حلقه نجات اقتصاد ملی زیر آتش دشمن

اگرچه آغاز دفاع مقدس را 31 شهریور 1359 می‌‌‌دانند، اما جنگ تحمیلی برای صنعت نفت ماه‌ها قبل از شلیک نخستین گلوله آغاز شد. خطوط لوله و تأسیسات نفتی کشور مدام مورد حمله خرابکارانه قرار می‌‌‌گرفت. یعنی پیش از بمباران گاه و بی گاه پالایشگاه بزرگ نفت آبادان و جزیره خارک و تا پایان هم مناطق نفت‌خیز جنوب، خط مقدم جبهه جنگ بودند. بیش از دو هزار و 500 حمله هوایی و موشکی به این مناطق شد و مراکز تولید، انتقال و توزیع نفت و فرآورده‌های نفتی از چاه‌ها، خطوط لوله و تلمبه‌خانه‌ها تا پالایشگاه‌ها را بی وقفه مورد هدف قرار می‌‌‌دادند.
درخصوص پالایشگاه‌ها به دفعات مکرر این اتفاق افتاد. پالایشگاه آبادان 8 سال بدون وقفه؛ پالایشگاه تهران 2 بار؛ پالایشگاه تبریز ١٩ بار؛  پالایشگاه شیراز ٤ بار؛ پالایشگاه اصفهان ٨ بار و پالایشگاه کرمانشاه 16 بار زیر آتش دشمن قرار گرفت. اما با هر حمله، دوباره بازسازی می‌‌‌شد تا در مدار قرار بگیرد و توان تولید کشور روی 3 میلیون بشکه در روز حفظ شود.
از دیگر بخش‌هایی که به صورت مداوم مورد حمله قرار می‌‌‌گرفت، مرکز انتقال نفت آبادان، خط لوله آبادان، واحد‌های مسکونی کارکنان، مرکز انتقال نفت «نفت شهر» و مرکز انتقال نفت پایطاق بود. حملات دشمن به تلمبه‌خانه‌های مهم نفتی نظیر اهواز، شماره 1 و 2 امیدیه، گوره آ، بی و سی (گچساران) هر کدام بارها مورد اصابت موشک‌های دشمن قرار گرفت. برخی از کارخانه‌های بهره‌برداری مناطق نفت خیز به طور کامل منهدم شدند. واحدهای نمک زدایی و کارخانه تقویت فشار گاز نیز شرایط بهتری نداشتند. اما نیروهای دشمن فقط به فکر حمله به تأسیسات نبودند. در طول جنگ برخی تجهیزات و دکل‌های نفت ایران را هم به خاک عراق منتقل کرده بودند و می‌‌‌خواستند که قلب اقتصاد کشور و شریان حیاتی آن، یعنی صنعت نفت را مختل کنند. به همین سبب نیز در جریان جنگ تحمیلی به ایران، جزیره خارک بیش از ۲ هزار و ۸۰۰ مرتبه
بمباران شد.
اواخر جنگ یعنی در سال 1978، معاون دبیرکل سازمان ملل برای برآورد خسارات مستقیم ناشی از جنگ بر مبنای قطعنامه ۵۹۸ به ایران آمد. عبدالرحیم ابی فرح در گزارش خود اعلام کرد که ایران حدود ۱۰۰ میلیارد دلار خسارت مستقیم و به طور کلی 440 میلیارد دلار از جنگ خسارت دیده است.
در سالنامه 1991 سازمان ملل به نقل از ابی فرح آمده است که صنعت نفت ایران به عنوان «حلقه نجات اقتصاد ملی»، خسارات زیادی دیده و در حال فروپاشی است و نیاز به  تعمیرات اساسی و نوسازی دارد. ابی فرح در شرح صنعت نفت ایران گفته بود که این صنعت اکنون به شکل «وصله و پینه» (cannibalize ) کار می‌‌‌کند و به یک برنامه بازسازی سریع نیاز دارد. او مستقیماً به وضعیت پالایشگاه نفت آبادان و تأسیسات بارگیری نفت در جزیره خارک اشاره کرده بود و گفته بود که این دو بخش بزرگ در صنعت نفت جهان عملاً تخریب شده‌اند و زیرساخت‌های صنعت نفت ایران نیاز به تجدید و تزریق پول و تکنولوژی دارد.
بیش از 3 دهه از روزهای تنظیم گزارش ابی فرح می‌‌‌گذرد و هنوز صنعت نفت ایران بدون تخصص خارجی‌ها و تزریق تکنولوژی‌های روز دنیا روی پای خود ایستاده است. به همان شکل وصله و پینه؛ مسأله‌ای که شاید بیش از هر چیز نشان دهنده فداکاری‌ها و ازخودگذشتگی‌هایی باشد که از همان روزهای قبل از جنگ شروع شده است. صنعتی که بیش از هزار شهید داد و حتی مهندس محمدجواد تندگویان، وزیر نفت کابینه شهید رجایی که نهم آبان ۱۳۵۹ یعنی حدوداً یک ماه پس از آغاز دوره وزارتش برای بازدید به پالایشگاه نفت آبادان می‌‌‌رفت، اسیر شد و در همان اسارت به شهادت رسید.