نیاز پسااعتراض برای تصمیم‌گیری

علی نجفی
نماینده مجلس
اعتراضات روزهای اخیر پدیده‌ای بود که به لحاظ وسعت، عمق و اهمیت باید به درستی مورد تحلیل و بررسی و واکاوی دقیق قرار بگیرد. از این منظر ارائه تحلیل‌های یک طرفه نمی‌تواند راهگشای درک این پدیده و همین طور زمینه‌ساز جلوگیری از تکرار آن باشد. ما هم اکنون در فضایی هستیم که با دو جنس تحلیل یکطرفه که این ماجرا را تنها از یک زاویه می‌نگرند، مواجه شده‌ایم. یک تحلیل که این اتفاقات را صرفاً یک پدیده امنیتی می‌داند که از صفر تا صد آن با دخالت خارجی و بدون زمینه اجتماعی رخ داده و تحلیل دیگری که می‌گویند تمام این اتفاقات کار مردم خشمگین بوده و هیچ اتفاق ضد امنیتی از جنس نفوذ گروه‌های متخاصم جهت انحراف مسیر اعتراض رخ نداده است. واقعیت این است که آنچه که در دو هفته گذشته از سر مملکت گذشت، مجموعه رخدادهایی بود که شامل هر دو وجه می‌شد؛ به عبارتی این اتفاقات مخلوطی بود از اعتراضات اجتماعی که دارای زمینه‌های عینی در جامعه ما هستند و اقدامات ضد امنیتی که توسط مراکزی خاص در خارج از کشور هدایت می‌شدند. هیچ نگاه و تحلیل منطقی نیست که بتواند یکی از این دو بخش را از مجموعه رخدادهای روزهای اخیر حذف کرده و کنار بگذارد. در واقع برای هر یک از این دو بخش، نشانه‌ها و دلایلی واضح و غیر قابل انکار وجود دارد. اکثر ناظران و تحلیلگران نیز در روزهای اخیر بر همین نکته تأکید داشته‌اند که این اتفاقات دارای پیچیدگی‌های مهمی هستند که باید هر بخش آن مورد تدقیق جدی قرار بگیرد. فضای تحلیلی شکل گرفته حول این اتفاقات نیز بیش از گذشته به این سمت گرایش کرده که به جای تک عاملی دیدن این اتفاقات، به مجموع علل پیدایش آن بپردازد. چیزی که اما اجازه تفسیر و تحلیل دقیق ماجرا در قدم‌های بعدی را می‌گیرد و اجازه مطالعه آن توسط ناظران و کارشناسان دانشگاهی را نخواهد داد، نبود اطلاعات درباره جزئیات این اتفاقات است. بزرگترین اشتباه این است که اطلاعات و داده‌های مربوط به جزئیات این اتفاقات به بهانه‌های امنیتی از دسترس تحلیلگران دور گذاشته شده و مانع بررسی و ریشه‌یابی این موضوع شود. حیاتی‌ترین چیزی که باید بعد از این اتفاقات برای گروه‌های دانشگاهی، محققین، ناظران و خصوصاً مجامع تصمیم‌گیری کشور روشن شود، این است که اساساً نقش هر کدام از علل یاد شده یعنی زمینه‌های اجتماعی اعتراض در کشور از یک سو و نفوذ گروه‌های متخاصم با هدف انحراف اعتراضات مدنی از سوی دیگر، در این اتفاقات چقدر بوده است؟  این سؤال مهم اولاً به ما نشان خواهد داد که در هر یک از دو بعد راهبردی و مهم مورد اشاره یعنی اقتدار امنیتی در برابر خطر نفوذ و همین طور میزان رضایت یا نارضایتی عمومی از وضعیت کشور در چه جایی قرار داریم. ثانیاً باعث خواهد شد تا در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها با علم و آگاهی بیشتر نسبت به واقعیت موجود کشور، عمل شود. ما در برهه‌های مختلف و اتفاقات گذشته هیچ گاه چنین اطلاعات و آماری نه فقط در سطح تحلیلگران و پژوهشگران، بلکه در سطح تصمیم‌گیران کلان چون مجلس هم نداشته‌ایم و بنابراین امکان خطا در تصمیم‌گیری‌ها و عدم انطباق آنها با واقعیت کف جامعه زیاد شده است. اکنون اما این اتفاقات نشان داد که برخلاف برخی از ارزیابی‌ها، نقاط آسیب‌پذیر جدی در کشور ما وجود دارد که باید آگاهانه و منطقی با آنها برخورد شده و برایشان تصمیم‌گیری شود. برخوردی که دیگر نمی‌تواند صرفاً مبتنی بر شعار باشد و در غایت هدف خود فراموش کردن ماجرا را دنبال کند.‌