انتخابات رقابتی شود، مشارکت بالا می‌رود

رضوانه رضایی پور
خبرنگار
میزان مشارکت مردمی در انتخابات مجلس یازدهم از هم‎اکنون مورد بحث است. اما تا زمانی که فهرست کاندیداهای تأیید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان اعلام نشود، نمی‎توان در مورد درصد این مشارکت صحبت کرد. این دیدگاه محمد هاشمی رفسنجانی است. هاشمی نشان دادن ناکارآمدی دولت از سوی برخی چهره‌های سیاسی آن هم در آستانه انتخابات را همچون همان نقشه‏‌هایی می‎داند که در کشورهای سوریه، لبنان و عراق از سوی دشمن دنبال شد و به نتیجه هم رسید.
مشروح این گفت‎وگو را در ادامه بخوانید:
تنها چند روز از ثبت نام کاندیداهای مجلس یازدهم می‎گذرد و از همین حالا یکی از دغدغه‎های اصلی چهره‎های سیاسی، مشارکت مردم در انتخابات است. این نگرانی را چقدر جدی می‎دانید؟
آنچه می‎تواند در انتخابات پیش رو مؤثر باشد و سبب مشارکت زیاد مردم پای صندوق‎های رأی شود، تنها در یک چیز خلاصه می‌شود و آن ایجاد «رقابت واقعی» است. اگر انتخابات به گونه‎ای پیش رود که هر دو جریان سیاسی بتوانند به طور مساوی به صحنه بیایند، هم کاندیداها و هم جناح‎های سیاسی و هم حامیان آنها رغبت پیدا می‎کنند که در انتخابات شرکت کرده و به نفع تفکر خود اقدام کنند. اما اگر رقابت جدی نباشد و وزن نیروهایی که به صحنه می‌آید برابر نباشد به گونه‎ای که از قبل بتوان پیش‌بینی کرد که فلان طیف سیاسی در هر صورت برنده رقابت‏‌ها است، معلوم است که مردم تمایلی به حضور در انتخابات نخواهند داشت.
مثلاً فرض کنید از یکی از جریان‎های سیاسی نیروی با سابقه مشهوری حضور یابد و از جناح دیگری نیروی گمنامی که اصلاً تجربه حضور در سیاست را ندارد، رقابت را در انتخابات کم می‎کند.
ما که هنوز نمی‎دانیم ترکیب نیروهایی که برای انتخابات اسفندماه ثبت نام کردند و از فیلتر شورای نگهبان عبور می‎کنند و در معرض رأی مردم قرار می‎گیرند، چگونه است. اما این را می‎دانیم که اگر بخواهیم مشارکت را بالا ببینیم، باید توجه ویژه‎ای به احراز صلاحیت‎ها داشته باشیم. اینجاست که پای مسئولان امر و شورای نگهبان به میان می‎آید. ایجاد رقابت برابر بین جریان‏‌های سیاسی از مسیر شورای نگهبان می‎گذرد. چرا باید نظارت‎ها به گونه‌ای باشد که یک جریان با چهره‌های مشهور به عرصه بیاید و جریان دیگر به دلیل رد صلاحیت‏‌ها ناچار شود که نیروهای گمنامی را معرفی کند.
اگر این مسأله حل شود، هیچ نگرانی از این بابت وجود ندارد که میزان مشارکت مردم چقدر خواهد بود. اما اگر صحنه رقابتی نباشد، مردم نسبت به اینکه شرکت بکنیم یا نکنیم، یا فلان فرد یا گروه برنده انتخابات بشود یا نشود، بی‎تفاوت خواهند بود. حق هم دارند، می‎گویند چرا به خود زحمت بدهیم.
این انتخابات در شرایطی هم برگزار می‎شود که اتفاقات آبان ماه امسال، میزان نارضایتی مردم را از وضعیت کشور تا حدودی بالا برده است. شرکت در این انتخابات برای مردم چگونه قابل قبول خواهد بود؟
با توجه به شرایط داخلی و بین‎المللی که کشور ما با آن روبه‎رو است، انتخابات را هم فرصت می‎دانم و هم تهدید. فرصت می‎دانم به این معنا که اگر رقابت درست باشد مردم بار دیگر به صحنه می‌آیند. مانند همه دوره‎ها که آمدند، می‎آیند و تمام تبلیغات دشمن را خنثی می‏‌کنند. اما تهدید است چرا که برخی عدم رقابت جدی را در دستور قرار می‎دهند تا عرصه برای حضور مردم فراهم نشود و این یقیناً در جهت خواست دشمن است. دشمن مرتباً تلقین می‏‌کند که مردم گرفتار هستند و این انتخابات را تحریم می‏‌کنند. ما باید حواس خود را جمع کنیم تا انتخابات را تبدیل به فرصت کرده و مردم پای صندوق‎های رأی بیایند.
شما ترغیب مردم به حضور در انتخابات را بسته به اقدامات نهادهای حاکمیتی و از جمله شورای نگهبان می‎دانید. پس در همه این مدت نقش احزاب چه می‎شود؟
بحث من این است که احزاب باید قدرت رقابت داشته باشند. یعنی صحنه‌‌ای که برپا می‎شود، صحنه‎ای رقابتی باشد. نهادهای حاکمیتی می‎توانند این شرایط را فراهم کنند. می‌توانند کاری کنند که رقابت برابر بین جریانات سیاسی شکل بگیرد.
از همین ابتدا یکسری از چهره‎های سیاسی اصولگراها، پیروزی خود را در عدم مشارکت مردمی می‎دانند. فکر می‏‌کنید عدم تشویق مردم به حضور به نفع این جریان تمام می‌شود؟
من به این شکل نمی‎بینم. طبق تجارب گذشته ضریب نفوذ جناح‎ها در کشور تفاوت زیادی با هم ندارد. مثلاً اصولگرایان حدود 20 تا 25 درصد حامی دارند و برای اصلاح‎طلبان هم چیزی فراتر از این نیست. حالا اگر اعتدالیون با اصلاح‎طلبان ائتلاف کنند، ضریب نفوذشان بالاتر می‎رود. اما هر دو جریان به تنهایی ضریب نفوذ مساوی دارند. اگر حامیان جناح اعتدال و اصلاح‌طلب در انتخابات شرکت نکنند، باز هم 25 درصد افراد واجد شرکت در انتخابات که حامی اصولگرایان هستند، جناح مقابل را برنده انتخابات خواهند کرد. بنابراین شرکت مردم در انتخابات بسته به نوع رقابت یعنی همان رقابت مساوی است.
اصولگرایان تندرو در این دوره از انتخابات، با گزینه‌‌های زیادی آمده‎اند. آنان بدون ارائه برنامه، تنها علیه دولت و بی‌اعتبار نشان دادن اقدامات دولتمردان صحبت می‎کنند. آیا ناکارآمد نشان دادن دولت نقشی در پیروزی آنها دارد؟
تندروها فکر می‎کنند که عملکرد دولت روحانی، برگ برنده آنان است و از همین رو در جهت ناکارآمد نشان دادن دولت کار می‎کنند. اما اظهارات آنها نه واقعیت دارد و نه به صلاح کشور است. طرحی که یک عده دارند که می‏‌خواهند دولت را ساقط کنند و یا پیشنهاد استعفا به رئیس جمهور را می‎دهند، همان پروژه‎ای است که در عراق، لبنان و سوریه و از طرف اسرائیل و عربستان و امریکا دنبال شد. آنها هم پروژه برکناری دولت‎ در این کشورها را داشته‌‏اند و موفق هم شدند. آنان در مورد ایران هم این نظر را دارند که تا حال به نتیجه نرسیده است. کسانی که این مسأله را دنبال می‎کنند در پی اجرایی کردن خواست دشمن هستند. اما آنها غافل از این هستند که در شرایطی که ما داریم ثبات دولت می‎تواند در رفع کاستی‏‌ها کمک کند نه اینکه به فکر برانداختن آن باشیم.