المللی ارس، پردیس بین‌المللی کیش.
4. دانشکده دامپزشکی
یکی دیگر از دانشکده‌های دانشگاه تهران، دانشکده دامپزشکی است. دانشکده دامپزشکی از گروه‌های مختلفی تشکیل شده است که دانشجویان زیادی در این دانشکده در حال تحصیل هستند. گروه‌های دانشکده دامپزشکی به صورت زیر است:
گروه بهداشت و تغذیه دام و طیور، گروه علوم پایه، گروه بیماری‌های داخلی، گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، گروه میکروبیولوژی و ایمونولوژی، گروه جراحی و رادیولوژی.
5. پردیس علوم
یکی دیگر از پردیس‌های دانشگاه، پردیس علوم است و از دانشکده‌های زیر تشکیل می‌شود:
دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر، دانشکده زمین‌شناسی، دانشکده زیست‌شناسی، دانشکده شیمی، دانشکده فیزیک، دانشکده بیوتکنولوژی.
6. پردیس‌های هنر زیبا
پردیس‌های هنر زیبا در دانشگاه تهران برای تمامی رشته‌های مربوط به هنر است. دانشکده هنرهای زیبا در رشته‌های مختلف هنر مانند معماری، موسیقی، گرافیک، تئاتر و... دانشجو می‌پذیرد. دانشکده‌های پردیس‌های هنر زیبا عبارتند از: دانشکده شهرسازی، دانشکده معماری، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشکده طراحی صنعتی.
7. علوم انسانی
پردیس علوم انسانی از دانشکده‌های زیر تشکیل شده است:
دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشکده مطالعات جهان، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی.
8. دانشکده علوم و فنون
9. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی
پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران وابسته به دانشگاه تهران است و در کرج قرار دارد. دانشکده‌های این پردیس عبارتند از:
دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، اقتصاد کشاورزی، ترویج و آموزش کشاورزی، مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، مهندسی آبیاری و آبادانی، علوم و مهندسی صنایع غذایی، مهندسی ماشین‌های کشاورزی، علوم و مهندسی خاک، دانشکده علوم و مهندسی کشاورزی، زراعت و اصلاح نباتات، علوم دامی، گیاه‌پزشکی، مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده منابع طبیعی، مهندسی علوم و صنایع چوب و کاغذ، مهندسی شیلات، مهندسی محیط زیست، مهندسی جنگل‌داری و اقتصاد جنگل، مهندسی احیای مناطق خشک و کوهستانی.
10. پردیس فارابی
یکی دیگر از پردیس‌های دانشگاه تهران که در معرفی دانشگاه به آن اشاره می‌کنیم، پردیس فارابی است. پردیس فارابی در شهر قم قرار دارد و از دانشکده‌های زیر تشکیل شده است:
دانشکده الهیات، دانشکده حقوق، دانشکده مهندسی، دانشکده مدیریت و حسابداری،
11. علوم اجتماعی و رفتاری
گروه علوم اجتماعی و رفتاری دانشگاه از دانشکده‌های زیر تشکیل شده است:
دانشکده اقتصاد، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی، دانشکده جغرافیا، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشکده کارآفرینی، دانشکده مدیریت.
12. مؤسسات پژوهشی
دانشگاه تهران در هر حوزه و زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کند و علاوه بر دانشکده‌های متعدد از مؤسسات پژوهشی زیادی نیز برخوردار است. مؤسسات پژوهشی دانشگاه تهران عبارتند از:
مؤسسه ژئوفیزیک، مرکز تحقیقات بیوشیمی – بیوفیزیک، پژوهشکده تاریخ علم، موسسه مطالعات امریکای شمالی و اروپا دانشگاه تهران، مرکز مطالعات زنان، مرکز پژوهش‌های کاربردی مدیریت دانشگاه تهران ،مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی.

مقاطع تحصیلی
داوطلبان و دانش‌آموزان می‌‌توانند برای قبولی در رشته‌های کارشناسی در دانشگاه تهران انتخاب رشته کنند. علاوه بر رشته‌های کارشناسی دانشگاه تهران در تمامی مقاطع رشته‌های تحصیلی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد. مقاطع تحصیلی دانشگاه تهران به صورت زیر است:
کاردانی ناپیوسته، کاردانی پیوسته، کارشناسی پیوسته، کارشناسی ناپیوسته، کارشناسی ارشد، دکترای تخصصی
دکترای تخصصی PhD، دکترای تخصصی پیوسته،  دکترای حرفه‌ای.

دستاوردهای علمی
براساس تحلیل‌های انجام شده، این مرکز تاکنون 81 هزار و 682 مقاله علمی در نشریات و همایش‌های داخلی منتشر نموده است. دانشگاه تهران صاحب امتیاز و ناشر 117 مجله تخصصی است و تاکنون 172 همایش توسط دانشگاه تهران برگزار شده است. علاوه بر این تاکنون 72 هزار و 129 مقاله معتبر بین‌المللی نیز از این مرکز استخراج شده است. اطلاعات و آمار دقیق‌تر از دانشگاه تهران را می‌‌توانید در زیر مشاهده نمایید. در سال 1401 پژوهشگران دانشگاه تهران بیشترین مقالات خود را با کلیدواژه‌های «تاب‌آوری» و «ایران» منتشر نموده‌اند.

فعالیت‌های پژوهشی
مجموعه دانشگاهی دانشگاه تهران، از 9 پردیس و 16 مرکز پژوهشی و تحقیقاتی تشکیل شده است. یکی از نکاتی که در معرفی دانشگاه تهران باید به آن توجه ویژه‌ای داشت، فعالیت‌های پژوهشی این دانشگاه است. دانشگاه تهران یکی از دانشگاه‌های کشور است که به فعالیت‌های علمی اهمیت زیادی می‌دهد. این دانشگاه در کارنامه خود حدود 121 هزار و 931 پایان‌نامه، 150 هزا و 469 فعالیت علمی و هزار و 642 طرح کاربردی دارد. دانشگاه تهران در رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور رتبه شماره یک را دارد و از سایر دانشگاه‌ها پیشی گرفته است.

امکانات دانشگاه تهران
یکی از مهم‌ترین مواردی که در معرفی دانشگاه تهران باید به آن اشاره کرد، امکانات کامل این دانشگاه است. این دانشگاه امکانات ورزشی و علمی زیادی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد و به خاطر همین موضوع یکی از دانشگاه‌های پر امکانات کشور نیز محسوب می‌شود. امکانات دانشگاه تهران به‌صورت زیر است:
امکانات ورزشی، امکانات خوابگاهی، امکانات فرهنگی، امکانات پژوهشی و علمی و اینکه دارای بزرگترین کتابخانه در کشور است.

رشته‌های کارشناسی پیوسته
علوم سیاسی، حقوق، مدیریت دولتی، حسابداری، مدیریت بازرگانی، مدیریت مالی،  فلسفه، مهندسی کامپیوتر، فناوری اطلاعات، ارتباط تصویری، مجسمه سازی، طراحی صنعتی، نمایش – بازیگری، نمایش – کارگردانی، ادبیات نمایشی و...

رشته‌های کارشناسی ارشد
مدیریت مالی، مدیریت MBA، مدیریت بازرگانی، مدیریت جهانگردی، مدیریت رسانه، مهندسی صنایع، مهندسی معماری، مهندسی فناوری اطلاعات و...

افتخارات و فعالیت‌های علمی
دانشگاه تهران یکی از دانشگاه‌های کشور است که دانشجویان بین‌المللی زیادی دارد. این دانشگاه در حدود هزار دانشجوی بین‌المللی دارد که برای تحصیل به دانشگاه تهران مراجعه می‌کنند. دانشگاه تهران با 110 واحد آموزشی و دو هزار و 100 عضو هیأت علمی خدمات آموزشی خود را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد. دانشجویان  ایرانی که در دانشگاه تهران تحصیل می‌کنند در حدود 50 هزار دانشجو هستند. از طرفی دیگر تعداد دانشجویانی که از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند برابر با 260 هزار دانشجو است. این آمارها نشان می‌دهند که دانشگاه تهران چه تأثیری در آموزش عالی کشور دارد و چرا به آن بزرگترین دانشگاه ایران گفته می‌شود. افتخارات کشوری و بین‌المللی این دانشگاه بسیار زیاد است و دانشجویان و استادان دانشگاه تهران نقش مهمی در این افتخارات دارند. یکی از مهم‌ترین دلایلی که موجب می‌شود داوطلبان آرزوی تحصیل در دانشگاه تهران را داشته باشند، فعالیت‌های علمی این دانشگاه است.

جاذبه‌های دانشگاه
باغ موزه نگارستان: عمارت باغ نگارستان یکی از کاخ‌های ییلاقی خاندان قاجار بوده است که تاریخ احداث آن به دوره سلطنت فتحعلی شاه‌ باز می‌گردد. این باغ سرسبز و عمارت باشکوه آن در سال ۱۲۲۲ ه. ق بنا به دستور وی در خارج از حصار شهر تهران ساخته می‌شود. باغ نگارستان در ابتدا بسیار بزرگتر از ابعاد و مساحت کنونی آن بوده است ولی به‌مرور زمان بخش وسیعی از اراضی آن جدا گردیده و در اختیار سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگر مانند وزارت ارشاد و برنامه و بودجه قرارگرفته است. در این باغ ساختمان‌ها و تالارهای بسیار دیدنی و مجللی وجود داشته است که متأسفانه درگذشته بسیار دور محو و نابود گردیده‌اند. از جمله مکان‌های بسیار جالب این باغ، حوض‌خانه‌ای با نام «دلگشا» و تالاری به نام «قلمدان» بوده است. این بناها دارای تزئینات و نقاشی‌های نفیسی بوده‌اند که پس از سقوط قاجاریه همه آنها از بین رفته است. از جمله آنها تصویر بزرگی از فتحعلی شاه در وسط و سی پسر او در اطرافش بود که روی دیوار تالار قلمدان توسط نگارگران مشهور آن دوره نقاشی شده بود. در واقع وجه تسمیه باغ نگارستان به‌دلیل نگارگری‌های موجود در اتاق‌ها و تالارهای آن بوده است. باغ نگارستان همچنین شاهد رویدادهای تاریخی فراوانی بوده است. بسیاری از مراسم و دیدارهای پادشاهان قاجار و بعضاً حوادث تلخ آن دوره مانند قتل بزرگ‌مرد تاریخ ایران قائم مقام فراهانی در این عمارت رخ‌ داده است.
باغ نگارستان پس از سپری کردن فراز و نشیب‌هایی چند، سرانجام به دست وزارت معارف سپرده می‌شود، گویی تاریخ ایران سرنوشتی زیبا و پسندیده برای این باغ پیش‌بینی کرده بود. آنگونه که اسناد تاریخی گواهی می‌دهند نخستین بار در سال ۳۱۸ ه. ق مدرسه عالی فلاحت در آن تأسیس می‌گردد، در دوره وزارت حکیم الملک مدرسه صنایع مستظرفه به ریاست محمد غفاری (کمال‌الملک) در عمارت جنوبی و مدرسه علمیه در عمارت شمالی آن گشایش می‌یابد. در سال ۱۳۰۷ خورشیدی تغییرات و احداثات وسیعی به منظور تأسیس دارالمعلمین عالی ایران در عمارت باغ نگارستان توسط معمار روسی، مهندس مارکوف صورت می‌گیرد و پس از آماده شدن بنا، هشت نفر از استادان ایرانی به نام‌های مرحوم دکتر سحابی، فروزانفر، عباس اقبال، رضازاده شفق، احمد دهقان، بهمنیار، عبدالحسین شیبانی، سیدکاظم عصار و هشت نفر استاد فرانسوی برای تربیت دبیران و معلمان موردنیاز مدارسی از قبیل دارالفنون در آن مستقر و مشغول به تعلیم و تربیت جوانان ایران می‌شوند. پس از توسعه بناهای باغ نگارستان، دارالمعلمین عالی نیز گسترش پیدا کرده و به دانشسرای عالی تغییر نام می‌یابد. سرانجام پس از تصویب قانون تأسیس دانشگاه تهران در مجلس شورای ملی در سال ۱۳۱۳ شمسی، دانشسرای عالی و باغ نگارستان جمعاً به دانشگاه واگذار و از آن تاریخ تاکنون یکسره در خدمت اهداف آموزشی و پژوهشی دانشگاه تهران قرار می‌گیرد. بنابراین بحق می‌توان گفت که باغ نگارستان مهد آموزش عالی در ایران و موطن و محل تولد دانشگاه تهران بوده است. در طول هفتاد سال عمر دانشگاه هزاران استاد و دانشجوی برجسته در این باغ به تدریس و تحصیل اشتغال داشته‌اند.
هیأت رئیسه دانشگاه تهران با عنایت به گذشته پربار و فضای معنوی و مقدس این باغ که مهد و مرکز علم و ادب و فرهنگ ایران در سده معاصر بوده است تصمیم بر آن گرفت که باغ نگارستان را با بهترین کیفیت مرمت و نوسازی کرده و از آن به‌عنوان پایگاه تاریخی و موزه علم و فرهنگ و هنر دانشگاه تهران بهره‌برداری نماید. در همین راستا در سال ۱۳۷۵ طرح مرمت و نوسازی آن با مدیریت مستقیم دانشگاه به اجرای گذاشته شد. خوشبختانه در طول سال‌های گذشته قسمت اعظم باغ نگارستان به گونه‌ای بسیار شایسته و درخور مکانی با چنین سابقه درخشان علمی و فرهنگی به سرانجام رسید. تنها بخش باقیمانده آن، ساختمان کتابخانه و تالار اجتماعات قدیمی باغ نگارستان است که مطابق برنامه تنظیمی طرح مقاوم‌سازی و مرمت آن در دو سال آینده به اتمام خواهد رسید و بزودی ایران عزیز همانند بسیاری از کشورهای پیشرفته صاحب یک موزه جامع تاریخ علم خواهد گردید.
خانه (موزه) مقدم: خانه مقدم و مجموعه آثار و اشیاء تاریخی، فرهنگی و هنری موجود در آن بحق از گرانبهاترین مجموعه‌ها و دیدنی‌ترین نقاط تهران و بلکه ایران و جهان است. خانه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجاریه بوده است. احتساب الملک دارای دو فرزند پسر به نام‌های حسن و محسن بوده و آنها را جهت تحصیل به اروپا (فرانسه و سوئیس) می‌فرستد. حسن مقدم که یکی از روشنفکران و نویسندگان نوگرای ایران بوده بر اثر عارضه بیماری سل در آنجا فوت می‌کند. از او نمایشنامه بسیار معروفی با عنوان «جعفرخان از فرنگ برگشته» بجای مانده است. برخی حسن مقدم را اولین نمایشنامه‌نویس ایران به سبک جدید می‌دانند. محسن مقدم نیز در اروپا در رشته نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی تحصیل می‌کند و پس از بازگشت به ایران در تأسیس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و گروه باستان‌شناسی مشارکت بسیار فعال و نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌نماید. محسن مقدم به همراه همسر فرانسوی‌اش که در اصل یک بلغاری تبار مقیم فرانسه بوده در خانه پدری خود در تهران ساکن می‌گردد. او و همسرش «سلما» که کارمند کتابخانه و موزه ملی ایران بوده است در کنار فعالیت‌های علمی آثار و اشیاء فراوانی را با هدف حفظ میراث فرهنگی و تاریخی ایران گردآوری می‌نمایند. آنها این آثار و اشیای ارزشمند را بازپیرایی کرده و به طرزی زیبا در جای جای اتاق‌ها و فضاهای عمارت قدیمی خاندان خود نصب و به نمایش می‌گذارند. برخی از صاحب‌نظران و خبرنگارانی که در زمان حیات وی از خانه و مجموعه آثار و اشیاء او بازدید کرده اند آن را در ردیف گرانبهاترین خانه‌های جهان به شمار آورده‌اند. مرحوم دکتر محسن مقدم در سال‌های پایانی زندگانی خود بواسطه علاقه وافری که نسبت به دانشگاه تهران داشته است و با هدف بهره‌مندی استادان، دانشجویان و سایر علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ و هنر ایران خانه پدری و مجموعه آثار و اشیاء نفیس خود را به‌طور کامل بنا بر سنت حسنه وقف به دانشگاه تهران واگذار می‌نماید. پس از فوت مرحوم دکتر محسن مقدم و همسر ایشان در اواخر دهه شصت خانه و اشیاء و آثار وابسته به آن در اختیار دانشگاه تهران قرار می‌گیرد. بلافاصله موضوع شناسایی و ثبت و ضبط اشیاء موجود در خانه مقدم توسط کارشناسان فن به اجرا درمی‌آید. این مهم به‌دلیل اهمیت و حساسیت خاص آن چند سال به طول می‌انجامد. از سوی دیگر مسأله مرمت و بازسازی ابنیه موجود در خانه مقدم نیز به‌دلیل تخریب و فرسودگی بسیار شدید در دستور کار قرار می‌گیرد. متأسفانه تلاش دانشگاه برای تأمین اعتبار موردنیاز به جایی نمی‌رسد و مدیریت دانشگاه سرانجام تصمیم می‌گیرد که با اتکا به اعتبارات محدود تعمیراتی دانشگاه و با سپردن این مهم به مدیریت وقت باغ نگارستان و موزه مقدم مستقیماً و رأساً آن را به انجام برساند. خوشبختانه پس از چندین سال انتظار عملیات مرمت خانه مقدم در شهریور سال ۱۳۸۱ آغاز و در اردیبهشت ۱۳۸۵ به گونه‌ای بسیار مناسب و شایسته به پایان می‌رسد. همزمان با بازسازی عمارت خانه مقدم، مرمت اشیاء تاریخی او نیز آغاز و تاکنون بخش مهمی از آنها مرمت، بازپیرایی و آماده نمایش گردیده است.
مؤسسه باستان‌شناسی: مؤسسه باستان‌شناسی در سال ۱۳۳۸ به پیشنهاد استاد دکتر عزت‌الله نگهبان در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران تأسیس شد. هدف اصلی این مؤسسه، انجام تحقیقات علمی دانشگاهی در زمینه‌های مربوط به باستان‌شناسی و شناسایی فرهنگی و تمدن‌های گذشته ایران و ممالک همجوار به استناد پژوهش‌های باستان‌شناسی هنر بود.
مؤ سسه باستان‌شناسی از سال ۱۳۵۴ در باغ فردوس شمیران مستقر گردید، این محل توسط مرحوم دکتر محمود افشار به‌عنوان وقف در اختیار مؤسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران قرار گرفت. مؤسسه باستان‌شناسی از بدو تأسیس، چه در فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی خود در زمینه حفاری‌ها و بررسی‌های مختلف باستان‌شناسی، که با همکاری سازمان‌های مربوط انجام گرفته است، مارلیک، هفت تپه، تپه زاغه، تپه قبرستان، الموت، کلاردشت، اسماعیل آباد قزوین و چه در آموزش فنی و نظری دانشجویان و تربیت پژوهشگران و متخصصین، در ارتقای سطح علمی کشور سهم بسزایی داشته است و با برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌ها و انتشار گزارش‌های تحقیقات انجام یافته در مجله تخصصی مارلیک و کندوکاو و چاپ نتایج پژوهش‌ها به‌صورت کتب و مقالات و پایان‌نامه در داخل و خارج از کشور به زبان‌های مختلف در معرفی و شناساندن فرهنگ و تمدن ایران سهیم بوده است.