فعالیت موسیقایی در دوران خانه نشینی

بهزاد عبدی
‌آهنگساز و رهبر ارکستر
در این روزهای در خانه ماندن اجباری یا به تعبیر دیگر قرنطینه خانگی، من نیز مانند دیگر مردمان شهرم و هنرمندان حوزه‌های مختلف هنری در قرنطینه خانگی به سر می‌برم و البته این مدت زمان فرصت خوبی  به من داد تا بتوانم به کارهای نیمه تمام خود بیشتر بپردازم. به‌عنوان مثال مشغول نوشتن اپرایی بودم که سرانجام به پایان رسید. همچنین دو قطعه موسیقی برای گروه «خنیاگران مهر» تنظیم کردم که اجرا و در فضای مجازی هم منتشر شد. سه قطعه هم برای آواز و ارکستر نوشته‌ام و دیگر، تمرینات شخصی و‌ سازی است و انجام مطالعه که خدا را شکر نتیجه خوبی هم داشت. ناگفته نماند فعالیت اغلب آهنگسازان بیشتر در خانه انجام می‌گیرد و همان‌طور که اشاره کردم این روزهای خانه نشینی فرصتی شد تا بیشتر به خودمان بپردازیم و کارهای نیمه تمامی را که در موسیقی داشتیم بتوانیم انجام دهیم.
اما در مورد اینکه سؤال می‌شود چرا در این روزهای سخت و شیوع ویروس کرونا، حوزه موسیقی کمتر به این موضوع پرداخته است باید بگویم آهنگساز هم می‌تواند مانند دیگر حوزه‌های هنری به خلق تصویرو نقاشی یا ساخت مستند سینمایی یا سرودن شعر و ترانه‌ای بپردازد اما ارائه یک‌ اثر موسیقی متفاوت با دیگر بخش‌های هنری است. تولید یک اثر موسیقی ناگزیر از حضور ارکستر و نوازندگان است و مسأله این است که با وجود این شرایط و رعایت فاصله اجتماعی این کارها چگونه و در کجا باید اجرا شود؟! آیا با وجود این شرایط و رعایت پروتکل‌های بهداشتی امکان ضبط این آثار در استودیو وجود دارد؟ یک اثر ارکسترال نیازمند حضور حداقل 20 نوازنده در کنار یکدیگر است بنابراین، شرایط موجود، امکان بروز چنین اتفاقاتی را فراهم نمی‌کند. شاید هم تا به امروز آهنگسازان بسیاری برای شرایط امروز دنیا و کووید 19 موسیقی‌هایی هم نوشته باشند اما امکان پخش و شنیده شدن آن فقط به‌صورت الکترونیکی و از طریق فضاهای مجازی میسر بوده که البته ارکستر ملی ایران و ارکستر سمفونیک تهران، خنیاگران مهر و... چنین کارهایی را انجام داده‌اند و نتایج خوبی هم حاصل شده است اما بازهم تأکید می‌کنم قطعاً یکی از عوامل تولید اثر موسیقی به حضور نوازنده بر می‌گردد و گرنه آهنگسازان کارهای خوبی نوشته‌اند و در زمان خود ارائه خواهد شد. باید اضافه کنم که محدودیت دیدار و تمرینات منسجم گروه‌های موسیقی، زیان‌های جبران‌ناپذیری به انسجام و صدا‌دهی ارکسترها خواهد زد. یک ارکستر از به هم تنیده‌ شدن صداها، رنگ‌ها و هارمونی‌های ایجاد شده توسط اوست که قدرتمند می‌شود و صدای بهتری خواهد داد. نوازندگان در ارکستر، با شنیدن صداهای همکاران نوازنده، خود را هماهنگ می‌کنند و با کارکردن با رهبر ‌و سرپرستی قابل به اندوخته‌های خویش اضافه می‌کنند. از دیگر آفات خانه نشینی شاید همین کلاس‌های ساز به‌صورت آنلاین باشد؛ چگونه یک‌ استاد از پشت دستگاه‌های خود تُن و رنگ نوازندگی هنرجو را می‌تواند تشخیص دهد و حتی اصلاح کند؟ زمانی که بیشتر فرکانس‌‌های اصلی حذف می‌شوند؛ همچنین همنوازی با هنرجو به‌دلیل تأخیر میان مکالمات بدون شک، منتفی است. شوربختانه، این کلاس‌ها به لحاظ بازدهی، بسیار افت خواهند داشت. به هر رو ایام کرونایی نوازندگان جدی موسیقی و هنرجویان مستعد را تحت اثرات منفی خود قرار خواهد داد و شاید ضربات مهلکی بر پیکره نظام آموزشی موسیقی وارد سازد. شایسته است که تمام اهالی موسیقی بعد از این ایام، همتی چند برابری برای رفع این اتفاقات ناخوشایند داشته باشند.‌