‌هنر و فرهنگ طبیبان زخم‌های جامعه در روزهای سخت

بهمن پناهی
پژوهشگر و خوشنویس
در مورد شرایط اقتصاد هنر در ایام قرنطینه و شرایطی که به‌وجود آمده است، به‌نظر می‌رسد که از دو منظر می‌توان به این موضوع نگاه کرد. یکی از نظر زمانی و دیگری از منظر رویکردی. منظر زمانی به این معناست که در این شرایط خاصی که در تاریخ بسیار نادر بوده است و گریبانگیر جهان هم شده یک محدودیت زمانی وجود دارد. یعنی چند ماهی طول کشیده و از نظر ضوابط و نکات بهداشتی و اجتماعی که دولت‌ها گذاشتند، تغییراتی در زندگی به‌وجود آورده و در آینده نیز تغییرات دیگری اتفاق خواهد افتاد. اینکه این شرایط به‌کجا و کی‌ختم خواهد شد فعلاً کسی جوابی برای آن ندارد ولی آنچه مسلم است به هر حال انتهایی برای این شرایط ویژه قرنطینه وجود خواهد داشت.
دراین ایام البته تمام مشاغل، حرف و تخصص‌ها در جامعه بشری دچار تنش‌ها و تغییراتی شده‌اند. بسیاری از روال رایج زندگی بخصوص فعالیت‌های اقتصادی و معیشتی مختل شده است. این مسأله گریبان جامعه هنری را هم گرفت. هنرمندان هم سعی کردند که خود را با شرایط موجود تطبیق دهند و با خلق آثارشان به فعالیت اقتصادی ادامه دهند. اینکه از دو منظر باید به این ماجرا نگاه کرد از این جهت اهمیت دارد که یک شرایط زمانی مقطعی است که نمی‌دانیم چقدر طول می‌کشد و بعد از این شرایط است که مطمئناً بسیاری از فاکتورها و پارامترهای اقتصادی در همه رشته‌ها و حرف تغییر خواهد کرد و بالطبع شامل هنر و هنرمندان هم خواهد شد. البته بخشی از این نظری که بیان کردم دراین مدت مشاهده شده است.
اما بحث رویکردی مهمتر از منظر زمانی است. قطعاً نگاه جامعه بشری به پدیده‌ها، زندگی و فعالیت‌های زیستی و حرفه‌ای و... تغییر می‌کند، همان‌طور که در مورد شرایط اقتصادی هنرمندان در این ایام راه حل‌های مختلفی پیدا کردند و سعی کردند خودشان را تطبیق دهند، از نظر رویکردی نیز بسیاری از پارامترها تغییر خواهد کرد. به این معنا که ابزار و روش‌های ارائه آثار و خلق اثر و همچنین روش ارتباط با مردم تغییر خواهد کرد.
این یک موضوع رویکردی و کارکردی در دنیای هنر است. در این مورد هم تجربه‌هایی در این ایام شده است. استفاده از تکنولوژی‌های جدید وسایل ارتباط جمعی و فضای مجازی و... تکنیک‌ها و راهکارهای جدیدی را پیش روی هنرمندان قرار داده است. این موضوع جدی‌تر و حائزاهمیت‌تر است که در آینده بعد از اتمام شرایط ویژه، رویکرد حرفه‌ای و اجرایی و تولیدی هنر و هنرمندان دچار پارادایم‌های جدید می‌شود و باید منتظر ماند و دید که کل مجموعه فعالیت‌های انسانی و اجتماعی بعد از این شرایط به چه سمتی خواهد رفت.
در مورد آموزش هنری روش‌های جدید آموزش از راه دور و تجربه‌های جدید می‌تواند راهگشا باشد و این تجربه را در این ایام به‌صورت خودجوش در کل دنیا دیدیم. بنابر این هنرمندان اول باید به این موضوع از دو جنبه‌ای که مطرح کردم توجه کنند و در مورد کارهایشان برنامه‌ریزی کنند. اگر به‌صورت انفعالی برخورد کنند، قطعاً در آینده با توجه به تغییرات حاصله دچار بازماندگی و سردرگمی می‌شوند و از قافله حرکت‌های اقتصادی جدید محروم خواهند ماند و همچنین باید به‌صورت هوشمندانه به تولید راه حل‌های جدید و منطبق با نیازهای امروز بپردازند. از طرف دیگر دوعنصر در این قضیه دخیل هستند. یکی مخاطبان و مردم هستند؛ که باید به این درک و استنباط جدید برسند. روش‌های دریافت یا بهره‌گیری از هنر و هنرمندان تغییر کرده و تغییر خواهد کرد و روش‌های جدیدی ارائه خواهد شد. با همان ارزش و کیفیت.بنابر این مردم می‌توانند از نظر ارزشگذاری اقتصادی برای خرید اثر هنری هزینه کنند. مثلاً به این نتیجه رسیدیم که در این ایام بسیاری از کنسرت‌ها را از طریق فضای مجازی بشنویم.یعنی مردم خودشان را آماده کنند و این هزینه‌ها را بپردازند به‌عنوان استفاده یا مشارکت در خرید آثار هنری.
باید دید که در آینده چه راه حل‌هایی به نتیجه می‌رسد و مردم هم با روش‌های جدید همراهی و مشارکت کنند. عنصر دوم این ماجرا دولت‌ها و ارگان‌های رسمی و حکومتی است. آنها هم باید از نظر لجستیک و زمینه سازی‌های فنی، قابلیت‌ها و تحولات را هر چه زودتر فراهم کنند و بدانند که در همه جای دنیا هنر و فرهنگ اولین قربانی تنش‌ها یا تحولات و مشکلات اقتصادی یک جامعه است. در عین حال اولین پشتوانه روحی، روانی و احساسی یک جامعه در دوران بحران و شرایط سخت هم، هنر وهنرمندان هستند بنابر این باید در دورانی مثل دوران حاضر کمک‌های ویژه برای جامعه هنری در نظر بگیرند. کمک‌ها نه به‌عنوان اعانه و یارانه بلکه به خاطر اینکه هنر و هنرمندان در شرایط دشوار انسانی روح مقاومت، امید و زندگی را در جامعه تزریق می‌کنند. بنابر این از طریق پرداخت این دستمزد و دسترنج با آنها همیاری شود و همین‌طور برای جامعه و مردم شرایط و امکاناتی فراهم کنند تا از این محصولات فرهنگی وهنری و آثاراستفاده کنند و بتوانند شرایط سختی مثل دوران قرنطینه را تحمل و پشت سر بگذارند. فراموش نکنیم فرهنگ و هنر روح و جان یک جامعه است. اگر که به هر دلیلی جسم یک جامعه آسیب دیده و دچار سختی و بیماری شود اول باید به جان آن جامعه رسیدگی کرد تا سیراب شود و بتواند آن سختی را پشت سر بگذارد. هنرمندان خالق این جان و حافظ آن هستند. به این وسیله می‌توان یک جامعه زخم خورده را بازسازی کرد و به تندرستی رساند.