راه دشوار برای احیای «پریشان»

حمیرا حیدریان
 خبرنگار
در  چند سال اخیر به دنبال وقوع خشکسالی در استان فارس بسیاری از تالاب‌های این استان خشک شده و دریاچه پریشان که یکی از مهم‌ترین تالاب‌های فارس  به شمار می‌رفت از خشکی در امان نماند. دریاچه پریشان که حالا دچار مشکلات عدیده‌ای شده، این روز‌ها حال خوشی ندارد. از یک سو چاه‌های اطراف دریاچه داشته‌های این تالاب را به خود می‌مکد و از طرفی دیگرطرح‌های احیا منوط به تخصیص اعتبارات لازم شده است.
در این مدت تمام چشمه‌های دریاچه پریشان از بین رفته و فقط چشمه بنگ با خروجی مقدار کمی آب باقی ماند. با وجود  دوسالی که این تالاب شاهد بارندگی‌های پراکنده  بود به امید رفع عطش؛ اما برداشت‌های بی رویه  غیر کارشناسانه و بیرحمانه امید آن را ناامید کرد تا جایی که سمور آبی دریاچه پریشان که با نام «شنگ» شناخته می‌شود ترک کاشانه کرد و راه نابودی پیش گرفت. حالا دیگر دل دریاچه پریشان پریشان‌تر از همیشه شده است تا جایی که تنها صدای موتورهای پمپ آب سکوت دلمرده  باارزش‌ترین تالاب آب شیرین کشور را می‌شکند. با این حال  کارشناسان محیط زیست برای احیای این تالاب همچنان امید دارند.
معاون فنی اداره محیط زیست استان فارس در گفت‌وگو با «ایران» گفت: ساخت سد نرگسی و انتقال آب از این سد به دریاچه پریشان می‌تواند راه نجاتی برای این تالاب خشک شده باشد.
نبی‌الله مرادی با ابراز تأسف از برداشت‌های بی رویه آب‌های زیرزمینی که عامل مهم در خشک شدن دریاچه پریشان است، افزود: متأسفانه طی چند سال گذشته وجود چاه‌های مجاز و غیرمجاز بدون نظارت و برداشت‌های بی رویه مشکلات عدیده‌ای را برای این دریاچه به وجود آورده است.  به طوری که  طبق بررسی‌های انجام شده مشخص شده بر اثر برداشت‌های بیش از حد،  سفره آب زیر زمینی از کف تالاب نیز در حد پایین‌تری قرار دارد و باعث کاهش سطح ایستایی شده به گونه‌ای که با وجود بارش‌های مناسب این دریاچه همچنان خشک است و هیچ امیدی به زنده شدن آن نیست.
وی با تأکید بر اینکه باید نظارت قوی بر روی برداشت‌های زیرزمینی انجام شود اظهار داشت:  طبق آمارهای موجود هزار چاه‌ در اطراف دریاچه پریشان حفر شده که از این تعداد بین 600 تا 700 حلقه مجاز و مابقی غیرمجاز هستند که هیچ‌گونه نظارتی برای کنترل میزان برداشت روی آنها  وجود ندارد.
وی با ابراز نگرانی از برداشت بی حد و حصر از آب‌های زیرزمینی گفت: به غیر از دوسال اخیر که بارندگی‌های نسبتاً خوبی را شاهد بودیم طی چندین سال متوالی کمبود بارندگی‌ها باعث خشکی این تالاب شده است اما مهمترین و شاید تنها دلیل عمده مرگ این دریاچه را بتوان همین وجود چاه‌های مجاز و غیرمجاز دانست که هیچگونه اعمال قانونی در موردشان اجرا نمی‌شود. به طوری که در حال حاضر نزدیک این دریاچه چهار نوع محصول کشت می‌شود و هر کسی به هر حجمی که می‌خواهد از سفره آب‌های زیرزمینی برداشت می‌کند.
او یکی از راه‌های پیش روی نجات این دریاچه را ساخت سد نرگسی عنوان کرد و تصریح کرد: سد نرگسی در دست اقدام است. با اتمام کار ساخت این سد طبق بررسی‌های انجام شده قرار است بین 10 تا 20 میلیون مترمکعب آب این سد به دریاچه سرریز شود اما این کار منوط به تخصیص اعتبارات لازم از سوی وزارت نیرو برای این انتقال است که خود مستلزم احداث خط لوله به طول حدود 40 کلیومتر است، ضمن اینکه پیش از هر اقدامی باید طبق مطالعاتی که انجام می‌گیرد مشخص شود که نوع آب سد با  آب دریاچه همخوانی دارد یا خیر و در نهایت پس از این پروسه‌های ذکر شده  مهم‌ترین راه نجات این تالاب همان بسته شدن چاه‌های غیرمجاز و کنترل حجم برداشت آب از چاه‌های مجاز است در غیر این صورت این دریاچه هرگز رنگ زندگی دوباره را نخواهد دید.
این مسئول محیط زیست با اشاره به اینکه پیگیری‌های لازم برای احیای دوباره این دریاچه از سوی این اداره انجام شده است، خاطرنشان کرد: محیط زیست برای برای این دریاچه واحد حفاظت از حیات وحش را دارد اما وقتی در اثر این برداشت‌های بی رویه دریاچه‌ای وجود ندارد در عمل زیستگاه حیوانات نیز از میان رفته است. گونه‌های حیوانی مهاجرت کرده‌اند، به طوری که یکی از این گونه‌ها که «شنگ» بوده است آخرین بار در سال 1382 در نزدیک این دریاچه دیده شده است.
مرادی با ابرار امیدواری از اینکه با ساخت سد و جلوگیری از حفاری‌های غیرمجاز و برداشت‌های بی رویه از آب سفره‌های آب زیرزمینی  شاید بتوان این دریاچه را نجات داد گفت: متأسفانه از سال 1384 هیچ گونه پرنده مهاجری در دریاچه پریشان دیده نشده است.