فوتبال، گروگان سیاست

حامد جیرودی
خبرنگار
فدراسیون فوتبال در یکی از حساس‌ترین دوران فعالیت خود به سر می‌برد. مهدی تاج هشتم دی‌ماه سال گذشته به‌دلیل حمله قلبی و نامناسب بودن شرایط جسمانی، از سمت ریاست فدراسیون کناره‌گیری کرد و پس از آن حیدر بهاروند نایب رئیس دوم فدراسیون به‌عنوان سرپرست موقت اداره امور را برعهده گرفت تا انتخابات فدراسیون را برگزار کند. با این حال، فیفا به‌دلیل آنچه اساسنامه فدراسیون را مغایر با اساسنامه خود می‌دانست، اجازه برگزاری انتخابات در 25 اسفند98 را به فدراسیون‌نشین‌ها نداد. حالا در جدیدترین اتفاق، فدراسیون نیمه اول مهر سال‌جاری را برای برگزاری مجمع انتخاباتی پیشنهاد کرده و منتظر پاسخ فیفا برای تأیید این تاریخ است. البته برگزاری انتخابات در این تاریخ منوط به طی شدن بدون مشکل روند اصلاح اساسنامه فدراسیون و گرفتن مجوز آن از سوی مراجع ذیصلاح است. با این همه اما ابهامات زیادی پیش روی فوتبال ایران است و نکته‌ای که در این خصوص وجود دارد، این است که با وجود گذشت بیش از 3 ماه از رفتن تاج، هنوز اعضای هیأت رئیسه یا اعضای مجمع استعفای کتبی او را ندیده‌اند و همین موضوع باعث شده تا شایعات زیادی در این باره منتشر شود. با تمام این اوصاف، خبرنگار«ایران» مشکلات و مسائل فعلی فدراسیون فوتبال را با داریوش مصطفوی، کاظم اولیایی و واعظ آشتیانی که هرکدام سابقه مدیریت در فوتبال‌مان دارند را به بحث گذاشته و آنها پاسخگوی سؤالات و ابهامات بوده‌اند و البته راهکارهایی هم مطرح کرده‌اند.
مصطفوی: نباید اساسنامه برای منافع شخصی نوشته شود
داریوش مصطفوی رئیس کمیته استیناف صدور مجوز حرفه‌ای سازمان لیگ فوتبال ایران، گفت:«این روزها یکی از حساس‌ترین روزهای فوتبال ایران است. چرا که اساسنامه در حال نوشته شدن است اما متأسفانه شفاف‌سازی خوبی نمی‌شود. یک سال روی جوانی به‌نام ابراهیم شکوری که خودش فوتبالیست بوده سرمایه‌گذاری می‌شود و بدون دلیل او را کنار می‌گذارند. در مورد استعفای تاج هم من چیزی ندیده‌ام ولی در عیادتی که از او در بیمارستان داشتم، آنجا به من گفت که نمی‌تواند بماند و چند دکتر به او گفته‌اند که جانش در خطر است اما او باید بیاید یک توضیح کاملی درباره فعالیت‌هایی که داشته و چند سالی که بوده بدهد. این در حالی است که فیفا و AFC هم اساسنامه ما را قبول ندارند و می‌گویند تخلفاتی دارد. این اساسنامه در زمان کمیته انتقالی توسط کسانی نوشته شد که می‌خواستند دست آدم‌های فوتبالی را کوتاه کنند. آنها گفتند فدراسیون NGO است. در حالی که تمام بودجه را سازمان تربیت بدنی می‌داد و NGO یعنی فدراسیون بودجه‌اش را خودش تأمین کند. آنها برای ریاست فدراسیون سن تعیین کردند در حالی که تنظیم قانون اجازه ندادن برای افراد 65 سال به بالا هدفمند بود. همان زمان سپ بلاتر رئیس وقت فیفا 79 سالش بود. این در شرایطی است که اساسنامه‌نویسی ما باید بر اساس قوانین فیفا با لحاظ قراردادن شرایط سیاسی و فرهنگی کشور باشد. این اساسنامه از لحاظ فنی، مالی اداری و شرح وظایف اشکال داشت. بعد از آن علی کفاشیان رئیس شد که بلد نبود و هر چه خواستند، او اجرا کرد و حالا می‌گوید که سر فیفا را کلاه گذاشتیم ولی فیفا و AFC می‌دانستند دروغ گفته‌اید و برای همین اساسنامه شما را قبول نکرده‌اند.» رئیس اسبق فدراسیون فوتبال صحبت‌هایش با «ایران» را اینگونه ادامه داد:«حالا باید چه کار کنیم؟ حالا هم در روی همان پاشنه می‌چرخد. آقای بهاروند، این اساسنامه باید توسط خبرگان فوتبال ایران، حقوقدان‌ها و آدم‌هایی که اساسنامه‌نویس هستند تنظیم شود. اعضای هیأت رئیسه بسیار محترم هستند ولی شاید یک نفر بهتر بتواند این اساسنامه را بنویسد. آن اساسنامه‌ای درست است که برای منافع شخصی نوشته نشود. در غیر این صورت مورد تأیید فیفا قرار نخواهد گرفت. من به آقای نبی هم گفتم حالا که آمده‌ای اساسنامه‌ای بنویسید که جاودانه باشد وگرنه 10 سال بعد دوباره به امروز می‌رسیم. رئیسی که انتخاب می‌شود، باید با اساسنامه بی‌طرف باشد. اعضای مجمع باید افزایش پیدا کنند. با 30 نفر رئیس خریدنی می‌شود ولی با 120 نفر نه. چون از هر سلیقه و هر گروهی هستند. باید از آدم‌هایی مانند حشمت مهاجرانی، حسن حبیبی، حسن روشن و علی دایی نظرخواهی کرد. باید اساسنامه‌ای باشد که در آن وزیر ورزش رئیس مجمع نباشد.»
اولیایی: دولت باید بپذیرد فدراسیون سازمان مردم نهاد است
کاظم اولیایی عضو کمیته استیناف صدور مجوز حرفه‌ای سازمان لیگ فوتبال هم درباره شرایط فدراسیون، ابهاماتی که بعد از رفتن تاج وجود دارد و احتمال بازگشت او، چنین نظر داد:«آقای تاج استعفا داد، فیفا و ای‌اف‌سی هم نام ایشان را از صفحه خودشان برداشته‌اند. ایشان با اراده خودش رفته و مکاتبات هم در حال حاضر به‌نام آقای بهاروند انجام می‌شود. در این بین تغییراتی هم بود که شامل رفتن شکوری و آمدن آقای نبی می‌شود. مهم‌ترین وظیفه او این است که اساسنامه را اصلاح کند. آقای قاضی‌زاده هاشمی اصرار دارد بگوید که فدراسیون یک نهاد عمومی غیردولتی مثل شهرداری است اما تولد فوتبال در فیفا در سازمان‌های مردم نهاد یاNGO ‌ها اتفاق می‌افتد. در سال 1374 هم ما قانون سازمان‌های مردم نهاد یا سمن‌ها را تصویب کردیم اما دولت و مجلس نمی‌خواهند این قانون را بپذیرند و تا زمانی که آنها نپذیرند که فوتبال یک سازمان مردم نهاد است، هر اساسنامه‌ای بنویسیم، این مشکلات را داریم. همان طور که کفاشیان گفت یک اساسنامه دیگری به فیفا داده شد و در کشور خودمان اساسنامه دیگری اجرا شد. متأسفانه رسوب ذهنی و فکری ما این است که همه چیز را در دولت ببینیم. الان هم نماینده‌ها اصرار دارند که هر جایی که تأسیس می‌شود، یک طرف دولتی داشته باشد و یک طرفش هم آنها باشند. استدلال‌شان هم این است که دولت کمک می‌کند. دولت که به خیلی‌ها کمک می‌کند. در کشورهایی مثل آلمان و اسپانیا هم دولت‌ها به تیم‌های ملی‌شان کمک می‌کنند و می‌گویند قهرمان شوید ما فلان قدر کمک می‌کنیم. به این می‌گویند خرید خدمت ولی ما در کشورمان خرید خدمت را امتحان نکرده‌ایم و برای‌مان مهم این است که طرف کارمندمان باشد و به او دیکته کنیم که چه کند یا نکند. در این شرایط ما هر جور اساسنامه را بنویسیم، با مخالفت فیفا روبه‌رو خواهد شد.» مدیرعامل اسبق استقلال ادامه داد:«خود وزارت ورزش در حال حاضر در بخش جوانانش به سازمان‌های مردم نهاد مجوز می‌دهد و وزارت کشور هم یکی از معاونت‌هایش سازمان‌های مردم نهاد است اما در ورزش نمی‌خواهیم این موضوع را قبول کنیم. استدلال من این است که در کشورهای جهان سوم، سیاست در ورزش، صنعت و هنر گروگانگیری می‌کند و اجازه رشد به این مقوله‌های اجتماعی را نمی‌دهند. مشکل ما هم در کمیته استیناف برای استانداردسازی همین است. ما وقتی زیر نظر فیفا هستیم، باید استانداردهای آن را بپذیریم. وزیر باید بپذیرد که باشگاهداری نکند. در حرف می‌گویند که این کار را نمی‌کنند ولی در عمل می‌دانیم که دو باشگاه رقیب در ایران به وسیله یک نفر اداره می‌شود و این اولین خلاف در برابر قوانین فیفاست.»
واعظ آشتیانی: مجمع باید درباره استعفای تاج پاسخگو باشد
امیررضا واعظ آشتیانی قائم مقام اسبق سازمان تربیت بدنی، شرایط فدراسیون با رفتن تاج و اینکه اعضای مجمع هم استعفای رسمی او را ندیده‌اند را این گونه ارزیابی کرد:«به نظر من نگاه در این خصوص باید به سمت مجمع باشد و آنها هستند که باید پاسخگو باشند. آن روزی که استعفای آقای تاج اتفاق افتاد، هیأت رئیسه باید او را احضار می‌کرد و بعد در مجمع گزارش عملکرد و بیلان از او می‌گرفتند. این نشان می‌دهد مجمع فدراسیون یک مجمع تشریفاتی است و جایگاه خودش را نمی‌داند. اعضای مجمع فکر می‌کنند باید رأی بدهند به برخی‌ها برای حضور در فدراسیون و سالی یک بار جمع شوند و میوه و شیرینی بخورند و گزارش مالی بشنوند و بروند. اگر هیأت‌های استانی را کنار بگذاریم، بعضی از سازمان‌ها، نهادها و تشکیلات در آنجا نماینده دارند و من تعجب می‌کنم از نماینده کمیته ملی المپیک که چطور سکوت می‌کند؟ مهم‌تر از همه وزارت ورزش است که متولی فدراسیون‌هاست. چرا درخواست تشکیل مجمع نکرده است؟ آیا این طور است که یک مسئولی استعفا بدهد و همین طوری بگذارد و برود؟»
مدیرعامل سابق استقلال درباره اساسنامه هم چنین نظر داد:«من فکر می‌کنم که یک تعلل عمدی در این قضیه وجود دارد. فیفا که اینقدر هراس ندارد. حرف فیفا این است که انتخابات فدراسیون فوتبال در تمام کشورها بر اساس مجمع برگزار شود. بعد اینکه دولت‌ها در انتصاب و عزل دخالت نکنند. هیچ‌وقت نمی‌گوید دولت‌ها نظارت نکنند اما وزارت ورزش فرق دخالت و نظارت را نمی‌داند. آنجایی که باید دخالت کند، می‌گوید به ما ربطی ندارد و آنجایی که باید نظارت کند، می‌گوید ما دخالت نمی‌کنیم. در این شرایط، یک عده خاص حضور دارند که می‌خواهند همیشه بمانند.» واعظ آشتیانی در ادامه گفت:«البته کفاشیان و تاج آنقدر تخریب مدیریتی داشته‌اند که هیچ اقبالی برای ادامه حضور در فوتبال ندارند مگر اینکه بخواهند با هیأت‌ها که تعدادشان در مجمع کم نیست، تعاملاتی داشته باشند اما افکار عمومی اجازه نمی‌دهد که آنجا باشند. کفاشیان از لفظ ناشیانه‌ای استفاده کرده و گفته ما سر فیفا را کلاه گذاشتیم. کسی که در رسانه این حرف را می‌زند، انتظار دارید فیفا روی ما چه قضاوتی داشته باشد. این ادبیات نشان می‌دهد که آنها از تفکر مناسب مدیریتی برخوردار نیستند و دیپلماسی ورزشی نمی‌دانند و از لغاتی استفاده می‌کنند که برای کشور هزینه دارد. این گفته کفاشیان قطعاً در فیفا تأثیر می‌گذارد و در آینده فوتبال ما هم تأثیر خواهد داشت.»