نفت زندگی را در «سرخون» سیاه کرد

حمیراحیدریان
خبرنگار
قرار گرفتن چهارمحال و بختیاری در مسیر خط انتقال نفت مارون به اصفهان، سال‌هاست که مردم منطقه سرخون شهرستان اردل این استان را با مشکلات زیادی روبه‌رو کرده است. بررسی‌های اداره‌ کل محیط زیست چهارمحال و بختیاری حاکی از آن است که در اواسط دهه ۶۰ خط لوله انتقال نفت خام مارون به اصفهان دچار شکستگی شد و در پی آن نفت به آرامی در منابع آب و خاک این منطقه نشت کرد.
 پس از آن در سال ۱۳۷۷ شرکت نفت سپاهان با انجام آزمایشاتی نشت نفت به لایه‌های زیرین زمین و سفره‌های آب زیرزمینی را تأیید کرد. از سوی دیگر برخی از مردم منطقه عقیده دارند، علاوه ‌بر شکستگی‌های متوالی این خط لوله در سال‌های بعد، دفن غیراصولی لجن‌های نفتی تلمبه‌خانه گندمکار در بالادست چشمه سرخون نیز تأثیر عمده ای در آلودگی این منطقه داشته است. در این خصوص مدیرکل منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری ضمن تأیید آلودگی‌های ناشی از نشت نفت و خطرات ناشی از آن در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» می‌گوید: نشت نفت در منطقه سرخون شهرستان اردل در استان چهارمحال و بختیاری درختان بلوط و چنار را نابود کرد.
علی محمدی مقدم می‌افزاید: به غیراز گونه بلوط و چنار دیگر گونه‌های گیاهی نیز دچار آسیب شده‌اند ضمن اینکه آلودگی آب و خاک از دیگر عوارض جبران‌ناپذیری است که به‌خاطر سهل‌انگاری و بی‌توجهی آسیب‌های غیرقابل جبرانی  به آنها وارد شده است. وی با بیان اینکه از ماجرای نشت نفت خام در این منطقه نزدیک به دو سال می‌گذرد، عنوان می‌کند: در این مدت باوجود پیگیری‌ها، هیچ سازمانی اقدامی صورت نداده و همه دست روی دست گذاشته‌اند و همین امر باعث شده هر روز بیشتر از قبل شاهد نابودی این منابع باارزش زیست محیطی باشیم.
مدیرکل منابع طبیعی استان چهار محال و بختیاری تصریح می‌کند: نشتی نفت نه تنها گونه‌های گیاهی مناطق جنگلی شامل بلوط، چنار، بادام و... را تحت تأثیر قرار داده و تخریب کرده  بلکه باعث از بین رفتن خاک این مناطق مرتعی و جنگلی شده است و همین امر تأثیر بسزایی در نابودی پوشش گیاهی خواهد داشت چرا که نفوذ مستقیم و غیرمستقیم مواد نفتی باعث نابودی میکروارگانیسم‌های موجود در خاک شده و در نتیجه خاک حاصلخیزی دیگر وجود نخواهد داشت که گیاهی در آن رشد کند.
شکایت قضایی از وزارت نفت
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز در همین خصوص به ایرنا می‌گوید: بیش از یکهزار کامیون خاک‌های آلوده از این منطقه را بارگیری کردند و منطقه از خاک‌های آلوده پاکسازی شد اما همچنان منبع  اصلی آلودگی و میزان نفوذ آن در لایه‌های زیرین زمین در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
شهرام احمدی با بیان اینکه سازمان محیط زیست شکایت خود از وزارت نفت را تقدیم دادگاه عمومی سرخون کرده است، می افزاید: علاوه بر اینکه باید میزان خسارت وارد شده به منابع آب و خاک این منطقه به طور کارشناسی مشخص و به استان پرداخت شود بلکه باید هرچه سریع‌تر منبع آلودگی و میزان اثرگذاری آن به درون زمین مشخص شود و وزارت نفت اقدام به رفع این آلودگی کند. احمدی خاطرنشان می‌کند: علاوه بر شکایت قضایی، گزارشی برای مشخص شدن میزان خسارت زیست‌محیطی که به منطقه وارد شده به استانداری ارائه شد تا با استفاده از شیوه‌نامه حق اختلافات بین دستگاهی پیگیری شود.
نابودی منابع آب شرب
در همین حال سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی چهارمحال و بختیاری می‌گوید: آب چشمه سرخون در سه مرحله در سال‌های ۹۰، ۹۳ و ۹۵ به نفت خام آلوده شده به طوری که در سال ۹۵ به طور کامل از مدار خارج شد و مجبور شدیم از دیگر منابع، آب شرب مردم منطقه را تأمین کنیم.
سهراب بهرامی، میزان دبی آب چشمه سرخون را بیش از یکهزار لیتر بر ثانیه اعلام کرده و می افزاید: با نفتی شدن آب چشمه سرخون یکی از مهم‌ترین و باکیفیت‌ترین منابع آب منطقه را از دست دادیم و از آنجا که کیفیت آب این چشمه، آب معدنی بوده است میزان خسارت وارد شده بر این چشمه سه هزار میلیارد تومان برآورد شده است. وی بیان می‌کند: این چشمه از آنجا که از پرآب‌ترین و باکیفیت‌ترین منابع آبی منطقه به شمار می‌رود، نه تنها آب شرب بلکه تأمین‌کننده آب کشاورزی، مزارع، شیلات، دامپروری و سایر فعالیت‌های اقتصادی منطقه به شمار می‌رفت که با خارج شدن آن از مدار تمامی این فعالیت‌ها تعطیل و رو به نابودی رفت.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز در همین خصوص می‌گوید: آلوده شدن منطقه به نفت به ۵۶ مزرعه پرورش ماهی خسارت سنگینی وارد کرد.
پرویز منصوری می‌افزاید: به‌دنبال این موضوع و شکل‌گیری شورایی در استانداری، کارگروهی متشکل از معاونت هماهنگی امور عمرانی، معاونت هماهنگی امور اقتصادی، ادارات دامپزشکی، جهاد کشاورزی، آب منطقه‌ای، دانشگاه علوم پزشکی و بانک‌ها با حضور مدیرعامل شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران شکل گرفت و بنا شد تا خسارت این شیلات‌داران کارشناسی و پرداخت شود. در همین زمینه مسئول جهاد کشاورزی بخش میانکوه شهرستان اردل به ایرنا می‌گوید: ۲۲۰ هکتار از شالیزارهای منطقه، ۲۰۰ هکتار باغ و تعداد قابل توجهی از دام‌های سبک و سنگین منطقه از بین رفت و به سبب آلودگی شدید نفتی هیچ فعالیتی نمی‌توان در این اراضی انجام داد.
بیکلر راکیان از وجود ۵۰ هزار دام سبک و ۲ هزار رأس دام سنگین در این منطقه پیش از بروز آلودگی نفتی خبر داده و می افزاید: تعدادی از این دام‌ها به سبب نفتی شدن آب چشمه تلف شدند. اسلامی عضو شورای شهر سرخون هم می‌گوید: شهر سرخون در حدود پنج هزار نفر جمعیت داشت که با بروز آلودگی نفتی و تحت تأثیر قرار دادن زندگی مردم، ۳۵ درصد این جمعیت به شهرهای حاشیه‌ای استان اصفهان، لردگان، ایذه و شهرکرد مهاجرت کرده‌اند.