به نام تاریخ

12 تیر
صد و پنجمین روز از سالروز خاصی در ادبیات ایران است. روز قتل میرزاده عشقی یکی از چهره‌های ادبی ایران که درباره‌اش می‌خوانیم اما ابتدا تولدهای این روز را مرور کنیم.
تولدها
حسن ناهید: نوازنده سرشناس نی امروز 77 ساله می‌شود. حسن ناهید از سال 1338 با نواختن نی در ارکسترهای مختلف با هنرمندانی چون اسدلله ملک، فرهنگ شریف ،حبیب‌الله بدیعی و فرهاد فخرالدینی همکاری کرد و از سال 1341 در برنامه مشهور گل‌ها حضور پیدا کرد و سال 92 مدرک درجه یک هنری گرفت. خیلی‌ها کار او را با حسن کسایی نوازنده مشهور نی مقایسه می‌کنند اما ناهید می‌گوید: «من هیچ وقت از زنده یاد کسایی تقلید نکردم و دنبال کار خودم رفته ام.»
مهدی ستایشگر: نوازنده برجسته سنتور و پژوهشگر موسیقی سال 1327 در چنین روزی به دنیا آمد. او همزمان با تحصیل در دانشگاه در رشته جامعه‌شناسی در هنرستان موسیقی ملی سنتور را یاد گرفت و در کلاس‌های فرامز پایور و محمود کریمی شرکت کرد. ستایشگر با گروه‌های موسیقی مختلفی مانند گروه سازهای ملی به سرپرستی حسین علیزاده اجرا کرده و همزمان به تدریس و پژوهش در موسیقی مشغول بوده است. کتاب سه جلدی «واژه‌نامه موسیقی ایران زمین» از آثار شاخص اوست.
 سالروز تولد تام اسپارد نمایشنامه نویس، کن راسل کارگردان بریتانیایی، حمیدرضا اقبال دوست شاعر، بیژن بیجاری داستان نویس، حسن علی شیری شاعر و غلامرضا شهبازی بازیگر هم امروز است.
درگذشت ها
میرزاده عشقی: خالق اولین اپرای ایرانی سال 1303 در چنین روزی با گلوله عوامل نظمیه شهربانی آن زمان به قتل رسید. سید محمدرضا کردستانی یا میرزاده عشقی متولد سال 1273 بود و در آغاز جوانی چند سالی را ساکن استانبول شد. او در شعبه علوم اجتماعی و فلسفه دارالفنون حاضر می‌شد و در همان دوران «اپرای رستاخیز شهریاران ایران» را نوشت. در شرح آنچه در ویرانه‌های طاق کسری در مدائن دیده بود. او روزنامه «قرن بیستم» را منتشر می‌کرد که  از پیشگامان شعر نو شناخته می‌شود و حتی نخستین اشعار نیما یوشیج هم در روزنامه او منتشر شد. عشقی زبانی تند داشت و مقاله‌اش در روزنامه‌اش باعث تعطیلی این نشریه شد و 12 تیر در خانه مسکونی‌اش در سه راه سپهسالار تهران هدف گلوله قرار گرفت و در 30 سالگی کشته شد. مزار او در ابن بابویه تهران است و بر سنگ مزار او این شعر نوشته شده است:
خاکم به سر ز غصه به سر خاک اگر کنم
خاک وطن که رفت، چه خاکی به سر کنم؟
ارنست همینگوی: نویسنده مشهور امریکایی سال 1961 در چنین روزی درگذشت. همینگوی که سال 1899 به دنیا آمده بود در زمان جنگ جهانی اول خبرنگار بود و در این جنگ مجروح شد. پس از بهبودی خبرنگاری را دنبال کرد و همزمان داستان هم می‌نوشت. سال 1925 نخستین داستان‌های کوتاهش منتشر شد و پس از آن نویسندگی را جدی‌تر دنبال کرد که «وداع با اسلحه»، «پیرمرد و دریا»، «برف‌های کلیمانجارو»، «زنگ‌ها برای که به صدا درمی آیند؟» حاصل تلاش‌های اوست. همیشه در آثار همینگوی جلوه‌هایی از زندگی شخصی خودش هم دیده می‌شد. مانند قایقی که به‌نام «پیلار» داشت.
 
13 تیر
امروز جشن تیرگان است. روزی که در تاریخ ایران باستان به‌عنوان روز کمان کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز ثبت شده است.
تولدها
فرشید مثقالی: تصویرگر کتاب‌های شاخصی چون «ماهی سیاه کوچولو» و «خروس زری، پیرهن پری» سال 1322 در چنین روزی به دنیا آمد. او فارغ التحصیل رشته نقاشی از دانشکده هنرهای زیباست و «خروس زری، پیرهن پری» به قلم احمد شاملو از نخستین کارهای اوست. پس از آن با همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای کتاب‌های زیادی تصویرسازی کرد و سال 1974 جایزه معتبر هانس کریستین اندرسن را برای مجموعه آثارش دریافت کرد.
اکبر عالمی: چهره دوست داشتنی برنامه‌های نمایش نقد فیلم دهه 70. او سال 1324 در چنین روزی به دنیا آمد. اکبر عالمی دکترای رشته سینما را در انگلستان گرفت و در سال‌های فعالیتش مستندهایی چون «مروارید خلیج فارس» و «خلیج فارس، نواحی نه گانه» را ساخت. او که عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از استادان دانشگاه است با برنامه تلویزیونی «هنر هفتم» به شهرت رسید که یکی از تأثیرگذارترین برنامه‌های سینمایی تلویزیون بود. قدرت واژگان، تمهیدات سینمایی و فرهنگ جامع انیمیشن کتاب‌هایی است که به قلم اکبر عالمی منتشر شده است.
تام کروز: بازیگر محبوب هالیوود امروز 58 ساله می‌شود. جالب است بدانید که کروز ابتدا می‌خواست کشیش شود اما مدتی بعد به دبیرستان رفت و فارغ‌التحصیل شد. در همان سال‌های دبیرستان در فیلم موزیکالی بازی کرد و تحسین شد و این تحسین باعث شد به بازیگری علاقه پیدا کند. «عشق بی‌پایان» نخستین فیلم جدی او بود 5 سال بعد از آن برای بازی در فیلم «تاپ گان» انتخاب شد و سال 1988 با بازی در فیلم «مرد بارانی» به شهرت رسید. «متولد چهارم جولای»، «مأموریت غیرممکن»، «آسمان وانیلی»، «گزارش اقلیت» و «وثیقه» از آثار شاخص اوست. کروز یکی از گران‌ترین بازیگران هالیوود است و برای فیلم‌های مأموریت غیر ممکن 290 میلیون دلار گرفته است.
 سالروز تولد فریدون زرین بال نوزانده ویلن، ولادیمیر مایاکوفسکی نویسنده روس، نیل سایمون فیلمساز امریکایی، مرتضی سیاتیری کارگردان، مسود پاکدل عکاس و رستاک حلاج خواننده هم امروز است.
درگذشت‌ها
محمد معین: زبان فارسی با تلاش‌های کسانی چون محمد معین زنده و پایدار است. او که سال 1297 به دنیا آمد در دارالفنون در رشته ادبی تحصیل کرد. دکترایش را از دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی گرفت و نخستین فارغ التحصیل این رشته لقب گرفت. وقتی چاپ لغت‌نامه دهخدا آغاز شد معین برای همکاری با دهخدا انتخاب شد و دهخدا وصیت کرد معین چاپ آثارش را برعهده بگیرد و البته از سوی دانشگاه تهران به‌عنوان رئیس سازمان لغت‌نامه هم برگزیده شد. فرهنگ فارسی معین از درخشان‌ترین آثار اوست اما غیر از آن معین کتاب‌هایی چون «ارداویراف نامه»، «شاهان کیانی و هخامنشی در آثار الباقیه» و «مزدیستا و تأثیر آن در ادبیات پارسی» را نوشت. معین 5 سال آخر عمرش را به‌دلیل سکته مغزی در کما گذراند و 13 تیر سال 1350 درگذشت.
صادق چوبک: یکی از پدران داستان‌نویسی نوین ایران سال 1377 در چنین روزی درگذشت. نویسنده‌ای که او را با کتاب‌های «انتری که لوطی اش مرده بود»، «سنگ صبور» و «تنگسیر» می‌شناسیم. چوبک سال 1295 به دنیا آمد و نخستین مجموعه داستانش را به‌نام «خیمه شب بازی» در سال 1324 منتشر کرد. در آثار چوبک زندگی مردم طبقه پایین جامعه بخوبی به تصویر کشیده می‌شود و به همین دلیل هم مورد توجه قرار گرفته است. او کتاب‌هایی چون «پینوکیو»، «غراب» و «مهپاره» را هم ترجمه کرد و سال 1352 امیر نادری فیلم «تنگسیر» را براساس داستان او ساخت. چوبک در امریکا درگذشت.‌