غدیر استمرار نبوت دربستر امامت

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
جانشینی رسول خدا(ص) به نحوی که اهداف و برنامه‌های رسالت اسلامی در بستر تاریخ استمرار یافته و به حراست ازتعالیم مکتب وماندگاری اصالت‌های آن منجر شود، امری آیینی است که در واقعه غدیرخم با معرفی علی بن ابی طالب(ع)، نزدیکترین فرد به شخصیت معنوی پیامبر گرامی اسلام(ص) تحقق یافت و از آن پس به‌عنوان رکنی از شریعت اسلامی شناخته می‌شود. بر این اساس دامنه اهمیت جانشینی خاتم انبیا از اتکا برخصال ستوده فرد یا افردی خاص فراتر رفته و‌شأن شریعت اسلامی به اقتضای آخرین مکتب وحی با ویژگی جهان شمول و استمرار تا ساحل ابدیت، ایجاب می‌نماید تارهبرانی شایسته و مصون از خطا نصب و در غیاب رسول خدا(ص) عهده‌دار هدایت و رهبری پیروان و تبیین آیین مکتب شوند. چرا که همان منطق عقلی که برمبنای قاعده لطف ارسال پیامبران را از جانب حق تعالی ایجاب می‌نمود، در تعیین جانشینان برگزیده‌ای که به شخصیت پیامبراسلام نزدیک بوده و از اهداف و برنامه‌های وی باخبر باشند را نیز ضروری می‌نماید. از این‌رو رسول گرامی اسلام(ص) برای دور ماندن جوهره دین ازتطاول زمانه و دست درازی تحریفگران، همچنین آگاهی آیندگان از حقیقت دین، از میان نخبگانی که پیرامونش گرد آمده بودند، به امر الهی برجسته‌ترین آنان - علی(ع) - را به‌عنوان جانشین بعد از خود برگزیده و شناساند، تا «رسالت اسلامی» در بستر «امامت معصوم» استمراریابد و یکسره دچار تغییر و تحریف نشود. واقعه غدیر که در آخرین سفر حج رسول خدا(ص) شکل گرفت، تجلی این لطف الهی و تلاقی «نبوت» با «امامت» است. بر این اساس امامت مأموریتی الهی است که خداوند برعهده افراد شایسته‌ای که از ویژگی‌های بی‌مانندی برخوردارند، می‌سپارد تا بشریت را با راهنمایی‌های خود به زیست مسلمانی رهنمون شوند. بنابراین جانشینان از میان کسانی انتخاب خواهندشد که بیش از همه، ویژگی‌های لازم برای پذیرش این مسئولیت بزرگ را داشته باشند. زیرا جایگاه و ‌شأن آنان عصمت و مصونیت از خطا است. پیش از این نیز رسول اکرم(ص) در تدارک استمرار زلال شریعت، همواره یاران خود را به ویژگی‌های علی(ع) توجه می‌داد و به آنان می‌آموخت تا به علی(ع) اعتماد و اتکا کنند و در دشواری‌ها و پیشامدها از او یاری بخواهند و از فهم عمیق او از تعالیم مکتب بهره برند. علی(ع)‌ زاده کعبه و اول مرد مسلمانی که پس از پیامبر(ص) قلم آفرینش همچون او بر صفحه هستی رقم زده و بربلندای انسان کامل که شایسته آن بود، تکیه داشت. از اینرو پیامبر اسلام در پهنه غدیر برای تضمین سلامت خط سیر و حرکت تاریخی اسلام و تحقق امت اسلامی و عمق بخشیدن به آگاهی و باورهای مسلمانان، همچنین گشودن دریچه آرمان‌های بلند روی جامعه اسلامی، به امرالهی خبرداد که: «اکنون جبرئیل بر من نازل شد و از جانب خدا به من امر کرد در این مکان به هر سفید و سیاهی ازهر قبیله‌ای اعلام کنم که علی بن ابی طالب(ع) وصی، جانشین و امام بعد از من است و او بعد از خدا و رسولش ولی شماست. از او روی برنگردانید که شما رابه حق می‌خواند، به حق هدایت می کند و در عمل نیز ملتزم به حق است. او را فضیلت دهید که خداوند او را فضیلت داده و او را بپذیرید که خداوند او را منصوب فرموده است. بعد از من افضل از همه زنان و مردان علی(ع)است و مورد غضب الهی خواهدبود کسی که قول مرا نپذیرد وازآن سرباز زند.» بعد فرمود: «خداوندا شاهد باش من رسالتم را ادا کردم و رساندم آنچه را که به من امرکرده بودی.» پس ازآن بازوی علی(ع) را گرفته و آن قدر بالابرد تا خاطره‌ای از آن روز در ذهن‌ها باقی بماند و رو به حاضران فرمود: «الست اولی بکم من انفسکم؟» همه یک صدا گفتند: «اللهم بلی»سپس فرمود: «هر کس را که من مولا و ولی اویم، این علی(ع) نیزمولا و ولی اوست». سه بار این جمله را تکرار کرد تا هم تأکیدی بر مضمون گفته خود باشد، هم صدایش را به گوش همه برساند. بعد دست به سوی آسمان برد واینگونه دعا نمود: «خدایا دوست بدار هرآن کس را که او را دوست می‌دارد و دشمن بدار هرآن کس را که او را دشمن می‌دارد.» هنوز جمعیت پراکنده نشده بودند که آیه دیگری جان رسول خدا(ص) را گرما بخشید: «امروز دین‌تان را کامل و نعمت را بر شما تمام کردم و اسلام را به‌عنوان دین برایتان برگزیدم.»