ناکامی نماینده محترم سینمای ایران

آیدا آزاد  
خبرنگار
فیلم مستند «در جست‌و‌جوی فریده» یکی از فیلم‌های مطرح سال‌های اخیر است. روند موفقیت چشمگیر فیلم از یازدهمین جشنواره سینما حقیقت آغاز شد، زمانی که جوایز مهم این جشنواره به فیلم مستند تحقیقی آزاده موسوی و کوروش عطایی رسید. اما خبرسازی این فیلم مستند از همان روزهای ابتدایی تولیدش آغاز شد، در دورانی که تهیه‌کنندگان جوان فیلم تصمیم گرفتند سرمایه فیلم‌شان را با کمک بینندگان فیلم تأمین کنند. در زمانه‌ای که تأمین بودجه از سوی بینندگان هنوز در ایران باب نشده بود و همچنان نیز یکی از روش‌های مرسوم به حساب نمی‌آید، کارگردانان به روش مرسوم در سینمای بین‌الملل تکیه کردند و طرح فیلم‌شان را در یک وب‌سایت سینمای مستقل بارگذاری کردند تا بینندگان بتوانند در تأمین بودجه فیلم به آنها کمک کنند. پس از مدتی، «در جست‌و‌جوی فریده» قدم به مرحله بعد گذاشت و تولید فیلم در سکوت خبری آغاز شد.
داستان «در جست‌و‌جوی فریده» با کش‌وقوس‌های معمول در سینمای مستند متفاوت است اما قدرت آشتی مخاطب با سینمای مستند را داشت؛ این فیلم روایت زندگی زنی به‌نام فریده است که سرنوشتی متفاوت برای او رقم خورد. در روزهای نوزادی‌اش در حرم امام‌رضا(ع) رها شد و طبق روال معمول او را به شیرخوارگاه فرستادند. زندگی فریده از زمانی شکل متفاوتی پیدا کرد که زوجی هلندی او را به فرزندی پذیرفتند و نوزاد را همراه خود به کشورشان بردند. فریده که چهل سال از سفر به ایران هراس داشت و خانواده‌ هلندی‌اش نیز علاقه‌ای به سفر او به ایران نداشتند، برای رسیدن به رؤیای حقیقی‌اش، جست‌و‌جوی اینترنتی خانواده واقعی خود را آغاز کرد. فریده برای نخستین بار به ایران آمد و با افرادی که خود را خانواده واقعی او جا می‌زدند ملاقات کرد و داستان مستند «در جست‌و‌جوی فریده» شکل گرفت. این مستند 88 دقیقه‌ای، پس از نمایش در جشنواره سینما حقیقت و دریافت جایزه بهترین تدوین، بهترین موسیقی، جایزه ویژه دبیر جشنواره و بهترین فیلم هنر و تجربه نمایش خود را در گروه هنر و تجربه آغاز کرد. پس از آن جایزه بهترین موسیقی از جشنواره فیلم رشد، دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از جشن مستقل سینما مستند، جایزه بهترین فیلم مستند از آکادمی سینماسینما، تندیس بهترین صداگذاری و بهترین فیلم از جشن سینمای ایران و تندیس بهترین فیلم مستند در جشن دنیای تصویر را از آن خود کرد.
اما هیچ‌کدام از این جوایز نبود که نام «در جست‌و‌جوی فریده» را برای گروه پرتعداد هوادارانش مطرح کرد. زمانی که هیأت انتخاب فیلم ایران، «در جست‌و‌جوی فریده» را به‌صورت شبانه به‌عنوان نماینده ایران در اسکار 2020 معرفی کرد، به ناگاه اتفاق تازه‌ای رقم خورد. رقبای داستان‌گوی فیلم، «متری شش و نیم» و «قصر شیرین» از رقابت در اسکار بازماندند و سینمای ایران برای سال نو میلادی انتخاب تازه‌ای انجام داد. حالا با مشخص شدن حذف فیلم در مرحله نیمه‌نهایی و در فهرست 10 تایی اسکار، در شرایطی که انگار انتخاب در اسکار برای ما بسیار عادی است، لبخندی از موفقیت روی لب‌های مدعیان نشسته است. در حالی که «در جست‌و‌جوی فریده» را می‌توان نماینده محترمی از سینمای مستند ایران دانست و در موقعیتی کاملاً منصفانه درباره حذف فیلم در این مرحله تیتر زد: «ناکامی نماینده محترم سینمای ایران».