هنر و نقش کلیدی‌اش در عادی‌سازی شرایط

جمال رحمتی
کاریکاتوریست
این روزها که ویروس کرونا حال و هوای خیلی‌ها را پر از استرس کرده است، جمال رحمتی کاریکاتوریست پیشکسوت انیمیشنی با تم طنز با نام هفت خوان کرونایی ساخته است که این روزها در فضای مجازی پرطرفدار شده است.

شرایطی شبیه به‌حال کنونی‌مان لحظاتی است که تاکنون مردم تجربه نکرده‌اند.برای همین یک شرایط بسیار استثنایی است. انسان‌ها در شرایط طبیعی رفتاری انجام می‌دهند که در شرایط غیر معمول آنها را انجام نمی‌دهند. عمدتاً کاراکتر اصلی افراد در بحران، ظهور پیدا می‌کند. به‌همین خاطر وجوه خوبی را مثل همدلی می‌بینیم و وجوه بد را هم می‌بینیم چون شخصیت افراد متفاوت است و هرکسی منفی یا مثبت متناسب با شخصیت خود رفتار می‌کند. مخصوصاً در بحران این مسأله بسیار تشدید می‌شود. رفتار بعضی‌ها طوری هست که انگار طرفدار ویروس هستند تا طرفدار افراد جامعه. هنرمندان از گروه‌های مرجع جامعه هستند. به‌همین دلیل رفتار و منش و کنش آنها می‌تواند الگوی خیلی‌ها باشد. به‌همین خاطر خیلی وقت‌ها یک هنرمند حرفی می‌زند یا حرکتی انجام می‌دهد جریان خیلی بزرگی به وجود می‌آید. یا مثلاً در جریاناتی مثل سیل و زلزله اتفاقاتی از این دست همراهی هنرمندان می‌تواند باعث شود تا تعامل اجتماعی و حس همکاری جمعی بیشتری در جامعه ایجاد شود. در این شرایط یکی از کارهایی که آدم‌ها می‌توانند انجام دهند این است که جریان کلی که در فضای عمومی جامعه است که در فضای مجازی هم بروز پیدا می‌کند را شکل دهند. واقعیت این است که همه یک تریبون در دستشان دارند. این مسأله هم حسن است هم عیب محسوب می‌شود و وزن هر دو هم برابر است. حسن آن این است که چیزی شبیه به دموکراسی پیش می‌آید و هرکسی می‌تواند نظر خودش را بدهد و انسان‌ها این امکان را دارند که خود را بروز دهند. اما عیبش این است که این بروز دادن‌ها منجر به یکسری رفتار و کنش‌های مخرب می‌شود. چون هم یکی با مطالعه بسیار امکان بروز عقایدش را دارد و هم یک نفر با بی‌سوادی کامل. جالب هم اینجاست که همه این‌ها مخاطبان خود را دارند. به همین خاطر چون این فضا هست آنچه می‌تواند این وزنه را به سمت عقلانیت سنگین‌تر کند هنرمندان هستند. به‌همین دلیل هنرمندان دراین ارتباط می‌توانند خیلی مؤثر باشند. درصدی از تمام اطلاعات و اخبار در اختیار جاهایی است که می‌توانند آن را شکل دهند و درصد زیادی هم از کنترل خارج شده‌اند که اطلاعات غلطی هم دارد و به‌دنبال تخریب روحیه مردم است. البته از این جهت که مردم ممکن است بترسند و بیشتر حواسشان را جمع کنند شاید مثبت به‌نظر برسد اما قسمت زیادی از این اخبار باعث می‌شود که اعتماد به نفس مردم پایین بیاید و استرس زیادی وارد شود که نتیجه آن هم کاهش سیستم دفاعی بدن است.
به‌همین دلیل برای اینکه بتوان فضا را نرمال‌تر کرد هنرمندان می‌توانند با توجه به رشته‌ای که در آن فعالیت می‌کنند آثاری تولید کنند که با انتشار آنها یک فضای خوبی به جامعه شکل دهد. به‌طور نمونه من انیمیشنی دارم می‌سازم به اسم هفت خوان کرونایی که قسمت اولش وقتی پخش شد مورد اقبال مردم واقع شد و در نهایت دست به دست چرخید و منتشر شد. این نشان دهنده این است که این فضا تشنه مطالبی شبیه به این هست. فضایی که دورتادورش پر از استرس است و ترس از شرایطی کاملاً نامعلوم. فضایی که می‌تواند با چنین کارهایی به کورسویی از امید تبدیل شود. خیلی از خانواده‌ها می‌خواهند انیمیشنی در ارتباط با این فضا به بچه‌هایشان نشان دهند. چون ممکن است کودکان درکی از این فضا نداشته باشند و این انیمیشن می‌تواند خیلی کمک کند. وظیفه هنرمندان ایجاد فضای روانی مناسب برای گذراندن و مبارزه با این ویروس خطرناک است. امیدوارم به زودی از فضایی که ایجاد شده عبور کنیم و اتفاقات خوبی بیفتد.