باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
بار دیگر با فرارسیدن ماه محرم، شور حسینی(ع) تکاپویی محسوس در سراسر کشور ایجاد کرده و به‌رغم محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا همه جا شور و حال خاصی به چشم می‌آید که بیانگر تجربه‌ای تازه در برپایی سنت عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) با رعایت اصول بهداشتی است. این شور و حال از چند روز قبل آغاز و موجب طرح این پرسش فطری است که حقیقتاً این حسین کیست که عاشورایش همه‌ساله اینچنین شورشی به راه می‌اندازد و جان‌ها را شیفته خود ساخته است؟ عاشورا از مرزهای عقیده فراتر رفته و به فرهنگ تبدیل شده به گونه‌ای که با فرا رسیدن ماه محرم و ایام سوگواری اباعبدالله الحسین و یاران باوفایش، فضای جامعه مالامال از شور حسینی می‌شود. در هر کوی و برزنی تکیه‌های بسیاری متولد و اهالی آن با یکرنگی و صفا به عزاداری می‌پردازند. دلیل آنکه حماسه عاشورا تا هنوز زنده مانده و شعله آن خاموشی نمی‌گیرد فلسفه قیام اباعبدالله الحسین(ع) به عنوان مظهر آزادگی و نماد ایستادگی در برابر ظلم و ستم و الگوی مبارزان در راه حق و حقیقت است. از این‌رو عاشورا به عنوان غنی‌ترین ذخیره فکری و عاطفی شیعه و برپایی عزا و سوگواری نیز به عنوان شیوه‌ای برای حمایت از حق و مخالفت با باطل در طول تاریخ بوده و می‌باشد. بزرگان دین به برپایی عزای حسینی توصیه و تشویق نموده و چون هلال ماه محرم نمودار می‌شد امام صادق خود مجلس ماتم برپا نموده و شیعیان را نیز توصیه به این کار می‌فرمودند.
بسیاری از احادیث و روایات در لزوم بزرگداشت واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) توسط امام صادق(ع) نقل شده و امام رضا(ع) به اقتضای شرایط سیاسی که فضای مساعدی برای ترویج فرهنگ عاشورا پدید آمده بود، عزاداری برای امام حسین(ع) را به عنوان هماهنگی با حماسه حسینی(ع)  حمایت از جبهه حق در مقابل باطل تلقی نمودند. آن حضرت(ع) وقتی از مصیبت‌های جدش امام حسین(ع) سخن به میان می‌آورد از عبارت «ما» استفاده می‌کرد که معنای آن استمرار عاشورا در طول تاریخ است. بزرگداشت حماسه حسینی(ع) به شیوه سوگواری خاص بزرگان و عالمان شیعه نبوده بلکه عالمان و شخصیت‌های برجسته اهل سنت نیز در دوره‌های مختلف تاریخی بدان اهتمام داشته‌اند. در قرن ششم هجری دو واعظ معروف اهل سنت «علی بن حسین غزنوی» و«امیر عبادی» برای اباعبدالله مجالس سوگ برپا داشته و عزاداری می‌کردند. در قرن نهم نیز عالمی از اهل سنت کتابی در مصایب اهل بیت و عاشورا نوشته و سنت سوگواری را میان مسلمانان گسترش می‌داد. امروز نیز ایام محرم به عنوان روزهای ماتم و عزای حسینی(ع) تلقی شده و در زندگی شیعیان جنب و جوش و هیجان خاصی به وجود می‌آورد و آنان را به فعالیت‌های دسته‌جمعی و عزاداری به اشکال گوناگون وامی‌دارد. با اجتماع بر محور عاشورا تفاهم و هماهنگی ویژه‌ای میان افراد جامعه به‌وجود می‌آید که به نوعی اقتدار معنوی منتج می‌شود.