نیم قرن کنکور

نخستین کنکور سراسری ورودی دانشگاه‌ها در کشور، صبح روز 15 مرداد 1348 برگزار شد. با تأسیس وزارت علوم در سال 1347 مسئولان این وزارتخانه یکی از اولین اقدامات خود را برگزاری کنکور اعلام کردند و همین شد که در 15 مرداد سال 1348 آزمونی سراسری برای ورودی همه دانشگاه‌ها برگزار کردند. نخستین کنکور سراسری در ایران با حضور 47 هزار و 703داوطلب برگزار شد و افراد می‌توانستند از بین 12دانشگاه و تنها 30 رشته تحصیلی؛ مسیر آینده زندگیشان را انتخاب کنند. در آن سال سؤالات کنکور به‌صورت پاسخ کوتاه بود و داوطلبان همرمان با آزمون می‌توانستند 10رشته دانشگاهی را از میان 30 رشته کل انتخاب کنند. نکته مهم این است که در سال‌های ابتدایی کنکور منابع آزمون ناشناخته بود و از همین رو داوطلبان با سؤالات سخت رو به رو می‌شدند برای همین وزارت علوم 6 سال بعد از برگزاری نخستین آزمون در سال 1354 مرکزی ویژه برای سازمان دهی کنکور تأسیس کرد که در ابتدا مرکز آزمون شناسی نامگذاری شد ولی چند سال بعد به سازمان سنجش آموزش کشور تغییر نام داد. با شکل‌گیری سازمان سنجش علاوه بر آزمون سراسری معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و نوع مدرک (دیپلم ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام ‌وظیفه و سهمیه منطقه نیز در قبولی کنکور اعمال شد. البته نکته ویژه‌ای که وجود دارد این است که تا پیش از برگزاری کنکور سراسری به شکل امروز آن، با شروع به کار دانشگاه‌ها در ایران (از دانشگاه تهران گرفته تا...) در ابتدا هر کدام از دانشکده‌ها از طریق برگزاری امتحان یا مصاحبه و... اقدام به جذب دانشجو می‌کردند و البته گاهی حتی تعداد متقاضیان به حد کافی نبود. اما در دهه 40 باتوجه به افزایش جمعیت کشور بخصوص جمعیت شهرنشین و افزایش تعداد افرادی که در ایران به مدرسه می‌رفتند و دیپلم می‌گرفتند تعداد متقاضیان ورود به دانشگاه به‌صورت چشمگیری افزایش یافت و به همین علت  برگزاری آزمون سراسری مطرح شد. حتی در سال 1342 جمعی از استادان و مسئولان دانشگاه‌های آن زمان هیأتی را تشکیل و آزمونی با عنوان «مسابقات ورودی دانشگاه‌ها» برگزار کردند ولی از آن جایی که برگزاری آزمون به این شکل از انسجام لازم برخوردار نبود عملاً مسابقات ورودی دانشگاه‌ها به موفقیت نرسید تا اینکه در سال 1348 بعد از تشکیل وزارت علوم کنکور برگزار شد و تا امروز به جز در سال‌های انقلاب فرهنگی هر سال اجرایی شده است.