بازمانده‌ یک دوران طلایی

امین‌الله رشیدی
 خواننده و آهنگساز پیشکسوت موسیقی ایران
افتتاح نخستین فرستنده رادیویی چهارم اردیبهشت سال ۱۳۱۹ اتفاق افتاد. این ایستگاه رادیویی در یک ساختمان دو طبقه واقع در خیابان سیدخندان قرار داشت و البته هنوز هم این ساختمان وجود دارد و جزو میراث فرهنگی کشورمان محسوب می‌شود. اما نخستین بار که به رادیو رفتم آذر سال 1327 بود که حدوداً 7 سال از فعالیت این رسانه ملی می‌گذشت اما تا سال 1333 امکانات ضبط صوت وجود نداشت و همه برنامه‌ها به‌صورت زنده و اجرای مستقیم بود و نخستین نوارکاست در همان سال به ایران آمد. آن دوران استادان غلامحسین بنان و تاج اصفهانی از نخستین خوانندگان رادیو بودند و نسل پیش از ما بودند. آن زمان علاوه بر برنامه‌های رادیویی در برنامه موسیقی ارتش هم شرکت داشتم که پنجشنبه شب‌ها از ساعت ۷:۳۰ تا۸ اجرا می‌شد. نخستین خواننده معروف این برنامه هم آقای سرهنگ قوامی با نام هنری «فاخته‌ای» بود و بعد ایشان من بودم که با هم برنامه اجرا می‌کردیم. ایشان آواز می‌خواندند و من تصنیف. وقتی هم که ایشان نبودند من آواز و تصنیف می‌خواندم. ناگفته نماند آقای ایرج هم دراین برنامه شرکت داشتند. یک شب آقای قوامی شروع به خواندن درآمدی در دستگاه همایون بود که هنگام اجرا صدایش گرفت و به سرفه افتاد، من در استودیو بودم و ایشان اشاره کردند که بقیه کار را تو بخوان. من یک شعر دیگر از همان شعر ایشان یعنی غزلی از حافظ را خواندم و بعد تصنیف را. برنامه که به اتمام رسید کمترکسی متوجه این تغییر شد. چون صدای من و آقای قوامی تقریباً شبیه هم است.
بارها در مصاحبه‌ها گفته‌ام من تنها هنرمند بازمانده از دو دهه سی و چهل هستم که دستم پر است و آثار بسیاری دارم که اجرا نشده که همان طعم و عطر آن دو دهه را دارد؛ دورانی که اوج شکوفایی موسیقی و ادبیات ایران بود. اما امروزه نگاه‌ها و سلیقه‌ها تغییر کرده و به فرهنگ و هنر کشور ما بی‌اعتنایی می‌شود. آن زمان تنها رسانه دنیا رادیو بود و مردم از طریق همین رادیو با موسیقی آشنا شدند. البته ابتدا برد پخش آن تنها در ایران بود اما بعد از یکی - دو سال بین‌المللی شد. درواقع از زمانی که رادیو آمد موسیقی همگانی شد و پیش از این علاقه‌مندان به این هنر می‌توانستند کارهای خواننده مورد علاقه خود را از روی صفحات گرام گوش کنند که بازهم برای همه مردم قابل دسترس نبود. به‌طور مثال در شهر کاشان که زادگاه من است سه نفر گرامافون داشتند که یکی از آنها پدر بزرگ من مرحوم ادیب بیضایی است. حتی خود ما هم نداشتیم و مجبور بودیم صدای رادیو و موسیقی‌هایی که آن زمان پخش می‌شد را از پشت در خانه‌های مردم گوش بدهیم تا آنکه سال 1329 توانستم با مجوز شهربانی رادیو بخرم.
اما امروز رسانه ملی ما چون تلویزیون و رادیو سیاست زده شده است. البته بازهم شرایط رادیو کمی بهتر است. سال‌های سال است آثار خوب از رسانه ملی پخش نمی‌شود و نگاه‌های سلیقه‌ای وجود دارد. امروز من 95 ساله می‌شوم و آرزو فعلی‌ام دور شدن این بلای همه گیر کرونا است تا ان‌شاءالله تا زمانی که زنده هستیم دوستان خود را ببینیم و از کنار هم بودن لذت ببریم.