چالش‌های حقوق مادی و معنوی در طراحی‌ صحنه

‎مصطفی مرادیان
طراح صحنه تئاتر و مدرس دانشگاه تهران
تیرماه ٩٨ نمایش «قتل‌هاى نیمه کاره» روی صحنه رفت و پس از گذشت کمتر از دو هفته نمایشى دیگر با عنوان «حق‌ با شماست» به طراحى و کارگردانى مهران ایرانى در دکور نمایش قتل‌هاى نیمه‌کاره اجرا شد.

پس از اتمام اجراى نمایش «قتل‌هاى نیمه کاره» -٢٥تیرماه - دکور این نمایش در پشت صحنه سالن شماره١ تماشاخانه مهرگان قرار مى‌گیرد و بعد از گذشت حدود دو هفته از این دکور بدون کسب اجازه در نمایش «حق با شماست» به طراحی و کارگردانی مهران ایرانی استفاده می‌شود؛ که این اتفاق به دور از منش و رفتار حرفه‌ای در تئاتر و اساساً هنر است. بر این اساس به محض مطلع شدن از طریق سایت‌های فروش بلیت و انتشار عکس‌های نمایش «حق با شماست» مراتب به نهادهای متخصص و مربوط گزارش داده شد. پس از آن بنا به گزارش‌های منتشر شده مطلع شدیم که تماشاخانه مهرگان دکور را به کارگردان نمایش پیشنهاد می‌دهد و آنها نیز از آن استفاده می‌کنند. در این میان دو اتفاق غم انگیز رخ داده است نخست آنکه تماشاخانه خصوصی مهرگان و عوامل مسئول در نمایش «حق با شماست» با بی‌تدبیری به خود اجازه می‌دهند که حقوق مادی و معنوی یک اثر و مؤلف آن را زیر پا بگذارند و دوم آنکه پس از مطلع شدن نارضایتی از جانب مؤلف اصلی اثر، به جای عذرخواهی، با طفره رفتن از اصل موضوع سعی بر بی‌گناه جلوه دادن این عمل می‌کنند که در هر دو مورد خشم هنرمندان تئاتر برانگیخته شد. در این میان نکته‌ای وجود دارد که اتفاق را فراتر از احقاق حقوق من به‌عنوان یک طراح پیش می‌برد بلکه بی‌توجهی به حقوق معنوی یک اثر آن هم در کمتر از یک ماه است که به هیچ وجه بخشودنی و فراموش شدنی نیست و این امر ممکن است برای طراحان دیگر نیز اتفاق افتد بنابراین مطابق هماهنگی‌های انجام شده، مرکز هنرهای نمایشی مانند سایر مراکز در رشته‌های دیگر هنر، با این رویدادها برخورد خواهد کرد.‌