«جهان بدون غرب» یا «غرب بدون جهان»؛ مسأله این است

زهره صفاری
خبرنگار
کنفرانس سالانه امنیتی مونیخ که از دیروز با حضور سیاستمداران ارشد بیش از 40 کشور جهان برگزار شد، برخلاف سال‌های اخیر که محور خود را روی مسائل خاورمیانه متمرکز می‎کرد، دغدغه اروپا را دارد و با این محور کانونی برگزار می‎شود که آیا «جهان بدون غرب» یا «غرب بدون جهان»، روزگار را به کام جهان تلخ خواهد ساخت یا شیرین.
هرچند همان طور که «دویچه وله» گزارش کرده بود، قرار است در این نشست سه روزه که «داووس» سیاسی و امنیتی نیز نامیده می‌شود، دو موضوع مناقشات لیبی و سوریه به‌صورت خاص و بسیاری از مسائل امنیتی و سیاسی مهم جهان در حاشیه آن نیز به بحث و تبادل نظر گذاشته شود. اما به نوشته سایت شبکه خبری «الجزیره» به نقل از گزارش پیش‌نویس این کنفرانس، «این نشست فرصتی را رقم زده است تا علاوه بر موضوع صلح بین‎المللی و به‌طور کلی امنیت، موضوع غرب را نیز به شکل خاص مورد رسیدگی قرار دهد.»
خبرگزاری «شینهوا» نیز با بررسی این پیش‌نویس محور اصلی این نشست یا همان «جهان منهای غرب» را این‌طور تفسیر کرده است: «تاکنون همواره گفته می‎شد، بسیاری از چالش‌های امنیتی جهان از طرح رو به زوال موسوم به پروژه غربی غیرقابل تفکیک است. اما اکنون نگرانی‎هایی در مورد نقش غرب در وقایع جهان وجود دارد و ابهامات در تحقق اهداف غرب گسترش یافته است.»
چالش متقابل غرب و جهان
جهان کمترغربی یا بدون غرب بواقع دیدگاهی است که جهان به‌طور عام و کشورهای غربی به‌طور خاص نسبت به نتایج آن ابهام دارند. بسیاری از جوامع غربی نگران ترویج «اینترناسیونالیسم لیبرال» هستند و در مقابل دیگر کشورها بر این باورند که افزایش پدیده لیبرالیسم بیمار و بازگشت ناسیونالیسم، غرب را در پرتگاه سقوط قرار داده است. شبکه «الجزیره» با این توضیح با استناد به گزارش کنفرانس امنیتی مونیخ نوشته: «افزایش بی‌میلی غرب به مشارکت در مناقشات شدید خارجی به معنای نابودی آنها نیست.»
در عین حال نگاه اروپایی را نمی‌توان نادیده گرفت. به‌عبارت دیگر دوری از خط مشی امریکایی و ایفای نقش اروپا به‌عنوان یک بازیگر اصلی بین‌المللی، هدف بسیاری از کشورهای قاره سبز است که نماد آن را می‎توان در سخنان دو سال اخیر «امانوئل مکرون» مشاهده کرد. در این شرایط اگر امریکا در مسائلی مانند خاورمیانه در حاشیه بماند یا به طور کلی از آن خارج شود کشورهایی مانند روسیه-که افزایش قدرت آن مهم‌ترین دغدغه استراتژی‌های اروپایی است- و ترکیه فرصت نفوذ بیشتری در مناطق آسیب دیده منطقه مانند سوریه و لیبی خواهند یافت و این شرایط می‌تواند اروپا را به اهداف استراتژیک و اقتصادی و به طور کلی منافع خود در منطقه بیشتر نزدیک کند. این در حالی است که بسیاری بر این باورند که با توجه به افزایش جوامع پوپولیستی در بسیاری از کشورها، پیش‌بینی می‌شود اروپا بیشتر از هر زمان روی مسائل داخلی خود تمرکز کند و از دخالت در مسائل جهان دورتر شود.
از همین رو است که محور اصلی نشست امسال مونیخ، چگونگی همکاری‌های دفاعی و اثرگذاری بیشتر اروپا خواهد بود. به‌گزارش «شینهوا»، «وولفگانگ ایچینگر» رئیس کنفرانس امنیتی مونیخ در همین ارتباط می‎گوید: «در حال حاضر با پدیده دوگانه‌ای روبه‌رو هستیم؛ «اولی جامعه غرب کمتر غربی و دومی جهان با تمرکز کمتر بر غرب». اینکه این دوگانه چه تأثیری بر آلمان، اروپا و روابط جهانی بویژه در بحث امنیت سیاسی خواهد گذاشت، چالش اصلی این نشست خواهد بود.»
دیگر اهداف نشست 2020
به گزارش «الجزیره» سران و کارشناسان سراسر جهان در نشست سه روزه مونیخ، مسائل مختلف جهان از لیبی تا حاشیه خلیج فارس، غرب آسیا، تجارت امریکا و اتحادیه اروپا و اختلاف آلمان و امریکا بر سر پروژه گازی روسیه- آلمان، تأثیرات آب و هوایی، اروپا پس از برگزیت، بحران‌های سیاسی و چالش‌های امنیتی آینده را مورد بررسی قرار می‌دهند. همچنین بحث مذاکرات صلح امریکا با طالبان و تنش‌های کره‌شمالی و امریکا نیز مورد بررسی قرار می‎گیرد. علاوه بر این پیش‌بینی شده است، موضوع تنش امریکا و ایران و معامله قرن نیز به مباحث کنفرانس راه یابد.