عروس سوخته

ارمغان بهداروند
شاعر
ادبیات، جهان‌ وطن‌ است و بی‌رخصت نقشه به روایت می‌نشیند و جمعیت جهان؛ شنوندگان‌ این روایت‌اند. جغرافیای ادبیات، در مرزها متوقف نمی‌شود و رنگ‌ها و نژادها و زبان‌ها؛ حلقه‌های زنجیر خویشاوندی جهان‌ وطن‌اند. چه بسیار ولایات که به ستایشی در شعری فراموش نشده‌اند و امروزه روز به همان غنیمت، مقصد جهانگردان و جهان‌جویانی است که از دو چشم ادبیات به جهان نگریسته‌اند. بخارای «بوی جوی مولیان آید همی» رودکی، شیراز «خوشا شیراز و وضع بی‌مثالش» حافظ و «ایوان مدائن را آیینه عبرت دان» خاقانی؛ از جمله شهرهایی هستند که تحسین شده ادبیات‌اند و چه بسیارند دیگر شهرها که در چهارسوی نقشه جهان، خُنکای خاطره‌ای، عشقی، تولدی و مرگی را ابراز داشته‌اند. «بیروت» که بندرگاهی در سواحل مدیترانه است در شعرهای پرشوری ستایش شده است که اکنون به‌عنوان خاطره جمعی ما محسوب می‌شود. شهری کهن که خوشی‌ها و ناخوشی‌های بسیاری به چشم دیده است و از پس زیبایی‌های مسحورکننده طبیعی و آب و هوای مدیترانه‌ای، عروس خاورمیانه خوانده می‌شود.
این روزها که بیروت از فرط مصیبت هیچ کم از برهوت ندارد آنچه که بیشتر به همدردی و مدارا آستین بالا زده است؛ ادبیات است. مصیبتی که در مرور اندوه‌ یادهای عاشقانه نزار قبانی در سوگ بلقیس، سوگ‌سرایی‌های غاده‌ السمان در خاطره‌های خونین جنگ و دردنامه‌‌های جوزف حرب، آرام گرفته است. بازخوانی تسکین‌بخش ادبیات که زخم‌های کهنه بیروت را فریاد می‌کرد حالا مرهم عزای عظیمی است که عروس خاورمیانه را سیاه‌پوش کرده است. بازنشر سطرهایی همچون «سلام به بیروت از قلبم»، «ما را ببخش/ اگر در بستر مرگ تنهایت گذاشتیم/ اگر چون سربازان شکست‌خورده ترکت کردیم» و «بلقیس!/ رفته بودی، انار بگیری/ تکه‌هایت برگشت» همه مدلول جهان‌وطنی ادبیات‌اند.
این منش ادبیات که انسان را به اعتبار انسان، محترم می‌شمارد می‌تواند الگوی صالحی برای مراودات معاصران ما باشد و به‌عنوان گزینه‌ای نجات‌بخش در مصائب و ابتلائات اجتماعی به کار گرفته شود. بازنشر آثار شاعران عرب و هم‌عزایی شاعران دیگر سرزمین‌ها با بیروت بلادیده، دستکار انسانی است که نمی‌خواهد در هیچ جای جهان جنگ باشد. این آرزوی ادبیات است.